Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η Ευρώπη γυρίζει σελίδα. Είναι μία στιγμή για ολόκληρη την Ευρώπη όπου κουβεντιάζεται το μέλλον της. Ακούστηκαν σε αυτή την Αίθουσα πολλά και σοβαρά επιχειρήματα. Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Ευρώπη έχει γίνει μία δύναμη διαφορετική. Έχει γίνει μία δύναμη –επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω τις λέξεις- ηθική και κοινωνική. Η Ευρώπη είναι ο κύριος χώρος προστασίας και ανάδειξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των κοινωνικών κατακτήσεων. Αυτή τη μεγάλη δύναμη της Ευρώπης, αυτό που αποκαλούμε ήπια δύναμη σκιάζουν, πράγματι, μεγάλες παγκόσμιες εξελίξεις. Επίσης, τη σκιάζουν και οι ίδιες οι αδυναμίες της Ευρώπης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, από πολλές πλευρές η συγκριτική θέση της Ευρώπης στο σύστημα παγκόσμιας ισχύος έχει επιδεινωθεί. Το ποσοστό πλέον του πληθυσμού της είναι πολύ μικρό σε σχέση με τον συνολικό παγκόσμιο πληθυσμό. Τη στρατιωτική και πολιτική της ισχύ υποκατέστησε κατά ένα μεγάλο μέρος η ισχύς των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Και αυτό δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα της θέσεως που βρέθηκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής μεταπολεμικώς. Ήταν και συνέπεια του μεγάλου ηθικού διλήμματος των Ευρωπαίων που προέκυψε από την οδυνηρή εμπειρία τόσων πολέμων και συγκρούσεων στο έδαφος της ηπείρου τους. Η Ευρώπη ιδιαίτερα όλον τον τελευταίο καιρό έγινε μια διστακτική δύναμη. Αναλογιζόμασταν πάντα όχι μόνο τις στρατιωτικές και τις γεωπολιτικές αλλά κυρίως τις ηθικές και άλλες συνέπειες της οποιασδήποτε παρέμβασής μας. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής απεφάσιζαν κάτι με τρόπο στον οποίο πολλές φορές είτε διαφωνούσαμε είτε πάντως δεν μας ενθουσίαζε και συνήθως οι Ευρωπαίοι ήταν διστακτικοί συμμέτοχοι ή απέχοντες.
Όμως τα τελευταία χρόνια έχει γίνει συνείδηση ότι αυτό που χρειαζόμαστε είναι μία ισχυρή Ευρώπη, μια Ευρώπη ικανή να παίρνει αποφάσεις, να τις εφαρμόζει, να τις αυξάνει συνεχώς. Πολιτικά προβλήματα μείζονος σημασίας στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή, στον Καύκασο, στην Αφρική, ακόμα και μεγάλες φυσικές καταστροφές που πλήττουν πολλές περιοχές του πλανήτη μας καθιστούν πλέον αναγκαία την παρουσία και την παρέμβαση της Ευρώπης και την κάνουν συνεχώς μεγαλύτερη. Και ενώ αυτό συμβαίνει, η Ευρώπη για μια σειρά από λόγους που ακούστηκαν εδώ μέσα στη Βουλή ζει μια μακρά περίοδο εσωστρέφειας. Αυτή η εσωστρέφεια επιτάθηκε από το πρόβλημα και από τη μεγάλη καθυστέρηση της Συνταγματικής Συνθήκης που προκάλεσαν το Γαλλικό και το Ολλανδικό δημοψήφισμα.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Ενώ όμως αυτά συμβαίνουν στην Ευρώπη, στην παγκόσμια σκηνή η κατάσταση αλλάζει ριζικά. Η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, η Ιαπωνία, ακόμη και οι χώρες της Λατινικής Αμερικής διεκδικούν και επιτυγχάνουν ένα νέο ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αντιμετωπίζουν πολιτικές δυσκολίες στο εσωτερικό τους, σε διάφορα παγκόσμια μέτωπα και οικονομικές δυσκολίες που αντανακλώνται στη σημερινή θέση του δολαρίου. Βρισκόμαστε σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη καμπή.
