Κυρίες και κύριοι,
Σας ευχαριστώ για την παρουσία σας σήμερα εδώ. Φέτος το Υπουργείο Εξωτερικών παρουσιάζει για πρώτη φορά τον απολογισμό δράσεων οικονομικής διπλωματίας του έτους που πέρασε και τον προγραμματισμό μας για το 2008. Στόχος μας είναι η ενημέρωση της επιχειρηματικής κοινότητας και ο καλύτερος συντονισμός των δράσεων μας με τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν οι εξωστρεφείς ελληνικές επιχειρήσεις.
Η σημερινή παρουσίαση γίνεται με την συνεργασία του ΣΕΒ, του Συνδέσμου Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών Ελλάδος και του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, στο πλαίσιο της στενότερης και θεσμοθετημένης πλέον συνεργασίας που ξεκινήσαμε από τα μέσα του περασμένου έτους με τον ιδιωτικό τομέα. Μιας συνεργασίας, η οποία υλοποιείται πιλοτικά με αρκετούς συλλογικούς φορείς του ιδιωτικού τομέα, με βάση την αρχή της συγχρηματοδότησης και στόχο την από κοινού προώθηση δράσεων οικονομικής διπλωματίας.
Κυρίες και κύριοι,
Η διαμόρφωση σχέσεων φιλίας, ειρήνης και συνεργασίας, οι πολιτικές δηλαδή σχέσεις με τους γείτονές μας, αλλά και με όλες τις χώρες του κόσμου, αποτελούν την κεντρική αποστολή κάθε Υπουργείου Εξωτερικών. Μια αποστολή, η οποία έχει ασφαλώς και θετικά οικονομικά αποτελέσματα. Είτε γιατί μειώνει τις τεράστιες δαπάνες που δίδονται για εξοπλισμούς, είτε δημιουργώντας το κατάλληλο πολιτικό περιβάλλον που αποτελεί καταλυτικής σημασίας παράγοντα και για την οικονομική συνεργασία.
Όπως κι εσείς θα διαπιστώνετε παρακολουθώντας τις ειδήσεις τις ημέρες αυτές,η πολιτική αποστολή του Υπουργείου μάς απασχολεί έντονα, καθώς βρίσκονται σε κρίσιμη φάση σημαντικά θέματα για την εξωτερική μας πολιτική και σημαντικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή μας. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζουμε με αμείωτη ένταση, όπως κάνουμε όλα αυτά τα τελευταία χρόνια, και την καθαρά οικονομική μας αποστολή. Απόδειξη δεν είναι μόνο το ότι βρισκόμαστε όλοι μαζί σήμερα εδώ. Η σημασία που δίνουμε έμπρακτα στην οικονομική διπλωματία προκύπτει και από το γεγονός ότι, ενώ δεν έχει κλείσει ακόμα ο δεύτερος μήνας του χρόνου, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί τρεις σημαντικές επιχειρηματικές αποστολές. Μια στην Τουρκία, παράλληλα με την επίσκεψη του Πρωθυπουργού, μία στη Συρία, με πρωτοβουλία του αρμόδιου υφυπουργού κ. Π. Δούκα, και μια μικρότερη, αποτελούμενη μόνο από εκπροσώπους συλλογικών φορέων του ιδιωτικού τομέα, στο πλαίσιο της δικής μου επίσκεψης στις αρχές της εβδομάδος στην Αλγερία. Η τελευταία ήταν μάλιστα και η πρώτη στη σημαντική αυτή χώρα της Βόρειας Αφρικής.
Ο αρμόδιος Υφυπουργός κ. Δούκας και ο Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων & Αναπτυξιακής Συνεργασίας κ. Σκυλακάκης θα σας αναπτύξουν στη συνέχεια αναλυτικά τον απολογισμό του προηγουμένου έτους και τον προγραμματισμό μας για το 2008. Από τη δική μου πλευρά, θα ήθελα να σας μιλήσω για τη νέα φιλοσοφία με την οποία αντιμετωπίζει πλέον το Υπουργείο την οικονομική διπλωματία και το ρόλο που πιστεύω ότι διαδραματίζει στην επιτυχία της συνολικής πολιτικής εξωστρέφειας που ακολουθεί η κυβέρνηση από το 2004.
