Κυρίες και κύριοι,
Είναι ιδιαίτερη η χαρά μου που βρίσκομαι μαζί σας απόψε, στο κλείσιμο των εργασιών της φετινής Ευρωμεσογειακής Συνόδου Κορυφής των Οικονομικών και Κοινωνικών Επιτροπών.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον Πρόεδρο της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδας, κύριο Πολυζωγόπουλο, για την πρόσκλησή του να βρεθώ κοντά σας και να απευθυνθώ σε τόσους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών από τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και από τους γείτονές μας στη λεκάνη της Μεσογείου.
Κυρίες και κύριοι,
Με την προώθηση της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης, η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται σήμερα να βγαίνει από την δύσκολη περίοδο εσωστρέφειας και σκεπτικισμού που πέρασε. Η Ελλάδα, από την πλευρά της, είναι αποφασισμένη να συμβάλει ενεργά, με όλες της τις δυνάμεις, ώστε να προχωρήσει γρήγορα η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη και να δώσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση τόσο την απαραίτητη θεσμική θωράκιση, όσο και την καινούργια δυναμική που χρειάζεται προκειμένου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών.
Δεν έχουν όμως μόνο τα κράτη και οι κυβερνήσεις λόγο και ρόλο σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια. Σε μια εποχή που η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά τρόπους να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη και την στήριξη των πολιτών της, να τους εμπνεύσει και πάλι με ένα αναζωογονημένο όραμα για το μέλλον της, οι Οικονομικές και Κοινωνικές Επιτροπές έχουν να διαδραματίσουν έναν ρόλο καίριο και πρωταγωνιστικό. Ως αυθεντικοί εκφραστές της κοινωνίας των πολιτών, ως δέκτες και πομποί των προσδοκιών της, των ανησυχιών της, των απαιτήσεών της, μπορούν να έχουν καθοριστική συμβολή στο να δώσουν στο ενοποιητικό εγχείρημα νέα ώθηση προς τα εμπρός.
Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι η προώθηση του ευρωπαϊκού οράματος, δεν είναι μια υπόθεση που αφορά μόνο τους πολίτες της Ένωσης. Εδώ και τόσα χρόνια, τα οφέλη του «ευρωπαϊκού πειράματος» διαχέονται πέρα από τα σύνορά της. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση συνέβαλε καθοριστικά στην εξάλειψη των συγκρούσεων, την εμπέδωση της δημοκρατίας και την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, η ευρωπαϊκή προοπτική αποτελεί ουσιαστικά τον ισχυρότερο καταλύτη για τον εκδημοκρατισμό και τον οικονομικό εκσυγχρονισμό πολλών χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Στη διεθνή σκηνή, η Ευρώπη είναι σήμερα η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, η μεγαλύτερη αγορά και ηγετική εμπορική δύναμη. Έχει καταφέρει να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα και να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά και στον διεθνή αναπτυξιακό της ρόλο. Από την Ένωση και τα κράτη – μέλη της προέρχεται σήμερα σχεδόν το 55% της διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας και το 66% του συνόλου των επιχορηγήσεων. Παράλληλα, οι αρχές και οι αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η προσήλωσή της στις αρχές της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, του σεβασμού και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποτελούν την «ήπια ισχύ» της Ευρώπης, η οποία έχει μεγάλη απήχηση στα κράτη και τους λαούς του κόσμου, και – φυσικά – στους λαούς της περιοχής μας, της Μεσογείου.
Κυρίες και κύριοι,
Η Ελλάδα ανήκει σε εκείνες τις ευρωπαϊκές χώρες που είναι σταθερά προσηλωμένες στην προώθηση της ευρωπαϊκής ιδέας. Με ξεκάθαρες θέσεις και με συνεχή, εποικοδομητική παρουσία στα ευρωπαϊκά όργανα, έχουμε πάρει θέση στην καρδιά της Ευρώπης και εργαζόμαστε για να καταστήσουμε την Ευρώπη πιο αποτελεσματική, πιο δημοκρατική, με ενιαία και ισχυρή φωνή στις διεθνείς υποθέσεις. Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι έχει και την πολιτική βούληση, αλλά και τις δυνατότητες να συμμετέχει στον σκληρό πυρήνα της Ένωσης, να ανήκει στις δυνάμεις εκείνες που θα αποτελέσουν τη νέα ευρωπαϊκή πρωτοπορία.
