Καλησπέρα σε όλους. Συνεχίζουμε την κύρια συνάντηση της ολομέλειας με τη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης «ΝΑΤΟ, Ρωσία, Πετρέλαιο, Φυσικό Αέριο και Μέση Ανατολή: το μέλλον της ευρωπαϊκής ασφάλειας».
Ακούσαμε πολλές ενδιαφέρουσες απόψεις σήμερα το πρωί. Πιστεύω ότι όλοι προσβλέπουμε σε μια ειλικρινή και ανοιχτή συζήτηση. Θα ήθελα να ζητήσω από τους ομιλητές να είναι σύντομοι για να έχουμε μετά χρόνο για ερωτήσεις και απαντήσεις.
Καταρχάς, θα ήθελα να ξεκινήσω με λίγα λόγια για το σημείο στο οποίο βρίσκονται – τουλάχιστον σε επίπεδο διαδικασίας – οι συζητήσεις επί των προτάσεων του Προέδρου Μεντβέντεφ και του Προέδρου Σαρκοζί από την πλευρά της Προεδρίας του ΟΑΣΕ. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες φαίνονται ικανοποιημένες με τις υπάρχουσες συνθήκες ασφαλείας, υπάρχει ευρεία συναίνεση ότι χρειάζεται τουλάχιστον να συμμετάσχουμε σε έναν διάλογο για τα ζητήματα ασφαλείας.
Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι ο ΟΑΣΕ είναι το κατάλληλο φόρουμ για έναν τέτοιο διάλογο. Με ικανοποίησή μου παρατηρώ ότι οι χώρες που είχαν αρχικά εκφράσει επιφυλάξεις για τον ΟΑΣΕ αποδέχονται πλέον ότι αποτελεί το καλύτερο διαθέσιμο πλαίσιο.
Περιττό να πω ότι, δεδομένης της συμφωνίας μεταξύ των 56 συμμετεχόντων κρατών του ΟΑΣΕ, η Ελλάδα είναι έτοιμη να διοργανώσει συναντήσεις σε κάθε επίπεδο, οι οποίες θα μπορούσαν να εκκινήσουν ή να διευκολύνουν, εν γένει, έναν τέτοιο διάλογο.
Θα ήθελα τώρα να σας μιλήσω ως Υπουργός Εξωτερικών και να θίξω εν συντομία πέντε βασικά σημεία:
Πρώτον, είθισται οι συζητήσεις για την ευρωπαϊκή ασφάλεια να ξεκινούν – εύλογα, θα έλεγα – με μια αναφορά στην πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Από τότε, ο κόσμος άλλαξε ριζικά. Όταν λοιπόν γίνεται λόγος για επιστροφή στον Ψυχρό Πόλεμο, είναι μια επιπόλαια υπεραπλούστευση – όσο κι αν προκαλεί αίσθηση ή δίνει πηχυαίους πρωτοσέλιδους τίτλους.
Δεύτερον, για να είμαστε ειλικρινείς, όπως αποδείχτηκε από την παρούσα κρίση, αντιμετωπίζουμε κοινές απειλές και κοινές προκλήσεις. Δεν χρειάζεται να τονίσω τη σημασία της Ρωσίας ως εταίρου μας για την ειρήνη στο πλαίσιο της συζήτησής μας.
Άρα το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε είναι να πάρουμε την πρόταση της Ρωσίας πολύ σοβαρά και να συμμετάσχουμε σε έναν ουσιαστικό και – ευελπιστούμε – εποικοδομητικό διάλογο.
Τρίτον, ο σημερινός διαχωρισμός μεταξύ ήπιας και σκληρής ασφάλειας θα μπορούσε να παρομοιαστεί με τη χάραξη μιας γραμμής στην άμμο. Η ασφάλεια δεν είναι μονόδρομος. Ο Αριστοτέλης στα «Μεταφυσικά» του λέει ότι «τὸ πᾶν ἀλλ’ἔστι τι τὸ ὅλον παρὰ τὰ μόρια». Πράγματι, πρέπει να κοιτάξουμε την ευρύτερη εικόνα και να υιοθετήσουμε μια σφαιρική προσέγγιση. Για παράδειγμα, θα ήταν ποτέ δυνατό να αγνοήσουμε την ενεργειακή ασφάλεια υπό το πρίσμα των σημερινών γεγονότων;
Τέταρτον, πρέπει να αναζητήσουμε κοινά ενδιαφέροντα και – γιατί όχι; – κοινές αξίες. Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, η διαφύλαξη της εδαφικής ακεραιότητας, η αποφυγή χρήσης βίας ή απειλής βίας, αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους του συστήματός μας και αποτελούν τη βάση για την εταιρική μας ασφάλεια. Εξάλλου, το διεθνές δίκαιο παραμένει η πιο βαθιά ρεαλπολιτίκ.
