Ο 12μηνος τουρισμός χρειάζεται έναν «εμπνευστή μύθο»
Στην Παυλίνα Πρωταίου.
Κυρία υπουργέ, ο τουρισμός αποτελεί κατά γενική ομολογία τη «βαριά βιομηχανία» της ελληνικής οικονομίας, ωστόσο, μήπως ήλθε η στιγμή, ο τουρισμός να καταστεί η πιο «πράσινη» και φιλική προς το περιβάλλον βιομηχανία τηςχώρας, αναδυκνείνοντας ταυτόχρονα και τους λόγους που τον τοποθετούν στην κορυφή της αναπτυξιακής κούρσας; Δηλαδή, το δίπτυχοφυσικού και πολιτιστικού πλούτου;
Αναμφισβήτητα ο τουρισμός είναι η βαριά μας βιομηχανία και αποτελεί βασική προτεραιότητα της πολιτικής μας η περαιτέρω ανάπτυξη του. Στο σημείο που βρίσκεται πλέον η ελληνική τουριστική οικονομία η ανάπτυξη της συνδέεται ευθέως με την ποιότητα και την καινοτομία στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Αυτή η στρατηγική οδηγεί εκ των πραγμάτων τον τουρισμό σε μια πιο οικολογική και περιβαλλοντική προσέγγιση. Η ποιότητα και η καινοτομία στον τουρισμό συνδέονται με την προστασία του περιβάλλοντος και προκύπτουν με δράσεις που εντάσσονται στη λογική της «πράσινης» οικονομίας. Η Ελλάδα, με τα ιστορικά μνημεία και τις σπάνιες ομορφιές των τοπίων έχει ένα πλεονέκτημα και συνδυάζει με μοναδικό τρόπο τον πολιτιστικό και φυσικό πλούτο τους. Με αυτή τη βάση η κυβέρνηση έχει εστιάσει το ενδιαφέρον της σε πολιτικές που συνδυάζουν την τουριστική οικονομία με την προστασία του περιβάλλοντος. Αξιοποιούμε και συμμετέχουμε ενεργά σε δράσεις της ΕΕ και των Ηνωμένων Εθνών.
Θα ήθελα να σταθώ στα θέματα,περιβάλλοντος-πολιτισμού, καθώς αποτελούν ή θα έπρεπε να αποτελούν τον πυρήνα του σχεδιασμού 12μηνης τουριστικής περιόδου στη χώρα μας. Ωστόσο, ο 12μηνος τουρισμός φαίνεται να παραμένει ανέφικτος στόχος. Γιατί;
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλο μας, εδώ και δεκαετίες ο δωδεκάμηνος τουρισμός αποτελεί στρατηγικό στόχο όλων των εμπλεκομένων πλευρών με τον τουρισμό. Όλες οι κυβερνήσεις, οι συλλογικοί φορείς των τουριστικών επιχειρήσεων, μεγάλοι και μικροί επιχειρηματίες, είχαν πάντα ως μεγαλεπήβολο στόχο την ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας και τους 12 μήνες του χρόνου. Και οι υποδομές που σχεδιάστηκαν, όπως είναι τα μεγάλα αεροδρόμια, τα συνεδριακά κέντρα, οι εγκαταστάσεις για το θεραπευτικό τουρισμό ή για τις ορεινές εξορμήσεις υπηρετούσαν αυτή την επιδίωξη. Νομίζω ότι η αδυναμία όλων των πολιτικών που ακολουθήθηκαν στο παρελθόν σε σχέση με το δωδεκάμηνο τουρισμό ήταν ότι έλειπε ο εμπνευστής μύθος. Εκτίμησή μου είναι ότι ο εμπνευστής μύθος στη νέα εποχή, μπορεί να είναι ο φυσικός πλούτος, το περιβάλλον της Ελλάδας, η ανάδειξη του οποίου μπορεί να στηρίξει μια συγκροτημένη πολιτική για το δωδεκάμηνο τουρισμό. Πιστεύω ότι μια στρατηγική, όπως αυτή που σας ανέπτυξα νωρίτερα, που στοχεύει στην καινοτομία και στην ποιότητα και έχοντας ως κρίσιμο κρίκο την προστασία του περιβάλλοντος μπορεί να δώσει ώθηση στον δωδεκάμηνο τουρισμό. Τίποτα δεν μπορεί να γίνει με μαγικό και αυτόματο τρόπο. Χρειάζεται συνέπεια, διάρκεια και συστηματική δουλειά για να πετύχουμε το στόχο μας. Μπορούμε όμως, έστω και αν η διεθνής οικονομική κρίση έχει σαφώς επηρεάσει τις τουριστικές ροές γενικότερα οπότε και η χώρα μας θα έρθει αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα.
