Η Δήμαρχος Αθηναίων Ντόρα Μπακογιάννη, με αφορμή τον εορτασμό της «Παγκόσμιας Ημέρας για την Τρίτη Ηλικία», παρουσίασε σήμερα, σε συνέντευξη Τύπου το πρόγραμμα και τις δράσεις του Δήμου Αθηναίων για την Τρίτη Ηλικία. Στη συνέντευξη, παρόντες ήταν η αρμόδια για την Κοινωνική Μέριμνα Αντιδήμαρχος του Δήμου Αθηναίων Τόνια Κανελλοπούλου και ο Γενικός Έφορος του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων Ισίδωρος Κανέτης.
Ακολουθεί η ομιλία της Δημάρχου Αθηναίων.
«Το 1990, τα Ηνωμένα Έθνη θέσπισαν την 1η Οκτωβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα για τα Άτομα Μεγαλύτερης Ηλικίας και, ένα χρόνο αργότερα, υιοθέτησαν Δεκαοκτώ (18) Βασικές Αρχές που βασίζονται στα θεμελιώδη δικαιώματα της ανεξαρτησίας, της συμμετοχής, της φροντίδας, της αξιοπρέπειας και της προσωπικής ολοκλήρωσης.
Ο Δήμος Αθηναίων, τους τελευταίους 18 μήνες, στο κοινωνικό του πρόγραμμα για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ενσωματώνει κατά το μέγιστο δυνατό αυτές τις αρχές, σε μια προσπάθεια να αναδείξει την τρίτη ηλικία ως μια περίοδο ιδιαίτερα δημιουργική, παραγωγική και δυναμική στη ζωή των ανθρώπων.
Ακριβώς με αυτό το πνεύμα, ο Δήμος Αθηναίων προβλέπει, για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας δομές και δράσεις υποστήριξης, φροντίδας, ενδυνάμωσης και τόνωσης της αυτοπεποίθησης καθώς και ενίσχυσης του αισθήματος ανεξαρτησίας, αυτάρκειας, προσφοράς και κοινωνικής συμμετοχής.
Το γενικότερο πρόγραμμα αναγνωρίζει τα δημογραφικά δεδομένα της πόλης –το γεγονός ότι περισσότερο από το 1/5 του πληθυσμού είναι άτομα άνω των 60 ετών- και προσαρμόζεται στις ανάγκες των ατόμων μεγαλύτερες ηλικίας που ζουν όχι κάπου αλλού, αλλά στην Αθήνα: επιβιώνοντας με χαμηλές συντάξεις και αυξανόμενο κόστος ζωής, σε μια μεγαλούπολη πλήρως αστικοποιημένη.
Αυτούς λοιπόν τους συμπολίτες μας έχει σε προτεραιότητα το πρόγραμμα του Δήμου Αθηναίων για την τρίτη ηλικία και με αυτή την λογική ενισχύθηκαν και ενδυναμώθηκαν –και ενδυναμώνονται- τόσο οι 17 Λέσχες Φιλίας όσο και τα 9 Προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι».
Οι Λέσχες Φιλίας λειτουργούν χρόνια στον Δήμο Αθηναίων και σίγουρα όχι χωρίς προβλήματα. Ξεκίνησαν ως η πρώτη απάντηση της τοπικής αυτοδιοίκησης στα προβλήματα της μοναξιάς και της απομόνωσης, με μια λογική ωστόσο περισσότερο παθητική και εκ των υστέρων αποτρεπτική. Δηλαδή να αντιμετωπίσουν και να περιορίσουν την κοινωνική περιθωριοποίηση με έναν χώρο κοινωνικής υποστήριξης, ανθρώπινης επαφής και οικονομικής ψυχαγωγίας.
Σήμερα, τα εγγεγραμμένα μέλη ανά Λέσχη ανέρχονται σε 5.000. Τα ενεργά μέλη, με τακτική παρουσία και συστηματική συμμετοχή στις εκδηλώσεις, υπολογίζονται σε 2.500. Ο μέσος χρόνος παραμονής τους, ανά ημέρα, στην Λέσχη, είναι 3-4 ώρες ενώ ο μέσος όρος εξυπηρετούμενων ανά Λέσχη είναι 50-70 άτομα σε καθημερινή βάση. Ο αριθμός εξυπηρετούμενων ημερησίως ξεπερνάει τα 1000 άτομα. Το κόστος του προγράμματος σε μισθώματα ακινήτων (μισθώνονται 9 στα 17 ακίνητα) και λειτουργικά έξοδα, εκτός της μισθοδοσίας 64 υπαλλήλων, ανέρχεται σε 200.205 Ευρώ για το τρέχον έτος.