Τέλος, υπάρχει κι ο πιο νέος παράγοντας: η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ιδίως μετά την ανάληψη των καθηκόντων από τη νέα αμερικανική ηγεσία, πρέπει να αξιολογήσουμε τον διεθνή ρόλο της ΕΕ. Έχουμε ανάγκη από μια Ευρώπη με αυτοπεποίθηση που θα μιλάει με μία φωνή. Δεν τρέφω καμία ψευδαίσθηση ότι δεν υπάρχουν διαφορές απόψεων στους κόλπους της Ένωσης, αλλά επιθυμώ μια συνεργασία επί ίσοις όροις μεταξύ της Ευρώπης και της Αμερικής.
Εν τω μεταξύ, και καθώς συνεχίζονται οι συζητήσεις μας, δεν πρέπει να χάσουμε χρόνο και πρέπει να κινηθούμε γρήγορα χρησιμοποιώντας τα εργαλεία στη διάθεσή μας. Όπως είπε και ο Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαγερ, η διπλωματία δεν μπορεί να ανεχτεί θεσμούς που είναι φτιαγμένοι μόνο για τις καλές εποχές. Αφενός, πρέπει να υποστηρίξουμε την επανέναρξη του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας ώστε να μπορέσει να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του το συντομότερο δυνατό. Υπάρχουν πολλές περιοχές που προσφέρονται για μια τέτοια συνεργασία. Αρκεί να κοιτάξουμε την πιο προφανή επιλογή: το Αφγανιστάν.
Αφετέρου, πρέπει να προωθήσουμε την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και την εταιρική μας σχέση με την Ανατολή. Χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία της Τσεχικής Προεδρίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το μεγαλύτερο και το πιο επιτυχημένο μεταπολεμικό εγχείρημα ως προς την πρόληψη ενόπλων συγκρούσεων. Και φυσικά χρειάζεται να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την επίλυση των λεγόμενων «παγωμένων διαφορών», οι οποίες μπορούν πολύ εύκολα να αναφλεχθούν – όπως συνέβη τον Αύγουστο στην περίπτωση της Γεωργίας.
Στον τομέα αυτό, διαθέτουμε δύ«Το Διεθνές Δίκαιο αποτελεί την πιο βαθιά realpolitik»ο εργαλεία: την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως αποδείχθηκε με την πρωτοβουλία του Προέδρου της Γαλλίας τον περασμένο Αύγουστο, και τον ΟΑΣΕ που βρίσκεται σε μοναδική θέση καθώς είναι ο μοναδικός ευρωπαϊκός οργανισμός για την ασφάλεια που μπορεί να βασιστεί τόσο στην πολιτική βούληση όσο και στους πόρους όλων των μείζονων παραγόντων.
Mε την ιδιότητα της προέδρου του ΟΑΣΕ η Ντόρα Μπακογιάννη προήδρευσε το Σάββατο (7/2) σε πάνελ της 45ης Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου με θέμα «ΝΑΤΟ, Ρωσία, Πετρέλαιο, Μέση Ανατολή: το μέλλον της ευρωπαϊκής ασφάλειας», ενώ την ίδια ημέρα είχε σύντομες συνομιλίες με τον αντιπρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Τζο Μπάιντεν, τον πρόεδρο της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί και την καγκελάριο της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, οι οποίοι επίσης πήραν μέρος στη Διάσκεψη.
Εδώ, θα ήθελα να σημειώσω ότι μια μεγάλη πρόκληση για την Προεδρία μας είναι η συνέχιση του έργου του ΟΑΣΕ στην Γεωργία. Η εστίασή μας παραμένει ανθρωπιστική. Είμαστε πεπεισμένοι ότι η ευμετάβλητη κατάσταση επί τόπου χρειάζεται περισσότερη και όχι λιγότερη παρουσία από πλευράς του ΟΑΣΕ.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. Προσβλέπω με ενδιαφέρον στη συζήτηση που θα ακολουθήσει.