Στο σημερινό διεθνές οικονομικό περιβάλλον η εξωστρέφεια αποτελεί πράγματι ανάγκη επιβίωσης για την ελληνική οικονομία. Η περίοδος στην οποία η ανάπτυξή μας στηριζόταν στην αυξανόμενη ζήτηση της εσωτερικής μας αγοράς, είτε μέσω του υψηλού δανεισμού – κρατικού ή ιδιωτικού – είτε μέσω των διαρκώς αυξανόμενων ευρωπαϊκών επιδοτήσεων, τελειώνει. Ο δανεισμός των νοικοκυριών – κυρίως για κατασκευή νέων κατοικιών – δεν αυξάνεται πλέον με τους εκρηκτικούς ρυθμούς των περασμένων ετών και σταδιακά θα προσεγγίσει ως ποσοστό του ΑΕΠ τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια θα είναι σημαντικά και για τα επόμενα χρόνια, μετά την καλή διαπραγμάτευση της κυβέρνησης στο τέταρτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και την αξιοποίηση πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν των συγχρηματοδοτούμενων έργων. Όμως από του χρόνου οι εισροές μας από την Ένωση δεν θα αυξάνονται πλέον ως ποσοστό του ΑΕΠ και κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα αρχίσουν να μειώνονται.
Συνεπώς πρέπει να αναζητήσουμε σήμερα νέες πηγές ανάπτυξης, οι οποίες δεν μπορεί παρά να προέλθουν από το εξωτερικό. Από τις εξαγωγές, τις ξένες επενδύσεις και τη διεθνοποίηση των επιχειρήσεών μας. Και πρέπει να το κάνουμε αυτό υπό συνθήκες ενός διαρκώς εντεινόμενου διεθνούς ανταγωνισμού και σε μια περίοδο κατά την οποία η διεθνής οικονομία, μετά από έναν πολύ μεγάλης διάρκειας ανοδικό οικονομικό κύκλο, εισέρχεται πιθανότατα σε περίοδο οικονομικής επιβράδυνσης.
Η κυβέρνηση συνειδητοποιώντας την σημασία της, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην εξωστρέφεια αμέσως μόλις ανέλαβε καθήκοντα το 2004. Γνωρίζει δε πολύ καλά ότι υπάρχουν δύο βασικά εργαλεία για την επίτευξη του στόχου της εξωστρέφειας: Η ανταγωνιστικότητα και η οικονομική διπλωματία.
Η οικονομική διπλωματία διαμορφώνει τις προϋποθέσεις. Πρόκειται όμως για αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη. Γιατί η ανταγωνιστικότητα στη συνέχεια καθορίζει τις πραγματικές αναπτυξιακές δυνατότητες της εξωστρέφειας. Και κλειδί της ανταγωνιστικότητας είναι η πρόοδος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, που αποτελούν την καρδιά της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης.
Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις η πορεία υλοποίησης των οποίων βρίσκεται σήμερα σε μια κρίσιμη, καθοριστική θα έλεγα καμπή, είναι το κύριο πεδίο στο οποίο θα κριθεί τελικά η μακροχρόνια πορεία της οικονομίας μας. Πρόκειται για το μεγάλο στοίχημα που έχει αναλάβει αυτή η κυβέρνηση και στην υπηρεσία του οποίου είμαστε όλοι στρατευμένοι και αποφασισμένοι. Γιατί είναι ένα στοίχημα που δεν αφορά μόνο την επιτυχία της κυβέρνησης και τη δικαίωση της παράταξης που την στηρίζει. Αφορά πρωτίστως την πορεία της χώρας και τη διασφάλιση της ευημερίας του ελληνικού λαού.
Αν ζούσαμε σ’ έναν τέλειο κόσμο για τους οικονομολόγους, που δεν είμαι καθόλου βέβαιη ότι θα ήταν ο καλύτερος δυνατός κόσμος και για όλους τους υπολοίπους, η ανταγωνιστικότητα θα αρκούσε για να καθορίσει τις επιδόσεις μας σε ό,τι αφορά στην εξωστρέφεια. Ο κόσμος μας όμως είναι περίπλοκος. Υπάρχουν σχεδόν διακόσια διαφορετικά κράτη με διαφορετικούς δασμούς, φορολογίες, κανονισμούς, γραφειοκρατίες και βέβαια διαφορετικό επίπεδο πολιτικού ρίσκου.