Μπορεί να κοιτάμε σταθερά προς την Ευρώπη, δεν παύουμε όμως να είμαστε μια χώρα του ευρωπαϊκού νότου, ένα κράτος της Μεσογείου. Με όλες τις χώρες τις περιοχής δεν μας συνδέει μόνον η θάλασσα που βρέχει τις ακτές μας. Μας συνδέουν κοινά χαρακτηριστικά, κοινά προβλήματα, κοινές προκλήσεις για το παρόν και το μέλλον.
Ο κεντρικός στόχος της πολιτικής μας στην περιοχή είναι η διατήρηση και η περαιτέρω ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας, φιλίας και δημιουργικής συνεργασίας με όλα τα γειτονικά μας κράτη τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο. Η Ελλάδα, άλλωστε, διατηρεί παραδοσιακά φιλικές σχέσεις με το σύνολο των χωρών της Μεσογείου. Ως αξιόπιστη δύναμη ειρήνης, σταθερότητας και ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή, η Ελλάδα αποδεικνύει με την πολιτική της ότι μπορεί να έχει θετική συμβολή στην αντιμετώπιση των ζητημάτων που την απασχολούν.
Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, ότι ήμασταν από τις πρώτες χώρες που έσπευσαν στην εμπόλεμη ζώνη του Λιβάνου για τον απεγκλωβισμό πολιτών και για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Ούτε, βεβαίως, είναι τυχαίο ότι τα κράτη της περιοχής της Μέσης Ανατολής και η διεθνής κοινότητα εμπιστεύτηκαν την Ελλάδα, ώστε κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου Ασφαλείας να πραγματοποιηθεί ειδική συνεδρίαση του Συμβουλίου για το Μεσανατολικό σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών.
Κυρίες και κύριοι,
Το γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά. Η Μεσόγειος αποτελεί μια κρίσιμης σημασίας περιοχή για τη διεθνή κοινότητα στο σύνολό της. Ιστορικά αποτελεί σημείο συνάντησης λαών, γλωσσών, θρησκειών και πολιτισμικών παραδόσεων. Αποτελεί όμως και σημείο όπου τέμνονται ο λεγόμενος «αναπτυγμένος βορράς» με τον «αναπτυσσόμενο νότο», σημείο όπου οι αναπτυξιακές διαφορές είναι εξαιρετικά εμφανείς, λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας.
Ευτυχώς, την κρίσιμη σημασία της περιοχής μας δεν την αναγνωρίζουμε μόνο εμείς, τα κράτη που την απαρτίζουμε. Την αναγνωρίζει και η διεθνής κοινότητα, και – βεβαίως – η Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η Μεσόγειος έρχεται δυναμικά στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι σχέσεις και η συνεργασία μεταξύ της Ένωσης και των μεσογειακών κρατών έχουν αποκτήσει νέα, μεγαλύτερη δυναμική. Η Ευρωπαϊκή Ένωση όλο και περισσότερο κοιτάζει τώρα προς το Νότο και αναπτύσσει πολιτικές και πρωτοβουλίες που αποβλέπουν στη συνεχώς στενότερη συνεργασία με όλες τις χώρες της περιοχής.
Η θεσμοθέτηση της Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας και η υιοθέτηση της Διακήρυξης της Βαρκελώνης, αποτελούν αναμφίβολα σταθμό στις σχέσεις της Ένωσης με τους μεσογειακούς της γείτονες. Ο στόχος που θέσαμε, η δημιουργία μιας ζώνης ειρήνης, σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας στο σύνολο της περιοχής της Μεσογείου, είναι ένας στόχος που μας ενώνει όλους. Παρά όμως το γεγονός ότι έχουμε κάνει σημαντικά, θετικά βήματα, αποτελεί κοινή παραδοχή ότι απέχουμε ακόμα πολύ από την επίτευξή του.
Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί φίλοι,
Οφείλουμε όλοι – και κυρίως εμείς, τα κράτη της περιοχής – να εντείνουμε τις προσπάθειές μας, να συντονίσουμε ακόμη καλύτερα τις κοινές μας δράσεις, να διευρύνουμε τη συνεργασία μας σε νέους πιο δημιουργικούς δρόμους. Έτσι θα οδηγηθούμε με ταχύτερους ρυθμούς στην προσέγγιση των στόχων μας. Έτσι θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τα μεγάλα ζητήματα, τις σοβαρές προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας.
Η συνεχής αύξηση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών της περιοχής μας με την παράλληλη διασφάλιση και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, αποτελεί χωρίς αμφιβολία μια τέτοια μεγάλη πρόκληση. Είναι γεγονός ότι εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια που περιορίζουν το ελεύθερο εμπόριο στο πλαίσιο του μεσογειακού χώρου και υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα της περιφέρειας. Χρειάζεται να καταβάλλουμε προσπάθειες ώστε τα εμπόδια αυτά να αρθούν, ενώ παράλληλα να δώσουμε έμφαση στην ενίσχυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και του επιχειρηματικού πνεύματος, που αποτελούν μοχλούς ανάπτυξης και δημιουργούν θέσεις απασχόλησης. Είναι όμως εξίσου σημαντικό, μέσα από τη συνεργασία μας, να καταβάλλουμε προσπάθειες ώστε η ανάπτυξη και η μεγέθυνση των οικονομιών μας να μεταφράζονται και σε αύξηση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών μας, να προωθούν την ενίσχυση της απασχόλησης, να εξασφαλίζουν ένα μέλλον μεγαλύτερης ευημερίας για όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες. Για να μειώσουμε τις ασυμμετρίες μεταξύ των δύο πλευρών της Μεσογείου και να προωθήσουμε το πνεύμα της Βαρκελώνης, είναι πια σήμερα αναγκαίο να δώσουμε έμφαση στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής στα κράτη της περιοχής, κάτι που δεν έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα μέχρι σήμερα.
Η επένδυση στη γνώση, την εκπαίδευση και την κατάρτιση αποτελεί σημαντικότατη προϋπόθεση για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, την βελτίωση της κοινωνικής συνοχής και την αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδων των πολιτών μας. Είναι ανάγκη να συνεχίσουμε τις κοινές μας προσπάθειες για τη μείωση των ποσοστών αναλφαβητισμού των νέων – και ιδίως των γυναικών, να ενισχύσουμε την ισότιμη πρόσβαση σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και να βελτιώσουμε το επίπεδο της παρεχόμενης παιδείας, εκσυγχρονίζοντας το περιεχόμενό της και συμπληρώνοντάς το με προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και εξειδίκευσης.
Ένα ακόμη σημαντικό ζητούμενο για τις χώρες της περιοχής μας, σχετικό με την προώθηση της ανταγωνιστικότητας, αλλά με ξεχωριστή σημασία, είναι η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και η έμφαση στην έρευνα και την καινοτομία. Σε ένα περιβάλλον που μεταβάλλεται με εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς, είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι χώρες να έχουν τη δυνατότητα να αφομοιώνουν γρήγορα τις τεχνολογικές εξελίξεις και να μπορούν να τις αξιοποιούν και να τις αναπτύσσουν περαιτέρω προς όφελος της ανάπτυξής τους και της ευημερίας των πολιτών τους. Πιστεύω ότι, μέσω της συνεργασίας μας και των κοινών μας δράσεων, πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος τόσο στην εξασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης στις νέες τεχνολογίες για όλους τους πολίτες της περιοχής μας, όσο και στην προώθηση και την ενθάρρυνση της πρωτογενούς έρευνας και καινοτομίας. Η ενίσχυση του τομέα αυτού αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για να αποκτήσουν οι χώρες και η περιοχή μας συγκριτικό πλεονέκτημα στο σήμερα και το αύριο.
