«Η Ελλάδα θα απαντά άμεσα σε κάθε τουρκική πρόκληση»

Στον Σωτήρη Λέτσιο.

Η πολιτική ζωή της χώρας βάλλεται από τις αποκαλύψεις περί σκανδάλων με πιο πρόσφατο αυτό της Siemens. Το επόμενο χρονικό διάστημα θα βαδίσουμε με την αίσθηση, ότι η σημερινή κυβέρνηση δεν επιθυμεί να ριχθεί άπλετο φως σε όλες τις περιπτώσεις σκανδάλων;

Από πουθενά δεν προκύπτει ένα τέτοιο συμπέρασμα. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει. Τίποτα δεν συγκαλύπτουμε και τίποτα δεν κρύβουμε κάτω από το χαλί. Σας θυμίζω ότι, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε παλαιότερα, η δική μας παράταξη είναι εκείνη που από την αρχή υποστήριξε ότι ιδίως για τα ζητήματα διαφάνειας πρέπει να έρχονται όλα στο φως και να μην μένει καμία σκιά. Και αυτό το κάνουμε πράξη. Με δική μας πρωτοβουλία έχουμε προκαλέσει την παρέμβαση της δικαιοσύνης σε μια σειρά ζητημάτων, έχουμε φέρει υποθέσεις στη Βουλή, η οποία τις διερεύνησε σε βάθος, και έχουμε πάρει και θεσμικά μέτρα για την θωράκιση των θεσμών και της αποτελεσματικής λειτουργίας τους. Επιτρέψτε μου όμως και ένα γενικότερο σχόλιο: ο τρόπος με τον οποίο γίνεται πια ο δημόσιος διάλογος, η μονοπώληση της πολιτικής ζωής του τόπου από όλο αυτό το κλίμα της σκανδαλολογίας, η πρακτική της λάσπης στον ανεμιστήρα, έχουν ευρύτερες συνέπειες στο πολιτικό μας σύστημα ως σύνολο. Η παραπολιτική έχει έρθει στο επίκεντρο, βάζοντας στο περιθώριο τα ουσιαστικά ζητήματα που απαιτούν αντιμετώπιση και λύσεις. Οι πολίτες μας αντιμετωπίζουν όλους με δυσπιστία. Η απαξίωση της πολιτικής στις συνειδήσεις τους έχει ως αποτέλεσμα την αποστασιοποίησή τους, η οποία εκφράστηκε και με την μεγάλη αποχή στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Αλλά, αυτή η απαξίωση και η μη συμμετοχή αποβαίνουν τελικά εις βάρος όλων, εις βάρος της ίδιας της χώρας και των στόχων της. Σε μια συγκυρία που έχουμε μπροστά μας σημαντικές προκλήσεις – την αποτελεσματική αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, αλλά και προκλήσεις στην εξωτερική πολιτική, στην παιδεία, σε πολλούς τομείς του κυβερνητικού έργου – οφείλουμε να δώσουμε ιδιαίτερη βαρύτητα και στο να ξανακερδίσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών. Να ξανακερδίσουμε την στήριξη και την συμμετοχή τους στην προσπάθεια της χώρας να ανταποκριθεί με επιτυχία στις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που έχει μπροστά της.

Η αποδοκιμασία της ΝΔ στις ευρωεκλογές ήρθε ως αποτέλεσμα της αδυναμίας της κυβέρνησης να δώσει λύσεις στα οικονομικά προβλήματα; Από εδώ και πέρα θα πρέπει να αναμένουμε σκληρότερα μέτρα;

Είναι ξεκάθαρο ότι το αποτέλεσμα της κάλπης έδειξε πως σημαντικό μέρος των πολιτών και ψηφοφόρων μας έχει δυσαρεστηθεί και διαμαρτυρήθηκε είτε με την ψήφο, είτε – κυρίως – με την αποχή του. Ασφαλώς, ανάμεσα στις πηγές της δυσαρέσκειας είναι και οι πιέσεις που αισθάνονται στην καθημερινότητά τους οι πολίτες από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα μας, όπως το σύνολο της διεθνούς κοινότητας. Γνωρίζουμε την πίεση και τις δυσκολίες. Δυσκολίες που έρχονται να προστεθούν στις χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας μας, στα προβλήματα που κληρονομήσαμε, με σημαντικότερο το πολύ υψηλό δημόσιο χρέος. Όμως, ακόμη και κάτω από τις πιο δύσκολες διεθνείς περιστάσεις, η χώρα μας επιδεικνύει αντοχές. Είμαστε η μόνη χώρα της Ευρωζώνης με μικρό, αλλά θετικό ρυθμό ανάπτυξης, ενώ η ανεργία στη χώρα αναμένεται να είναι χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Διανύουμε μια δύσκολη χρονιά. Όλα τα μέτρα που λαμβάνουμε και όλες μας οι δράσεις έχουν μία ξεκάθαρη στόχευση: να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις συνέπειες της κρίσης, διασφαλίζοντας μια καλύτερη επόμενη μέρα για τη χώρα και τους πολίτες. Ο στόχος μας δεν είναι εύκολος, όμως οφείλουμε να κάνουμε – και θα κάνουμε – ό,τι είναι εφικτό για να τον πετύχουμε. Η στρατηγική μας καθορίζεται από το συμφέρον και της ανάγκες του τόπου και των πολιτών. Η διασφάλιση της αξιοπιστίας της οικονομίας και η προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι προτεραιότητες απαραίτητες για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για ένα αύριο ανάπτυξης και προόδου. Αυτό είναι το στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε.