Η ανάγκη για μια ισχυρή Ευρώπη είναι αδήριτη. Στην ανάγκη αυτή ανταποκρίνεται και σπεύδω να ξεκαθαρίσω όχι πλήρως η Συνθήκη της Λισσαβώνας. Ακούστηκε ότι είναι προϊόν συμβιβασμού. Είναι προϊόν συμβιβασμού αλλά ο συμβιβασμός, η συνεννόηση δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο προχώρησε η Ευρώπη επί μισό και πλέον αιώνα; Δεν αφήσαμε τα όπλα για να συζητήσουμε; Δεν ξεχάσαμε τους πολέμους για να βρίσκουμε τη χρυσή τομή για το μέλλον μας; Τι άλλο από ένα ιστορικό συμβιβασμό, από έναν πολιτικό συμβιβασμό μπορούσε να είναι οτιδήποτε σχετίζεται με τα μεγάλα βήματα που πρέπει να κάνει η Ευρώπη;
Με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας την οποία καλούμεθα τώρα να κυρώσουμε πετύχαμε την ενεργό συμμετοχή της Ελλάδας και το μεγαλύτερο μέρος των ισορροπιών που είχαν επιτευχθεί στη συνταγματική Συνθήκη. Η Ευρώπη με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας γίνεται πιο δημοκρατική, πιο αποτελεσματική και πιο αξιόπιστη στην παγκόσμια σκηνή. Πιο δημοκρατική –και νομίζω ότι συμφωνεί η μεγάλη πλειοψηφία της Βουλής- διότι ενδυναμώνεται ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αποδίδεται νέος αναβαθμισμένος ρόλος στα Εθνικά Κοινοβούλια. Θα λειτουργούν πλέον ως αναπόσπαστο τμήμα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και ως θεματοφύλακες της αρχής της επικουρικότητας. Η γνώμη τους θα λαμβάνεται υπ’ όψιν από τα πρώτα ήδη στάδια της διαδικασίας. Και όπως είπα στην Επιτροπή είμαι απολύτως βέβαιη ότι η Βουλή των Ελλήνων θα κινηθεί με γνώμονα τόσο τα συμφέροντα της πατρίδας μας όσο και εκείνα της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας στην οποία ανήκουμε.
Η δημοκρατική νομιμοποίηση της Ένωσης ενισχύεται και με την υιοθέτηση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ως νομικά πλέον δεσμευτικού κειμένου έστω και με τη μορφή ενσωματώσεως του σχετικού πρωτοκόλλου. Υπενθυμίζω τη δυνατότητα υποβολής προτάσεων και ερωτημάτων προς την Επιτροπή με τη συλλογή ενός εκατομμυρίου υπογραφών από πολίτες των κρατών-μελών της Ένωσης. Θυμίζω επίσης το ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων μεταξύ των κρατών-μελών και των ευρωπαϊκών κεντρικών θεσμών.
Τέλος, θα ήθελα να αναφέρω ότι για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα και σ’ ένα κράτος-μέλος να αποχωρήσει από την Ένωση, αν αυτό επιθυμεί, αν παραδείγματος χάρη το Κομμουνιστικό Κόμμα πάρει απόλυτη πλειοψηφία και πειστεί ο ελληνικός λαός για την πολιτική του.
Όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, με τη νέα Συνθήκη η Ένωση δεν γίνεται μόνο πιο δημοκρατική, γίνεται και πιο αποτελεσματική. Η μεγάλη πλειοψηφία των αποφάσεων θα λαμβάνεται πλέον με ειδική πλειοψηφία.
Γνωρίζετε τη διπλή αρχή, 55% των κρατών-μελών και 65% του πληθυσμού της Ένωσης. Για να μην μπορεί όμως ένας μικρός αριθμός μεγάλων κρατών να εμποδίζει τη λήψη των αποφάσεων, ορίζεται ότι η μειοψηφία αρνησικυρίας θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον τέσσερα κράτη-μέλη, διαφορετικά θα θεωρείται ότι επιτυγχάνεται ειδική πλειοψηφία, ακόμη και όταν δεν πληρούται το κριτήριο του πληθυσμού.
Η ειδική πλειοψηφία επιπλέον επεκτείνεται και σε νέους τομείς πολιτικής. Έτσι για τα μεγάλα παγκόσμια θέματα, που σας ανέφερα στην αρχή, θα έχουμε μια πιο αποτελεσματική διαδικασία λήψης αποφάσεων. Για τα κολοσσιαία θέματα, όπως η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η ενεργειακή επάρκεια, η επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια και για πολλά άλλα ακόμα θα μπορούμε πλέον να παίρνουμε γρήγορες και αποτελεσματικές αποφάσεις.