Στην επιτυχία της εξωστρέφειας διαδραματίζουν λοιπόν ρόλο πολλοί ακόμα παράγοντες. Σε πάρα πολλές αγορές, ιδίως εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και προπαντός σε ό,τι αφορά στις αγορές των υπηρεσιών, στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων και στη διεθνοποίηση των ελληνικών επιχειρήσεων, η οικονομική διπλωματία είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Σημαντική σε πολλαπλούς τομείς:
1.Στη δημιουργία κατάλληλου πολιτικού κλίματος και αντίστοιχου θεσμικού πλαισίου, που διευκολύνει τις οικονομικές συναλλαγές, σε μια εποχή που η παγκοσμιοποίηση απαιτεί δυνατότητα διείσδυσης στις αγορές ξένων κρατών σε κάθε περιοχή του πλανήτη.
2.Στην παροχή της αναγκαίας πληροφόρησης. Δεν αναφέρομαι εδώ στις γενικές οικονομικές πληροφορίες που μπορεί να βρει κανείς στο διαδίκτυο, με μια αναζήτηση. Αναφέρομαι στην αξιόπιστη, εξειδικευμένη και αντικειμενική πληροφόρηση για συγκεκριμένες επιχειρήσεις και αγορές, που προϋποθέτει καλή γνώση της τοπικής αγοράς, την οποία δεν είναι δυνατόν να διαθέτει η κάθε μεμονωμένη επιχείρηση για όλες τις αγορές του κόσμου.
3.Στη διευκόλυνση της δικτύωσης των επιχειρήσεών μας, ιδιαίτερα των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα των υπηρεσιών, όπου οι προσωπικές σχέσεις και οι ανθρώπινες επαφές αποτελούν καίριο στοιχείο της τελικής επιτυχίας.
4.Στην προβολή της χώρας με στόχο την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων.
5.Στην έμπρακτη στήριξη των επιχειρήσεών μας που δραστηριοποιούνται σε ξένες αγορές όταν αντιμετωπίζουν γραφειοκρατικά προβλήματα, αθέμιτο ανταγωνισμό ή κακή μεταχείριση από τις τοπικές αρχές, στο κατάλληλο κάθε φορά υπηρεσιακό ή πολιτικό επίπεδο και με το πρέπον σε κάθε περίπτωση κύρος.
Κυρίες και κύριοι,
Η στροφή προς την οικονομική διπλωματία και ιδιαίτερα η διεύρυνσή της προς τις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες εκτός Βαλκανίων και Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Κίνα, ο Αραβικός κόσμος, η Ρωσία κ.λπ., αλλά και η πτυχή της ενεργειακής διπλωματίας που προστέθηκε σ’ αυτήν, αποτελούν ασφαλώς πρωτοβουλία και έργο της δικής μας κυβέρνησης.
Στη δική μας περίοδο το υπουργείο Εξωτερικών άρχισε σταδιακά να αποκτά ένα ρόλο ευρύτερο της κλασσικής αποστολής του. Να αντιμετωπίζεται όχι μόνο ως πολιτικό αλλά και ως παραγωγικό Υπουργείο. Ως ένα Υπουργείο που έχει ως καίριο τμήμα της αποστολής του την προώθηση της οικονομικής διπλωματίας. Όπως συμβαίνει άλλωστε σε πάρα πολλές χώρες του εξωτερικού.
Πρόκειται για μια εξέλιξη που απαιτεί βαθειά αλλαγή νοοτροπίας του ανθρώπινου δυναμικού του υπουργείου. Είναι βέβαιο ότι αυτή η αλλαγή νοοτροπίας δεν μπορεί ούτε πρόκειται να επιτευχθεί από τη μία μέρα στην άλλη. Είναι όμως σημαντικό ότι έχει ήδη αρχίσει και εμείς την υποστηρίζουμε με θεσμικές μεταρρυθμίσεις, με οικονομικούς πόρους, και με πρακτικά μέτρα πολιτικής.
Στο θεσμικό επίπεδο, με τις αλλαγές που ψηφίστηκαν στο νέο οργανισμό του Υπουργείου των Εξωτερικών, στρατεύονται πλέον μαζί με τους υπαλλήλους Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων, πολύ πιο ενεργά, και οι επικεφαλής των διπλωματικών μας αρχών. Παράλληλα, η οικονομική διπλωματία αποτελεί πλέον κεντρικό αντικείμενο δράσης για όλους όσους ξεκινούν μια νέα διπλωματική σταδιοδρομία, με πρώτη την σειρά των νέων διπλωματικών που θα προκύψει από το διαγωνισμό που βρίσκεται αυτές τις μέρες σε εξέλιξη στο υπουργείο των Εξωτερικών.