Ως προς τα ελληνοτουρκικά βλέπουμε να αυξάνεται καθημερινά η τουρκική αδιαλλαξία με πιο πρόσφατο κρούσμα τις έρευνες, που ξεκινά η γείτονα χώρα εντός ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Διαγράφεται πλέον έντονος ο κίνδυνος για ένα θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο;

Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία δείχνει να βρίσκεται σε αναζήτηση στρατηγικής, ιδιαίτερα εν όψει της ευρωπαϊκής αξιολόγησής της που επίκειται τον Δεκέμβριο. Όμως η απαράδεκτη και επικίνδυνη πρακτική της έντασης που ακολουθεί στο Αιγαίο, δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη θέση της. Όσον αφορά στα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, οι θέσεις μας είναι σαφείς, εδράζονται στη σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας και η Τουρκία τις γνωρίζει πολύ καλά. Φροντίζουμε δε, να ενημερώνουμε, για την τουρκική συμπεριφορά στο θέμα αυτό, το σύνολο των εταίρων και συμμάχων μας. Το έχουμε επαναλάβει πολλές φορές: πρόκειται για μια πρακτική που έρχεται σε αντίθεση με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας. Με τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες. Με την υποχρέωση για την επιδίωξη σχέσεων καλής γειτονίας. Με την διακηρυγμένη βούληση της Τουρκίας για μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες. Πρόκειται για μια πρακτική που δεν ωφελεί κανέναν, αλλά αντίθετα έχει κόστος για όλους – και πάνω απ’ όλα για την ίδια την Τουρκία και την φιλοδοξία της να ενταχθεί κάποια στιγμή στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Η Ελλάδα, από την πλευρά της, απαντά – και θα απαντά – άμεσα και επιτόπου σε κάθε τουρκική πρόκληση και στηλιτεύει σε όλους τους διεθνείς της συνομιλητές αυτήν την – ξένη για τα σύγχρονα ευρωπαϊκά δεδομένα – τουρκική πρακτική. Παράλληλα, είναι αυτονόητο ότι η βελτίωση των διμερών μας σχέσεων στην βάση του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συνθηκών εξακολουθεί να αποτελεί τον στόχο της πολιτικής μας. Έναν στόχο, τον οποίο δεν εγκαταλείπουμε καθώς πιστεύουμε ότι αποτελεί την ισχυρότερη εγγύηση για ένα μέλλον συνεργασίας, ασφάλειας και ευημερίας για τους λαούς των δύο χωρών, αλλά και για την περιοχή μας στο σύνολό της.

Το Δεκέμβριο αναμένεται να αξιολογήσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Από ποια σημεία θα κριθεί η ευρωπαϊκή της προοπτική; Ποια στάση πρέπει να τηρήσει η Ελλάδα;

Η στάση της Ελλάδας στο θέμα της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας είναι απολύτως ξεκάθαρη και συνεπής. Η αρχή «πλήρης προσαρμογή – πλήρης ένταξη» οδηγεί την πολιτική μας. Έχει αξία να τονίσουμε ότι η Ελλάδα αποτελεί πραγματικά τον πιο ειλικρινή υποστηρικτή της Τουρκίας στην μακρά και δύσκολη πορεία της προς την ευρωπαϊκή οικογένεια. Ο λόγος για τον οποίο έχουμε κάνει αυτή τη στρατηγική επιλογή ως χώρα είναι γνωστός: είναι πεποίθησή μας πως η σταδιακή προσαρμογή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, η προσαρμογή της εσωτερικής και εξωτερικής συμπεριφοράς της στις αρχές και τις αξίες της Ευρώπης, είναι προς όφελος όλων: της Ευρώπης στο σύνολό της, της ίδιας της Τουρκίας, αλλά ασφαλώς και της Ελλάδας και του ελληνικού λαού. Είναι, βεβαίως, αυτονόητο, ότι αυτή η υποστήριξή μας δεν είναι άνευ όρων, δεν είναι μια λευκή επιταγή. Προϋποθέτει την πλήρη εκπλήρωση όλων των υποχρεώσεων και των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η Τουρκία έναντι της Ένωσης και των κρατών-μελών της. Ανάμεσα σε αυτές, φυσικά, περιλαμβάνεται η δέσμευση για προσήλωση στην καλή γειτονία, οι υποχρεώσεις που έχουν να κάνουν με την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και των θρησκευτικών ελευθεριών, η έμπρακτη συνεργασία της Τουρκίας πάνω σε μείζονα ζητήματα όπως η αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης, και – βεβαίως – η εφαρμογή του πρωτοκόλλου της Άγκυρας για το άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών και αεροδρομίων στα πλοία και αεροπλάνα της Κυπριακής Δημοκρατίας, που ήταν άλλωστε και ο λόγος για το πάγωμα των οκτώ διαπραγματευτικών κεφαλαίων το 2006. Το έχουμε επαναλάβει πάρα πολλές φορές: όπως για όλες τις υποψήφιες χώρες, έτσι και για την Τουρκία, δεν υπάρχει Ευρώπη α λα καρτ. Χρειάζεται να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει, προκειμένου να αποδείξει ότι θέλει και μπορεί να γίνει μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας.

Στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων ποιες εξελίξεις να αναμένουμε από το φθινόπωρο;

Είναι γεγονός ότι μετά τον σημαντικό σταθμό του Βουκουρεστίου, είχε επικρατήσει μια στασιμότητα στο θέμα, για την οποία ήταν υπεύθυνη η αδιάλλακτη στάση των κυβερνώντων στα Σκόπια. Είναι προφανές ότι εσωτερικοί υπολογισμοί εν όψει και των εκλογών που πραγματοποιήθηκαν βάρυναν περισσότερο στις προτεραιότητές τους από την εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτής λύσης που θα έδινε ώθηση στην ευρωατλαντική πορεία της χώρας και του λαού τους. Η Ελλάδα και η διεθνής κοινότητα, οι σύμμαχοι και οι εταίροι μας, τους δώσαμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα συνεννόησης και συνεργασίας. Ένα μήνυμα που τους καλεί να συμβάλουν στην επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής λύσης στο ζήτημα του ονόματος και να προχωρήσουν – όπως ο λαός τους προσδοκά – προς ένα ευρωπαϊκό και ευρωατλαντικό μέλλον ασφάλειας και ανάπτυξης. Σε αυτό το μέλλον όμως δεν έχει θέση ούτε η αδιαλλαξία, ούτε η παραχάραξη της ιστορίας και οι πρακτικές και ρητορείες της έντασης. Πριν από λίγες ημέρες, ο κ. Νίμιτς έφερε ορισμένες αλλαγές στην πρόταση που είχε καταθέσει τον Οκτώβριο του 2008. Υπάρχει στο ζήτημα μια νέα κινητικότητα, καθώς διαγράφεται η βούληση της άλλης πλευράς να προχωρήσουν ουσιαστικά, με τρόπο εποικοδομητικό, στη διαπραγμάτευση. Ελπίζω ειλικρινά να είναι έτσι και να κάνουν βήματα προς την εξεύρεση λύσης. Εμείς έχουμε αποδείξει έμπρακτα την βούλησή μας και έχουμε κάνει τα βήματα που μας αναλογούν. Συνεχίζουμε με αυτοπεποίθηση, με ξεκάθαρες θέσεις, με αδιαπραγμάτευτες τις κόκκινες γραμμές μας. Είμαστε έτοιμοι για την εξεύρεση λύσης στην βάση μιας ονομασίας σύνθετης, με γεωγραφικό προσδιορισμό, με ισχύ έναντι όλων. Μια λύση χωρίς νικητές και ηττημένους, αλλά με όφελος για τους λαούς μας και την περιοχή μας.

Πιστεύετε ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να κάνει πιο έντονη την παρουσία της στη διεθνή σκηνή αναλαμβάνοντας να διαδραματίσει κομβικό ρόλο σε περιφερειακές κρίσεις;