Η νέα αποτελεσματικότητα της Ένωσης ως απόρροια των προνοιών της Συνθήκης της Λισσαβώνας, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, καθίσταται ακόμη πιο ορατή με τη θεσμοθέτηση Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα εκλέγεται για περίοδο δυόμιση ετών. Εξασφαλίζεται έτσι η συνέχεια και η σταθερότητα της λειτουργίας του Συμβουλίου.
Απομένει βέβαια να δούμε -γιατί στη Συνθήκη δεν είναι όλα ρόδινα και εγώ δεν θέλω να το κρύψω από τη Βουλή των Ελλήνων- πώς θα βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στον Πρόεδρο της Επιτροπής και τον Πρόεδρο της εκ περιτροπής προεδρίας.
Η Ελλάδα θέλει να συνεχίσει να έχει ουσιαστικό ρόλο ο Πρόεδρος της εκ περιτροπής προεδρίας. Βεβαίως το σημαντικότερο ρόλο για την επιτυχία του θεσμού θα παίξει η προσωπικότητα του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Για αυτό και δηλώνω κατηγορηματικά, ενώπιον της Βουλής, ότι η Ελλάδα θα υποστηρίξει υποψήφιο μόνο από χώρα που συμμετέχει ενεργά σ’ όλες τις δράσεις της Ένωσης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η Συνθήκη της Λισσαβώνας λύνει και το πρόβλημα που κατά τον ισχυρισμό του αντιμετώπισε ο Χένρι Κίσινγκερ, δηλαδή ότι δεν ήξερε ποιον να πάρει τηλέφωνο για θέματα εξωτερικής πολιτικής της Ευρώπης.
Δημιουργείται η θέση του Υπάτου Εκπροσώπου για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος θα είναι ταυτόχρονα και αντιπρόεδρος και θα προεδρεύει στα συμβούλια εξωτερικών σχέσεων. Το έργο του θα στηρίζεται από μια νέα υπηρεσία, η οποία πρέπει τώρα να δημιουργηθεί πολύ πιο αποτελεσματικά απ’ ό,τι είναι σήμερα και αυτή η υπηρεσία Ευρωπαϊκής Εξωτερικής Δράσης θα συντελεί στην άσκηση μιας συνεκτικότερης εξωτερικής πολιτικής. Αναφέρθηκαν νωρίτερα οι συνάδελφοι στη σημασία που έχει η ενιαία προσωπικότητα της Ευρώπης.
Τέλος, οι μεταβολές που γίνονται στο τομέα της ΚΕΠΑ θα προσδώσουν στην Ευρώπη βαρύνουσα δύναμη. Στον τομέα αυτό θα ήθελα να σημειώσω ότι δημιουργείται πλέον μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία στον αμυντικό τομέα. Εμπλουτίζονται οι προβλεπόμενες κατηγορίες αποστολών διαχείρισης κρίσεων, το κυριότερο δε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είναι ότι εισάγεται για πρώτη φορά η ρήτρα αλληλεγγύης, αλλά κυρίως η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής. Νομίζω ότι η Βουλή των Ελλήνων αντιλαμβάνεται πόσο πολύ σημαντική για μια χώρα σαν την Ελλάδα είναι η ρήτρα αυτή.
Σας εξήγησα γιατί η Ευρώπη γίνεται πιο δημοκρατική και πιο αποτελεσματική. Γίνεται όμως ταυτόχρονα και πιο αξιόπιστη. Η ικανότητά της να μιλάει με μια φωνή, η ταχύτητα λήψης αποφάσεων, που ήταν το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν κάθε λίγο και λιγάκι οι λαοί μας, η πολιτική νομιμοποίηση των αποφάσεων με τη συμμετοχή του ευρωπαϊκού και των εθνικών κοινοβουλίων, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των οποίων η Ευρώπη είναι ο κύριος υπερασπιστής, αλλά και τέλος η νέα βαρύτητα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας ενισχύουν σημαντικά την παρουσία, το ρόλο και την αποτελεσματικότητα της Ευρώπης στα παγκόσμια πράγματα.
Για να επιτευχθεί ο διπλός αυτός στόχος μιας Ευρώπης δημοκρατικής, πιο αποτελεσματικής και πιο αξιόπιστης, η Ελλάδα, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ακολούθησε μια πολιτική αρχών και στρατηγικών επιλογών. Ακολουθώντας αυτές ακριβώς τις αρχές και τις στρατηγικές επιλογές μας, από την εποχή ήδη του Κωνσταντίνου Καραμανλή, όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις πέτυχαν να βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα στον πυρήνα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Συμμετέχουμε σ’ όλες τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ίδια πολιτική αρχών και στρατηγικών επιλογών υπήρξε ο γνώμονας και της τακτικής που ακολουθήσαμε κατά τη διαπραγμάτευση της Συνταγματικής όσο και της Συνθήκης της Λισσαβώνας.