Στο επίπεδο των οικονομικών πόρων, από το 2007 εξασφαλίσαμε για πρώτη φορά κονδύλι στον προϋπολογισμό για νέες δράσεις οικονομικής διπλωματίας. Κάτι που μας επέτρεψε να ξεκινήσουμε και τις πιλοτικές συνεργασίες με τους φορείς του ιδιωτικού τομέα στις οποίες αναφέρθηκα στην αρχή. Για να υπάρξει όμως η συγχρηματοδότηση δράσεων που ξεκινήσαμε, είχε μια απαραίτητη προϋπόθεση. Να διαθέτουμε ήδη το δικό μας μερίδιο της δαπάνης στον προϋπολογισμό μας. Ταυτόχρονα διεκδικούμε πρόσθετους πόρους για δράσεις και υποδομές οικονομικής διπλωματίας με προγράμματα τα οποία καταθέτουμε στο τέταρτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Τέλος θεωρούμε πλέον ως προτεραιότητα της αναπτυξιακής μας πολιτικής, την βοήθεια για την ανάπτυξη του εμπορίου (aid for trade).Η αναπτυξιακή μας βοήθεια θα αυξηθεί σημαντικά στα επόμενα χρόνια, καθώς θα ανταποκρινόμαστε προς τις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις, και θα αξιοποιηθεί και προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι πρόσθετοι αυτοί πόροι μας επιτρέπουν να αξιοποιήσουμε πολύ καλύτερα τα Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων που λειτουργούν στο πλαίσιο των διπλωματικών μας αρχών στο εξωτερικό.Διαθέτουμε σε 87 χώρες 58 Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων και 148 Πρεσβείες, Γενικά Προξενεία, Προξενεία και Γραφεία Συνδέσμου. Πρόκειται για ένα εκτεταμένο δίκτυο, το οποίο ως τώρα δεν χρηματοδοτείτο για την ανάπτυξη προγραμμάτων και πρωτοβουλιών στον οικονομικό τομέα. Το κράτος, δηλαδή, είχε κάνει την μεγάλη επένδυση για να υπάρχει το δίκτυο, όχι όμως και τη μικρή, για να το αξιοποιεί και ως μηχανισμό προβολής και δικτύωσης, πέρα από μηχανισμό πληροφόρησης και επίλυσης προβλημάτων.
Από το 2007 αυτό αρχίζει και αλλάζει. Αυτό μας επιτρέπει να αναπτύξουμε μια σειρά δράσεων και πρακτικών μέτρων πολιτικής.Μέτρα οργανωτικά, όπως η ενίσχυση του επιτόπιου προσωπικού και των υποδομών των Γραφείων, η καθιέρωση συστήματος μέτρησης και αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών από τα Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων. Επίσης η δημιουργία νέας ηλεκτρονικής πύλης για τις οικονομικές και εμπορικές υποθέσεις, που θα αποτελέσει το επίκεντρο της στροφής προς την παροχή των σχετικών υπηρεσιών ηλεκτρονικά. Ταυτόχρονα αναπτύσσονται και δράσεις προβολής και δικτύωσης σε συνεργασία με επί μέρους κλαδικούς φορείς του ιδιωτικού τομέα. Ήδη έχουμε υπογράψει σχετικά μνημόνια και έχουμε ξεκινήσει την συνεργασία με τον Σύνδεσμο Ελληνικών Θαλασσοκαλλιεργειών (ΣΕΘ), την Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου & Οίνου (ΕΔΟΑΟ), την Ελληνική Ένωση Αλουμινίου και τον Σύνδεσμο Ελληνικών Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ), ενώ στις αμέσως επόμενες ημέρες θα υπογράψουμε σχετικά μνημόνια με τον κλάδο της Γούνας και το Τεχνικό Επιμελητήριο.