Ναι, πραγματικά πιστεύω ότι η δραστήρια και πολυεπίπεδη διπλωματική παρουσία έχει πολύ σημαντική συμβολή στην προώθηση των συμφερόντων και των στόχων της χώρας. Όχι μόνον όσον αφορά στην αναβάθμιση του κύρους και της διεθνούς θέσης της χώρας μας, αλλά και στην αποτελεσματικότερη προώθηση των θέσεών μας και των εθνικών μας δικαίων. Γι’ αυτό και η κυβέρνησή μας έχει θέσει ως προτεραιότητα την ευρύτερη δυνατή δραστηριοποίηση της Ελλάδας ως φερέγγυου συνομιλητή και εταίρου της διεθνούς κοινότητας. Και τον στόχο αυτόν, τον κάνουμε πράξη: Σήμερα η Ελλάδα διεκδικεί – και έχει – λόγο και ρόλο στα σημαντικά διεθνή ζητήματα και είναι παρούσα παντού, όπου απαιτούν οι διεθνείς μας υποχρεώσεις. Έχουμε θετική, εποικοδομητική παρουσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στον ΟΗΕ, στο ΝΑΤΟ, στον ΟΑΣΕ, όπου ασκούμε με επιτυχία την προεδρία γι’ αυτή τη χρονιά. Είμαστε παρόντες στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή, στον Καύκασο, στην Αφρική. Ο σοβαρός, θετικός μας ρόλος αναγνωρίζεται από όλους, είτε αφορά στην επιτυχημένη προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, είτε στην επαναδραστηριοποίηση της Ελλάδας στη Μέση Ανατολή, είτε στις πρωτοβουλίες μας στο πλαίσιο του ΟΑΣΕ για την περιοχή του Καυκάσου, είτε στην προώθηση του διαλόγου για την ευρωπαϊκή ασφάλεια που πετύχαμε στην πρόσφατη άτυπη σύνοδο του ΟΑΣΕ στην Κέρκυρα. Με αυτή τη συνεπή δράση μας, δεν συμβάλλουμε μόνο στην αντιμετώπιση ζητημάτων που απασχολούν τη διεθνή κοινότητα. Ταυτόχρονα, διευρύνουμε τα διεθνή ερείσματα της Ελλάδας. Δημιουργούμε εκείνο το κρίσιμο πολιτικό κεφάλαιο το οποίο μπορούμε να αξιοποιήσουμε για την προάσπιση των εθνικών μας συμφερόντων. Δυναμώνοντας την φωνή της Ελλάδας, ενισχύουμε την βαρύτητα των θέσεων και των επιχειρημάτων της. Καθιστούμε κατανοητές και σεβαστές τις θέσεις και τα επιχειρήματά μας. Πείθουμε για τα δίκαιά μας. Αυτή η εξωτερική πολιτική των διευρυμένων ερεισμάτων, της ουσιαστικής, πολυεπίπεδης διεθνούς παρουσίας έχει αποτέλεσμα θετικό για τους στόχους και τα συμφέροντα της πατρίδας μας.

Στο θέμα της μετανάστευσης είναι σε θέση η ΕΕ να συνδράμει χώρες όπως η Ελλάδα που αποτελεί γέφυρα προς την Ευρώπη;

Βεβαίως και μπορεί και – κατά την άποψή μας – πρέπει να συνδράμει τις χώρες που δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση. Αυτή είναι η θέση της κυβέρνησής μας και αυτόν τον στόχο προωθούμε συστηματικά τόσο στις διμερείς μας συναντήσεις με τους εταίρους μας, όσο και στα όργανα της Ένωσης. Τονίζουμε παντού την πανευρωπαϊκή διάσταση του θέματος και την ανάγκη κοινών, άμεσων δράσεων για την αντιμετώπισή του. Πρόκειται αναμφίβολα για ένα διεθνές πρόβλημα, που δεν αφορά μόνο τις χώρες που πλήττονται άμεσα. Όμως αυτές είναι εκείνες που, μέχρι στιγμής, σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος. Γι’ αυτό και χρειάζονται τη συνδρομή των εταίρων τους. Έχοντας οικοδομήσει ένα μέτωπο σε συνεννόηση με τους εταίρους μας που αντιμετωπίζουν το ίδιο πιεστικά το πρόβλημα, στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής η Ελλάδα έθεσε την ανάγκη να αναπτυχθούν κοινές δράσεις για τη θωράκιση των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης, καθώς και να συσταθεί Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης για το Άσυλο. Επίσης, ο πρωθυπουργός έθεσε εκ νέου τη πρόταση της Ελλάδος για περαιτέρω ανάπτυξη των επιχειρήσεων της FRΟΝΤΕΧ στην περιοχή, περιλαμβανομένης της σύστασης ενός τοπικού παραρτήματος για το Αιγαίο. Από τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής είναι σαφές ότι οι θέσεις μας βρήκαν απήχηση. Οι εταίροι μας αναγνωρίζουν ότι για το θέμα της αντιμετώπισης της μετανάστευσης απαιτείται ενισχυμένη αντίδραση σε ευρωπαϊκό επίπεδο με οδηγό την αποφασιστικότητα, την αλληλεγγύη και την κατανομή ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών. Με συγκροτημένο σχέδιο, με ρεαλιστικές θέσεις και με την οικοδόμηση συναινέσεων με άλλους εταίρους μας, καταφέραμε να πετύχουμε τον στόχο που είχαμε θέσει πριν τη σύνοδο κορυφής και να καταστήσουμε την Ένωση αρωγό στην προσπάθειά μας να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της μετανάστευσης με τον ανθρωπισμό, αλλά και με την αποτελεσματικότητα που απαιτείται.