Η οικονομική κρίση αναμένεται να έχει επιπτώσεις στο τουριστικό ρεύμα προς τη Ελλάδα, μήπως όμως, είναι ταυτόχρονα και μια μοναδική ευκαιρία επανασχεδιασμού του τουριστικού μας προϊόντος επάνω σε άλλες βάσεις, μακριά από δεδομένα που μοιάζει να έχουν ξεπεραστεί όπως ο μαζικός-φθηνός τουρισμός του all inclusive που απευθύνεται σε χαμηλού μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου καταναλωτές;
Είναι βέβαιον ότι ο τουρισμός σε παγκόσμια κλίμακα είναι από τους τομείς που θα επηρεαστούν σημαντικά από τη διεθνή κρίση. Αυτό ισχύει και για τον ελληνικό τουρισμό. Θεωρώ ότι μέσα από την κρίση μπορεί να υπάρξουν ευκαιρίες και δυνατότητες για το μέλλον. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τη συγκυρία και να αντιμετωπίσουμε διαρθρωτικές αδυναμίες και μακροχρόνιες ανεπάρκειες του τουριστικού κλάδου, αλλά και του ευρύτερου οικονομικού χώρου. Θεωρώ ότι μέσα από την καινοτομία και την ποιότητα στις παρεχόμενες τουριστικές υπηρεσίες μπορούμε να απευθυνθούμε σε υψηλής ποιότητας τουρίστες. Μια χώρα όπως η Ελλάδα, με πολύπλευρες τουριστικές δυνατότητες μπορεί και πρέπει να προσφέρει επιλογές σε διαφορετικές ομάδες τουριστών.
…Για παράδειγμα στον ισπανικό νότο που καταστράφηκε εξαιτίας αυτής της προσέγγισης κατεδαφίζουν τα τσιμεντένια μεγαθήρια, επαναπροσδιορίζοντας τους στόχους σε ότι αφορά την ποιότητα του τουρισμού και τους τρόπους ανάπτυξης του. Στην Ελλάδα, χώρα με τεράστια πολιτιστική κληρονομιά και μοναδικό φυσικό περιβάλλον γιατί εμμένουμε σε μοντέλα ανεξέλεγκτης ανάπτυξης;
Πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε παρατηρήσει και στην Ελλάδα αυτή την αλλαγή προς τον ποιοτικότερο τουρισμό. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ της χώρας μας και των άλλων χωρών αλλά σίγουρα η κρίση μας δίνει την δυνατότητα να προσδιορίσουμε και να προσέξουμε περισσότερο το τουριστικό μας μοντέλο. Οι οικολογικές ανησυχίες του μοντέρνου ταξιδιώτη είναι ένας παράγοντας που μια χώρα με τις δυνατότητες της Ελλάδας οφείλει να εκμεταλλευτεί. Για παράδειγμα η εφαρμογή βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής είναι μια από τις ενδιαφέρουσες δράσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ. Όπως επίσης το γεγονός ότι η Ελλάδα αποκτά για πρώτη φορά ολοκληρωμένο γενικό χωροταξικό σχεδιασμό, αλλά και ειδικό τουριστικό χωροταξικό – έστω και αν υπάρχουν ενστάσεις ή διαφωνίες, είναι πάντως πολύ καλύτερα από την αυθαιρεσία και την ανεξέλεγκτη δόμηση – επιτρέπει στη χώρα για πρώτη φορά να αναπτύξει με οργανωμένο τρόπο τον επανασχεδιασμό των προτεραιοτήτων της πολιτικής μας.