Η Ελλάδα υπήρξε πρωτοπόρος στο να διατηρηθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της ουσίας των ισορροπιών της Συνταγματικής Συνθήκης.
Η ευρωπαϊκή τροχιά της Ελλάδος μας έφερε από το σκοτάδι της δικτατορίας στο φως της δημοκρατίας. Έχουμε βιώσει τριάντα χρόνια ασφάλειας, σταθερότητας και προόδου και αυτά σε μεγάλο βαθμό τα οφείλουμε στα ευρωπαϊκά δρώμενα.
Μιλώ για το ευρωπαϊκό κεκτημένο, που έχουμε ενσωματώσει στη νομοθεσία μας, για την προστασία και την υποστήριξη του εργαζόμενου, του αγρότη, του επιχειρηματία. Μιλώ για τη θέση μας στην ευρύτερη περιοχή, για τα θέματα τα οποία μας απασχολούν περισσότερο εμάς, τα θέματα της διεύρυνσης.
Τους τελευταίους μήνες κάποιοι αρέσκονται στον εύκολο λαϊκισμό, χρησιμοποιώντας την Ευρώπη ως το μόνιμο και εύκολο αποδιοπομπαίο τράγο. Ως αυτόκλητοι κατήγοροι δείχνουν συνέχεια με το δάχτυλο και με ολίγη πρόσφατη έπαρση την Ευρώπη.
Δείχνουν ότι ξεχνάνε ότι όλοι μέσα σ’ αυτή την Αίθουσα, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κρινόμαστε για τα λόγια και τα έργα μας και μην έχετε καμία αμφιβολία ότι θα κριθούμε και για την πολιτική μας στάση και συμπεριφορά απόψε, σ’ αυτή την ψηφοφορία.
Υπήρξαν και υπάρχουν ιστορικές στιγμές στην πορεία της Μεταπολίτευσης, στιγμές ορόσημα, που καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό τη διαδρομή της χώρας. Διότι πρέπει να θυμηθούμε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τι θα ήταν η Ελλάδα εκτός ΕΟΚ, εκτός Μάαστριχτ, εκτός Ευρωζώνης. Άκουσα σήμερα ομιλητές, οι οποίοι περίπου για όλα όσα γίνονται παγκοσμίως ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, λένε ότι φταίει τελικώς μόνο η Ευρώπη.
Όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μέσα σ’ αυτή την Αίθουσα κάποιες στιγμές κληθήκαμε να πούμε ένα μεγάλο «ναι» ή ένα μεγάλο «όχι» και κάποιοι εδώ μέσα ήταν πάντοτε αρνητικοί, είχαν πάντοτε μια στείρα άρνηση.
Ο κόσμος, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, αλλάζει και οι Έλληνες που μας βλέπουν γνωρίζουν ότι το μεγάλο στήριγμα για τα θέματα τα οποία τους απασχολούν, με όλες τις αδυναμίες, με όλες τις δυσκολίες, με όλα τα πισωγυρίσματα, είναι αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση. Γνωρίζουν επίσης πολύ καλά ότι με αυτή τη Συνταγματική Συνθήκη δεν γίνεται το τέλειο. Ναι, είναι ένας συμβιβασμός, αλλά γίνεται ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός.
Έχουμε υποχρέωση, κατά τη γνώμη μου, όλοι να μην κρυβόμαστε πίσω από τα μικρά κομματικά μας συμφέροντα, αλλά με παρρησία και θάρρος να πούμε στον ελληνικό λαό τα καλά αυτής της Ευρώπης και να μην ακολουθούμε τη γνωστή πολιτική, όπου όλα τα κακά τα χρεώνουμε κάπου αλλού και εμείς είμαστε οι μόνοι οι οποίοι γνωρίζουμε τις μαγικές λύσεις σ’ όλα τα προβλήματα.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σας καλώ να υπερψηφίσετε τη Συνθήκη της Λισσαβώνας. Σας καλώ να το κάνετε, διότι πιστεύω βαθύτατα ότι είναι προς όφελος του ελληνικού λαού, προς όφελος της Ευρώπης και σε τελική ανάλυση είναι ένα σημαντικότατο βήμα προς τα εμπρός.
Ευχαριστώ πολύ.