Κυρίες και Κύριοι,
Φίλες και Φίλοι,
Σας καλωσορίζω όλους στο Υπουργείο Εξωτερικών.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους εκλεκτούς συνομιλητές που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή μας. Αφορμή για τη σημερινή εκδήλωση είναι η έκδοση της UNICEF για το trafficking παιδιών στον κόσμο: την πιο σκληρή και απεχθή όψη ενός παγκόσμιου προβλήματος. Όχι, βεβαίως, ότι στο trafficking χωρούν διαβαθμίσεις.
Μιλάμε, άλλωστε, για ένα πρόβλημα που προσβάλει καίρια τον πολιτισμό και την ανθρώπινη υπόσταση. Ένα πρόβλημα που υπονομεύει την ασφάλεια, την ανάπτυξη και τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ολόκληρο τον κόσμο.
Και αυτό, κυρίες και κύριοι, γιατί το trafficking δεν εξαντλείται στο μεγάλο αριθμό θυμάτων -περίπου 2.000.000 άνθρωποι το χρόνο.
Πρόσφατη έρευνα του ΟΗΕ, που έγινε σε παγκόσμιο δείγμα 40 εγκληματικών ομάδων κατέδειξε διασύνδεση του trafficking με άλλες εγκληματικές δραστηριότητες του οργανωμένου εγκλήματος. Κυρίως το εμπόριο ναρκωτικών και όπλων. Με κέρδη άνω των 31 δις δολαρίων ετησίως, το trafficking είναι σήμερα η τρίτη πηγή εισοδήματος του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος.
Όμως το πρόβλημα είναι βαθύτερο.
Ξεπερνά ακόμα κι αυτή την ανατροφοδότηση του οργανωμένου εγκλήματος καθώς, μέρος των χρημάτων ξεπλένεται σε νόμιμες οικονομικές δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός, τα γραφεία ευρέσεως εργασίας, η γεωργία, η ψυχαγωγία κλπ.
Το γεγονός αυτό δυσχεραίνει την εξάρθρωση των κυκλωμάτων και εντείνει το πρόβλημα. Διότι όσο περισσότεροι είναι αυτοί που κερδίζουν από το trafficking, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανοχή, η σιωπή και – άρα – και η συνενοχή.
Κι ενώ λίγοι κερδίζουν πολλά από αυτή την ιστορία, τον λογαριασμό καλούνται να τον πληρώσουν πολλοί. Τα θύματα και βεβαίως τα κράτη.
Διότι η αντιμετώπιση του trafficking προϋποθέτει και απαιτεί τη διάθεση σημαντικών πόρων. Απαιτεί επίσης συντονισμένες και συστηματικές προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας στο σύνολό της.
Ειδικότερα για τις αναπτυσσόμενες χώρες, η εμπορία και διακίνηση ανθρώπων προστίθεται στη μακρά λίστα ζωτικών προβλημάτων όπως η φτώχεια, ο αναλφαβητισμός, το AIDS και άλλες επιδημίες, οι εμπόλεμες συρράξεις και η δράση απολυταρχικών καθεστώτων.
Κι αν η κατάσταση είναι τόσο πολύπλοκη και δύσκολα αντιμετωπίσιμη για τα ενήλικα θύματα, μπορεί εύκολα να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της απειλής για τα παιδιά.
Σύμφωνα με τη UNICEF, τα παιδιά-θύματα trafficking ανέρχονται σε 1,2 εκατομμύρια. Οι λόγοι διακίνησης είναι κυρίως η σεξουαλική εκμετάλλευση και η εξαναγκαστική εργασία και επαιτεία.
Σε αντίθεση με τους ενήλικες, τα παιδιά είναι ευκολότερο να γίνουν και να παραμείνουν θύματα. Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν – όπως συνηθίζεται – οι θύτες προέρχονται από το οικογενειακό τους περιβάλλον ή όταν η θυματοποίηση γίνεται σε πολύ μικρή ηλικία. Τα παιδιά δεν έχουν πλήρη επίγνωση των κινδύνων. Γνωρίζουν, για παράδειγμα, πολύ λιγότερα για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και την προστασία τους από αυτά ή τη χρήση ουσιών. Όμως και οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία είναι πολύ μεγαλύτερες στα παιδιά απ’ ό,τι είναι στα ενήλικα θύματα.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν μας τα δεδομένα από τη διακίνηση και εμπορία γυναικών, υπάρχει ενδεχόμενο η κατάσταση να γίνει ακόμη χειρότερη στο μέλλον. Η μέχρι σήμερα εμπειρία δείχνει ότι αυξάνονται οι γυναίκες-θύματα που γίνονται θύτες, με αντάλλαγμα καλύτερους όρους διαβίωσης για τη στρατολόγηση νέων θυμάτων.
Θα ήταν πραγματικά εφιαλτικό για την κοινωνία μας, τον πολιτισμό, τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, η εμπορία και διακίνηση παιδιών να στηρίζεται κάποια στιγμή σε παιδιά που είναι ταυτόχρονα θύματα και θύτες. Με άλλα λόγια, να δούμε το μέλλον να υποθηκεύει το μέλλον.