Στόχος μας ήταν και, παραμένει, οι Λέσχες Φιλίας να λειτουργήσουν περισσότερο ενεργητικά, προσφέροντας όλα τα παραπάνω αλλά και περισσότερα, δίνοντας την ευκαιρία στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας να μην επιτρέψουν στον εαυτό τους να αποσυρθούν από την ζωή, να γίνουν από μόνα τους πιο δραστήρια, πιο δυνατά, πιο συνειδητοποιημένα.
Στις προτεραιότητες ήταν τόσο η αναβάθμιση των υπαρχουσών υποδομών όσο και η επέκταση του θεσμού σε περιοχές που μέχρι σήμερα στερούνταν ενός φυσικού χώρου υποστήριξης των ηλικιωμένων. Έτσι, αντιμετωπίστηκαν προβλήματα προσωπικού, ξεκίνησαν και βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες αναβάθμισης των χώρων, αλλαγής του εσωτερικού διάκοσμου, απόκτησης σύγχρονου οικιακού εξοπλισμού καθώς και νέων πολυμέσων ψυχαγωγίας, όπως DVD, τηλεοράσεις, ψυγεία, κλιματιστικά μηχανήματα, βιβλία κλπ. Το κόστος για συντήρηση, αγορά επίπλων και αγορά σκευών, μόνο για εφέτος μέχρι στιγμής, ανέρχεται σε 66.000 Ευρώ.
Ειδικότερα, σε 9 από τις 17 Λέσχες Φιλίας του Δήμου Αθηναίων βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες. Δυο ανακαινίστηκαν ήδη: αυτές στα Άνω Πετράλωνα και στην Αγίου Μελετίου. Τέλος, ακόμα, παραδίδονται μέσα στον χρόνο, δυο νέες Λέσχες, η Λέσχη Φιλίας Αμπελοκήπων και Αγίου Παύλου.
Πέρα όμως από τις εργασίες για την εξασφάλιση ενός περιβάλλοντος περισσότερο ευχάριστου για τα μέλη των Λεσχών Φιλίας, που συνεχίζονται και εντατικοποιούνται στην δεύτερη διετία της θητείας μας, πολλοί συμπολίτες μας μεγαλύτερης ηλικίας είχαν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε πολιτιστικές εκδηλώσεις των Λεσχών αλλά και να ενημερωθούν για ζητήματα που άπτονται των αναγκών και ενδιαφερόντων τους.
Έτσι για παράδειγμα περισσότερα από 2.300 άτομα επισκέφτηκαν δωρεάν μουσεία και πολιτιστικούς χώρους και παρακολούθησαν εκδηλώσεις μαζικής συνεστίασης ή ψυχαγωγίας, όπως την συναυλία της «Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων της Βιρτζίνια» των Ηνωμένων Πολιτειών, που οργανώσαμε από κοινού με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Δαπανήθηκαν πλέον των 63.000 Ευρώ συνολικά για εκδηλώσεις και περιπάτους.
Επιπροσθέτως, 800 άτομα παρακολούθησαν πρόγραμμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων και των πνιγμών σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή και το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ 1100 άτομα παρακολούθησαν αντίστοιχο πρόγραμμα για τη νόσο Alzheimer.
Στα πλαίσια πάντα αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών, γίνονται προσπάθειες επιμόρφωσης του προσωπικού των προγραμμάτων για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, χωρίς κόστος για τον Δήμο, αξιοποιώντας συνεργασίες με πανεπιστήμια και εξειδικευμένους φορείς. Έτσι για παράδειγμα εκπαιδεύτηκαν κοινωνικοί λειτουργοί των Λεσχών Φιλίας και όλο το προσωπικό του Προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» σε ειδικό Πρόγραμμα της Μονάδας Παρηγορητικής Αγωγής και Ανακούφισης Πόνου για την διαχείριση ατόμων, που πάσχουν από χρόνιες και ανίατες παθήσεις. Η συνεργασία, εκτός από την εκπαίδευση και επιμόρφωση του προσωπικού που συνεχίζεται, περιλαμβάνει και παραπομπές περιστατικών για εξειδικευμένη συμβουλευτική.