Όλη αυτή η προσπάθεια, στηρίζεται σε ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο, που έχει και την γεωγραφική του πλευρά. Η Ελληνική οικονομία έχει σε διεθνές επίπεδο αξιόλογο μέγεθος, λόγω του υψηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο. Όμως πληθυσμιακά η αγορά μας είναι μικρή, ενώ η ίδια η οικονομία μας είναι μια οικονομία υπηρεσιών κατά 70%. Πρέπει συνεπώς να αξιοποιήσουμε κάθε είδους πλεονέκτημα που διαθέτουμε. Και ένα από τα σημαντικά πλεονεκτήματά μας είναι η καλή διεθνής εικόνα της χώρας, σε μεγάλες περιοχές του κόσμου, στις οποίες ανταγωνιστές μας δεν έχουν την ίδια καλή πολιτική αποδοχή. Στο επίπεδο των εξαγωγών αγαθών το πλεονέκτημα αυτό είναι σχετικά περιορισμένο, αφού οι εξαγωγές προϊόντων εξαρτώνται κατά κύριο λόγο από την τιμή, την ποιότητα και το marketing. Στις εξαγωγές υπηρεσιών όμως, στην προσέλκυση επενδύσεων και στην πραγματοποίηση ελληνικών επενδύσεων από τις εταιρίες μας που διεθνοποιούνται, η μετεξέλιξη των καλών πολιτικών σχέσεων και σε οικονομικές είναι ένας στόχος εφικτός. Κυρίως στις πάρα πολλές και σημαντικές χώρες εκτός της Δύσης, όπου το κράτος και η πολιτική διαδικασία εξακολουθούν να διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στις επιχειρηματικές αποφάσεις.
Γεωγραφικά κινούμεθα προς αυτή την κατεύθυνση ανοίγοντας αγορές εκτός των Βαλκανίων, στη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική, στην Κίνα, στην Ρωσία, στις χώρες του Καυκάσου και στην Κεντρική Ασία. Χρησιμοποιούμε ένα συνδυασμό επαναλαμβανόμενων πολιτικών επισκέψεων, επιχειρηματικών αποστολών, ενεργοποίησης των Πρεσβειών μας, ενίσχυσης των Γραφείων Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων και ίδρυσης νέων, όπου είναι αναγκαίο. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι στις χώρες αυτές οι προοπτικές είναι τεράστιες, η απόδοση όμως δεν είναι άμεση. Το κόστος εισόδου, στις δύσκολες αυτές αγορές, είναι σημαντικό και η οικονομική διπλωματία χρειάζεται χρόνο για να δημιουργήσει την κρίσιμη μάζα σχέσεων και επαφών που θα μας επιτρέψει να απογειώσουμε τις οικονομικές μας σχέσεις με τις χώρες αυτές. Πρέπει όμως να επιμείνουμε και να δουλέψουμε μαζί, οργανωμένα και συστηματικά.
Φίλες και φίλοι,
Ο ελληνικός ιδιωτικός τομέας έχει ήδη αποδείξει ότι μπορεί να ανταγωνιστεί με επιτυχία στο διεθνές περιβάλλον. Το πετύχατε σε μια από τις πιο δύσκολες περιοχές του κόσμου, τα Βαλκάνια, όπου δείξατε επιμονή, ευελιξία και υπομονή. Αποδείξατε ότι μπορείτε να πετύχετε όχι στηριζόμενοι αποκλειστικά στη βοήθεια του ελληνικού κράτους, αλλά προπαντός χάρις στις δικές σας ικανότητες. Πολλοί από σας άλλωστε δεν ζητάτε καν βοήθεια. Ζητάτε μόνο λιγότερα εμπόδια.
Σήμερα είναι ανάγκη να επαναλάβουμε το εγχείρημα αυτό σε ένα πολύ ευρύτερο γεωγραφικό χώρο. Και θέλω να ξέρετε ότι κάνω και θα κάνω ό,τι μπορώ ώστε το Υπουργείο Εξωτερικών να σας συνδράμει ουσιαστικά σ’ αυτή την προσπάθεια. Όταν εμείς οι Έλληνες δουλεύουμε μαζί με στόχο και σχέδιο έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά με άλματα. Το αποδείξαμε σε δύσκολες στιγμές όταν παραμονές σχεδόν των Ολυμπιακών Αγώνων κανείς δεν πίστευε ότι θα μπορούσαμε να επιτύχουμε. Πιστεύω ότι μπορούμε να το αποδείξουμε αυτό ξανά κερδίζοντας και το μεγάλο στοίχημα της εξωστρέφειας. Είναι αδήριτη ανάγκη, είναι εθνική ανάγκη να το επιτύχουμε.
Σας ευχαριστώ.