Και είναι βεβαίως ένα μεγάλο ερώτημα πώς προσεγγίζονται ποινικά και κοινωνικά τέτοιες περιπτώσεις θυμάτων-θυτών.
Φίλες και Φίλοι,
Η έκδοση η οποία παρουσιάζεται σήμερα αναδεικνύει την παγκόσμια διάσταση του παιδικού trafficking: πόσα παιδιά-θύματα και πόσες χώρες αφορά.
Και κάτι ακόμη σημαντικότερο: πόση ακόμα προσπάθεια απαιτείται για να πάψουν τα κυκλώματα εμπορίας και διακίνησης να βρίσκονται ένα βήμα μπροστά από τους κρατικούς ή διεθνείς μηχανισμούς πρόληψης και καταστολής.
Η χώρα μας και το Υπουργείο Εξωτερικών έχουν συστρατευτεί – σε εθνικό και διεθνές επίπεδο – με όλους εκείνους που προσπαθούν για την καταπολέμηση του προβλήματος. Το ενδιαφέρον και οι δράσεις μας εστιάζονται σε 3 βασικούς άξονες, τα λεγόμενα «3 Π»: Πρόληψη (Prevention), Προστασία των θυμάτων (Protection of victims), Πάταξη των εγκληματικών δικτύων (Persecution of perpetrators).
Φέτος συμπληρώνονται 4 χρόνια εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση του trafficking, στο οποίο συμμετέχει και το Υπουργείο Εξωτερικών. Κατέχουμε ήδη σημαντική εμπειρία από προσπάθειες και δράσεις που γίνονται σε όλα τα επίπεδα: διεθνές, περιφερειακό και εθνικό.
Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει συμβάλει ειδικότερα:
-Στην ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας:
Μέσα από διμερείς συμφωνίες, συνεχείς επαφές με πρεσβείες και συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς.
-Επίσης, στην πρόληψη και τον περιορισμό του φαινομένου:
Μέσα από αναπτυξιακές δράσεις σε τρίτες χώρες, τη χρηματοδότηση προγραμμάτων για την υποστήριξη των θυμάτων καθώς και δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.
Πέρα από τις γενικές δράσεις και, σε ό,τι αφορά ειδικότερα στα παιδιά, υλοποιείται το πρόγραμμα TACT – Transnational Action Against Child Trafficking, σε συνεργασία της Ελλάδας με την Αλβανία.
Τα κύρια στοιχεία του προγράμματος είναι τα εξής:
Πρώτον, η στόχευση στα παιδιά και τους ανήλικους.
Δεύτερον, η διακρατική του διάσταση η οποία ενισχύεται και από τη διμερή συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας, για την αρωγή, την προστασία και τον ανθρωπιστικό επαναπατρισμό παιδιών θυμάτων εμπορίας και διακίνησης.
Η συμφωνία εξασφαλίζει πρωτίστως το θεσμικό πλαίσιο για την υλοποίηση των δράσεων και μάλιστα σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, εκφράζει την βούληση των δυο κρατών να αντιμετωπίσουν από κοινού το πρόβλημα.
Οι δράσεις του προγράμματος περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, κοινωνική έρευνα και εργασία στο δρόμο, ανίχνευση και αναγνώριση των θυμάτων, δημιουργία δομών φιλοξενίας, κοινωνική και οικογενειακή επανένταξη των θυμάτων.
Τρίτο βασικό στοιχείο του προγράμματος είναι η πολυμερής χρηματοδότηση και η μεταφορά εμπειρίας και γνώσης, μέσα από τη συνεργασία της HellenicAID, της USAID, της UNICEF, άλλων διεθνών δωρητών καθώς και φορέων από τις δυο χώρες.
Στόχος είναι η εφαρμογή αυτού του μοντέλου διακρατικής συνεργασίας μας και με άλλες χώρες.
Φίλες και Φίλοι,
Το βασικό συμπέρασμα από την έκδοση της UNICEF είναι ότι, παρά τις όποιες καλές πρακτικές και πρωτοβουλίες, δεν μπορούμε και δεν πρέπει να εφησυχάζουμε. Ποτέ δεν θα είναι αρκετά όσα λέμε και όσα κάνουμε, όταν η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο συνεχίζεται – και μάλιστα με θύματα μικρά παιδιά. Δεν μπορούμε να είμαστε ούτε ήσυχοι με τη συνείδησή μας, ούτε περήφανοι για τα επιτεύγματα και τον πολιτισμό μας.
Το Υπουργείο Εξωτερικών και εγώ προσωπικά είμαστε κοντά σε κάθε πρωτοβουλία που θα εξασφαλίζει ελευθερία και προοπτική για κάθε άνθρωπο, σήμερα και αύριο.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον Πρόεδρο της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής UNICEF, Λάμπρο Κανελλόπουλο, για την πρωτοβουλία αυτής της συνεργασίας. Ο στόχος μας είναι κοινός: η εξασφάλιση ενός καλύτερου και ασφαλέστερου μέλλοντος για τα παιδιά όλου του κόσμου.
Σας ευχαριστώ.