Ο πολιτισμός θα έπρεπε να αποτελεί το ισχυρό μας «όπλο», άντ’ αυτού γινόμαστε μάρτυρες αφημένων στην τύχη τους αρχαιολογικών χώρων, πλήρως αναξιοποίητων, πλημμελώς συντηρημένων, ενώ, οι εκδηλώσεις του περίφημου Φεστιβάλ, έχουν χάσει τη λάμψη τους, καθώς δεν καλούνται παγκόσμιας εμβέλειας – άρα και προβολής – καλλιτέχνες. Τελικά, γιατί δεν αξιοποιούμαι αυτό που σε τόση αφθονία – ακόμα και σήμερα – παράγουμε;
Χωρίς να υποτιμώ προβλήματα και αδυναμίες που υπάρχουν, δεν θα συμφωνήσω μαζί σας ότι δεν αξιοποιούμε τους αρχαιολογικούς μας χώρους. Τα τελευταία 5 χρόνια έχει γίνει μια μεγάλη προσπάθεια από τη κυβέρνηση μας να αναδειχτούν οι πολιτιστικού θησαυροί της χώρας μας. Στην προσπάθεια μας αυτή έχουμε διαρκή συμπαράσταση από την ΕΕ με τις χρηματοδοτήσεις για την αναστήλωση και αρχαιολογικών χώρων. Μια χώρα με τον πολιτιστικό πλούτο της Ελλάδας είναι λογικό να χρειάζεται πολύ μεγάλους πόρους για να αναδείξει και να αξιοποιήσει σωστά αυτούς τους θησαυρούς. Υπάρχουν προβλήματα, λόγω διαρθρωτικών αδυναμιών,τα οποία πολλές φορές εκθέτουν τη χώρα μας, όπως είναι οι κλειστοί αρχαιολογικοί χώροι, αλλά παρόλα αυτά δεν θεωρώ ότι οι αρχαιολογικοί χώροι είναι πλήρως αναξιοποίητοι ή το φεστιβάλ έχει χάσει τη λάμψη του. Ειδικώς για το Φεστιβάλ Αθηνών, τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια μεγάλη τομή, γίνεται μια ουσιαστική προσπάθεια διεθνούς αναβάθμισης του και αυτή η προσπάθεια έχει αποδώσει.
Τι πρέπει να πράξουμε προς αυτήν τη κατεύθυνση;
Οι δράσεις για νέες μορφές τουριστικής ανάπτυξης και τα κονδύλια που διατίθενται στο πολιτισμό είναι στη σωστή κατεύθυνση. Σας μίλησα για το Φεστιβάλ Αθηνών. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι έγινε επιλογή προσώπων που δούλεψαν για το Φεστιβάλ, τα οποία έδωσαν μεγάλη ώθηση στον ιστορικό θεσμό. Πιστεύω επίσης και στην ιδιωτική πρωτοβουλία επιφανών Ελλήνων που με γενναιοδωρία προσφέρουν, ώστε να πραγματοποιούνται εκδηλώσεις μεγάλης εμβέλειας στη χώρα μας. Οι αλλαγές προς το καλύτερο φαίνονται και εκτιμούνται από τους πολίτες και τους ξένους επισκέπτες. Το κράτος, με τις δυνατότητες του, διαδραματίζει ένα κεντρικό ρόλο σε αυτή τη προσπάθεια. Εδώ θα ήθελα να σταθώ στα εγκαίνια του νέου Μουσείου της Ακρόπολης στις 20 Ιουνίου τα οποία αποτελούν ένα πολιτιστικό γεγονός διεθνούς εμβέλειας. Αυτά θα είναι αντάξια του σημαντικότερου ιστορικού μνημείου της χώρας μας, θα προβάλουν την Ελλάδα στο εξωτερικό και θα προσελκύσουν ένα μεγάλο αριθμό επισκεπτών. .
Έχετε διατελέσει υπουργός Πολιτισμού, δήμαρχος Αθηναίων, ενώ ένα από τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της σημερινής σας θέσης είναι ο αγώνας για τη δικαίωση των ελληνικών θέσεων και η προβολή τους στα διεθνή φόρα και μίντια. Ποιο συστατικό λείπει από την «τουριστική μας διπλωματία»; Συστατικό που θα αποτελέσει την ειδοποιό διαφορά που με τη σειρά της θα ενισχύσει και προβάλλει με τον καλύτερο τρόπο τον ελληνικό τουρισμό ανά την υφήλιο;
Η συνέχεια και η συνέπεια στην τουριστική μας στρατηγική. Οφείλουμε να συμφωνήσουμε σε ένα μακροχρόνιο σχεδιασμό και να επιμείνουμε με μεθοδικότητα στην υλοποίηση την πολιτικής μας. Έχουμε έλλειμμα σ΄ αυτό τον τομέα και αυτό είναι το μεγάλο μειονέκτημα. Η Ελλάδα έχει τον μεγάλο πλούτο της πολιτιστικής κληρονομιάς, έχει τις μοναδικές φυσικές ομορφιές, αν συμφωνήσουμε και επιμείνουμε στην υλοποίηση μιας συγκροτημένης στρατηγικής μπορούμε να πετύχουμε το στόχο της περαιτέρω ανάπτυξης της τουριστικής μας οικονομίας.