Με την ίδια πάντα λογική, ενίσχυσης και αναβάθμισης δομών και υπηρεσιών, το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» επεκτάθηκε, από τον Ιούνιο του 2003, στα 7 Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου Αθηναίων, ανεβάζοντας τα επιμέρους προγράμματα σε 9 από 2. Το Πρόγραμμα βρίσκεται στον 7ο χρόνο λειτουργίας του αλλά μόλις πέρυσι επεκτάθηκε –ως όφειλε- σε όλες τα δημοτικά διαμερίσματα, καλύπτοντας ανάγκες υπαρκτές και άμεσες για όλους, ανεξαρτήτως του τόπου διαμονής. Το πρόγραμμα υλοποιείται από την Αναπτυξιακή Εταιρεία του Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με την Διεύθυνση Κοινωνικής Μέριμνας. Οι επωφελούμενοι του προγράμματος ξεπερνούν τα 300 άτομα μηνιαίως. Υπολογίζεται ότι οι επωφελούμενοι συνολικά στην 6ετία, ανεξάρτητα από τον αριθμό επισκέψεων κατ’ οίκον, ανέρχονται σε 600 άτομα. Η χρηματοδότηση των επτά πρόσθετων προγραμμάτων, από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, για τα τρία πρώτα χρόνια ανέρχεται σε 1.305.000 Ευρώ. Στο εύρος της πενταετίας, μέσα στην οποία υλοποιείται το πρόγραμμα, αναμένεται συνολικά να δαπανηθούν περισσότερα από 2.000.000 Ευρώ. Τα δυο πρώτα και παλαιότερα προγράμματα καλύπτονται, για την διετία 2003-2005, από πόρους του Δήμου και του Υπουργείου Εσωτερικών. Το κόστος ανέρχεται συνολικά σε 140.000 Ευρώ.
Σκοπός είναι η παραμονή των ηλικιωμένων στο φυσικό τους περιβάλλον, η αποφυγή χρήσης ιδρυματικής φροντίδας, η διατήρηση της συνοχής της οικογένειας και η βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μη αυτοεξυπηρετούμενους ηλικιωμένους και σε άτομα με κινητικές δυσλειτουργίες, με προτεραιότητα εκείνους που διαβιούν μόνοι τους, που δεν έχουν την πλήρη φροντίδα της οικογένειας και, των οποίων το εισόδημα δεν τους επιτρέπει να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες υπηρεσίες εξυπηρέτησης για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
Το εξειδικευμένο προσωπικό περιλαμβάνει κοινωνικό λειτουργό, νοσηλεύτρια και δυο οικογενειακούς βοηθούς ανά πρόγραμμα και ανά Δημοτικό Διαμέρισμα. Παρέχονται υπηρεσίες συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης, νοσηλευτικής φροντίδας, οικογενειακής βοήθειας (ελαφρύ μαγείρεμα, καθαριότητα, μικροεξυπηρετήσεις εκτός οικίας κλπ) αλλά και απλή ανθρώπινη επικοινωνία.
Φυσικά, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε, στο σημείο αυτό, ότι τα μέλη των Λεσχών Φιλίας όπως και κάθε Αθηναίος έχει πρόσβαση σε δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες μέσω των Δημοτικών ιατρείων και ότι, κατά προτεραιότητα, οι ηλικιωμένοι άστεγοι βρίσκουν φαγητό και στέγη στα δωμάτια που μισθώνει ο Δήμος Αθηναίων.
Για όλες τις παραπάνω δράσεις και, ακόμα περισσότερα, ο Δήμος Αθηναίων αξιοποίησε την ευκαιρία Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων για την Κοινωνική Συνοχή. Ο σκοπός ήταν διττός: από την μια να εξασφαλιστούν πόροι για νέες δράσεις και από την άλλη να επιτευχθεί μια ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειρίας με χώρες του εξωτερικού.