Κυρίες και κύριοι,
Το ζήτημα της μετανάστευσης μεταξύ των πλευρών της Μεσογείου αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για όλους μας. Μια πρόκληση που, για να την αντιμετωπίσουμε με αποτελεσματικότητα, πρέπει να την αντιμετωπίσουμε συλλογικά. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του φαινομένου είναι να καταπολεμήσουμε από κοινού τα αίτια που το προκαλούν. Να επιδιώξουμε, δηλαδή, την εξάλειψη της φτώχειας, την προώθηση της ανάπτυξης, τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης και προόδου στις χώρες απ’ όπου προέρχονται τα μεταναστευτικά ρεύματα. Αλλά το φαινόμενο υπάρχει και οφείλουμε να το διαχειριστούμε, προωθώντας αποφασιστικά τη συνεργασία μας και τον συντονισμό των μεταναστευτικών μας πολιτικών. Οφείλουμε να αναπτύξουμε κοινές πολιτικές για να καταπολεμήσουμε την απάνθρωπη δράση των δικτύων εμπορίας ανθρώπων, αλλά και να συντονίσουμε τους μηχανισμούς που έχουμε για να διευκολύνουμε την κοινωνική και την εργασιακή ένταξη των μεταναστών στις κοινωνίες μας. Μέσω της εμβάθυνσης της συνεργασίας μας μπορούμε να μετατρέψουμε την πρόκληση σε ευκαιρία. Η μετανάστευση μεταξύ των δύο πλευρών της Μεσογείου, αν τη διαχειριστούμε σωστά, μπορεί πραγματικά να μετατραπεί από πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, σε ευκαιρία ενδυνάμωσης των σχέσεων μεταξύ των λαών της περιοχής μας.
Τέλος, μιλώντας για τις μεγάλες προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, δεν μπορώ να μην αναφερθώ στους κινδύνους που παρουσιάζει για όλους μας η κλιματική αλλαγή. Πολλές χώρες της Μεσογείου, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ζήσαμε πολύ πρόσφατα με τρόπο έντονο και τραγικό τις συνέπειες της αλλαγής του κλίματος. Δεν δικαιολογούμαστε πια να μιλάμε γι’ αυτήν ως ένα απομονωμένο περιβαλλοντικό φαινόμενο. Η καταστροφή του περιβάλλοντος που οφείλεται στην κλιματική αλλαγή είναι μια από τις μεγαλύτερες κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας. Είναι απειλή για την ασφάλεια όλων μας. Ως τέτοια οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε. Και οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε άμεσα. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι είναι επιτακτική η ανάγκη να εντείνουμε τη συνεργασία μεταξύ των χωρών μας και να συντονίσουμε αποτελεσματικότερα τις πολιτικές μας για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Είναι καιρός να δώσουμε απόλυτη προτεραιότητα σε αυτό το ζήτημα.
Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί φίλοι,
Θέλησα να αναφερθώ σε κάποιες από τις σημαντικότερες προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας ως κράτη της ευρωμεσογειακής περιοχής, για να αναδείξω τη σημασία που έχει η διεύρυνση και η ενίσχυση της συνεργασίας μας.
Οι κοινές προκλήσεις απαιτούν κοινή αντιμετώπιση. Και η αποτελεσματική αντιμετώπισή τους προϋποθέτει γόνιμο διάλογο και συνεννόηση, όχι μόνο σε επίπεδο κρατών και κυβερνήσεων, αλλά – κυρίως – στο επίπεδο της κοινωνίας των πολιτών. Γι’ αυτό και έχει ιδιαίτερη αξία η διαρκής συνεργασία μεταξύ των οικονομικών και κοινωνικών επιτροπών και συμβουλίων των χωρών μας.
Διασκέψεις όπως αυτή που ολοκληρώνεται σήμερα, εδώ στην Αθήνα, προωθούν τον ουσιαστικό διάλογο και τη δημιουργική σύνθεση απόψεων και προτάσεων και ανοίγουν νέους ορίζοντες συνεργασίας για την προώθηση των στόχων μας: την εμπέδωση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή μας, την επιτάχυνση της προόδου και της ανάπτυξής της, προς όφελος της ασφάλειας και της ευημερίας των πολιτών της Μεσογείου.
Σας ευχαριστώ.