Έτσι για παράδειγμα, αναγνωρίζοντας την αρχή της συμμετοχής και, θέλοντας να αποδείξουμε πόσο δημιουργική και παραγωγική μπορεί να είναι η τρίτη ηλικία, εξασφαλίσαμε χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω της Αναπτυξιακής Εταιρείας και του Κέντρου Απασχόλησης και Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων και οργανώσαμε διημερίδα καθώς και εργαστήρια με θέμα: «Μνήμη και Παράδοση: Ο Ρόλος των Ηλικιωμένων στην Διατήρηση και Μετάδοση της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Στο πρόγραμμα αυτό συμμετείχαν ηλικιωμένοι από το Μπέλφαστ, το Βερολίνο, το Τορίνο, την Αθήνα καθώς και την Ελληνική περιφέρεια. Επρόκειτο για άτομα με εξειδίκευση σε παραδοσιακές τέχνες, όπως η κεραμική και ζωγραφική κεραμικών, η κατασκευή παραδοσιακών μουσικών οργάνων, η ξυλογλυπτική, η υφαντική και το κέντημα. Οι τεχνίτες κατασκεύασαν, στη διάρκεια παραμονής μιας εβδομάδας, μοναδικά προϊόντα τα οποία πρόκειται να εκτεθούν στην Αθήνα, το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου. Απώτερος στόχος του προγράμματος και της συμμετοχής σε μια τέτοια δράση είναι να αναδείξουμε τον ρόλο και την σημασία των ηλικιωμένων στη διατήρηση και μετάδοση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Με πνεύμα ανάλογο, την ανάδειξη δηλαδή των ικανοτήτων των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, όχι μόνο δεν αποκλείσαμε αλλά ενθαρρύναμε την συμμετοχή ηλικιωμένων στο εθελοντικό Πρόγραμμα του Δήμου Αθηναίων, στη διάρκεια των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων. Οι εθελοντές, άνω των 60 ετών, υπολογίζονται σε περισσότερους από 100.
Αυτή την θετική εμπειρία θέλουμε -και σκοπεύουμε να την μετουσιώσουμε- σε ένα νέο πρόγραμμα εθελοντισμού και κοινωνικής προσφοράς, ενθαρρύνοντας και αξιοποιώντας πρωτίστως την συμμετοχή ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει, σε πρώτο στάδιο, την συντήρηση των ελεύθερων χώρων πρασίνου και αναψυχής στην πόλη. Ένα από τα μηνύματα που θέλουμε να περάσουμε είναι ότι η τρίτη ηλικία δεν χρήζει κατ’ ανάγκην προστασίας αλλά μπορεί και η ίδια να λειτουργήσει προστατευτικά και προσθετικά στην κοινωνία και το σύνολο.
Στην ίδια λογική πάντα, στη λογική της προώθησης της αντίληψης ότι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας αποτελούν κεφάλαιο για την κοινωνία και ότι μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό και δυναμικό ρόλο σ’ αυτή, συνεργαζόμαστε και με το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, αγκαλιάζοντας και υποστηρίζοντας ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ αφιερωμένο θεματικά και ουσιαστικά στους ηλικιωμένους αλλά ταυτόχρονα ανοικτό σε όλο το κοινό και ειδικότερα την νεολαία. Το Φεστιβάλ, που θα πλαισιώνεται από έκθεση φωτογραφίας, από βραβεύσεις, ομιλίες και μουσικές εκδηλώσεις, θα πραγματοποιηθεί στις 25-26 και 27 Νοεμβρίου στην «Τεχνόπολη», στο Γκάζι. Η ιδέα είναι να προωθηθεί η διαγενεακή επικοινωνία και συνεργασία. Ο μέσος όρος ηλικίας, χάρις στα επιτεύγματα της ιατρικής, αυξάνεται συνεχώς, αυξάνοντας και τον αριθμό των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στην χώρα μας και τον κόσμο γενικότερα. Είναι ωστόσο στο χέρι μας, στο χέρι των νεώτερων γενεών, να τους δώσουμε και την ποιότητα ζωής που τους αρμόζει.
Ας τους ευχηθούμε λοιπόν, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας τους, Χρόνια Πολλά και Καλά!»