Λίγες χώρες διέρχονται μια τόσο σημαντική μεταβατική περίοδο όσο η Τουρκία. Η χώρα αλλάζει δραστικά και ο ρόλος της ενισχύεται. Από το 2004, οπότε και ολοκληρώθηκε η παρακολούθηση της Τουρκίας από την Συνέλευση, η χώρα προγραμμάτισε μεγάλες μεταρρυθμίσεις, κάποιες από τις οποίες ακόμη εκκρεμούν.
Η αίσθηση που έχω για τις μεταρρυθμίσεις είναι ανάμικτη. Από τη μια υπάρχει ένα ρεύμα αλλαγών, πολλές εκ των οποίων είναι θετικές. Σε αυτό το πλαίσιο να αναφέρω τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου του στρατού και την υπεροχή της πολιτικής έναντι της στρατιωτικής εξουσίας, την πρόοδο σε θέματα που άπτονται του μεγάλου Κουρδικού θύλακα στην Τουρκία, τις αλλαγές στον ποινικό κώδικα σε τομείς όπως η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, και άλλους σημαντικούς τομείς. Η έγκριση της νομοθεσίας περί ίδρυσης επιχειρήσεων το 2008, ο νόμος περί αποζημίωσης των θυμάτων της τρομοκρατίας και ο επαναπατρισμός των εκτοπισμένων. Η κύρωση της αναθεωρημένης Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Χάρτας, η εισαγωγή του θεσμού του Διαμεσολαβητή, η συνταγματική μεταρρύθμιση του 2007 και το συνταγματικό δημοψήφισμα τον Σεπτέμβριο του 2010.
Εν τούτοις, όπως αναφέρει και η έκθεση του κ. Durrie σαφώς, η γενική αίσθηση είναι αυτή της μετάβασης και όχι της ολοκλήρωσης των μεταρρυθμίσεων. Σε ότι αφορά στο θεσμικό κομμάτι της Δημοκρατίας, πολλά θα εξαρτηθούν για παράδειγμα από τις αναμενόμενες τροποποιήσεις του Συντάγματος. Σε μια σειρά άλλων τομέων, από την ισότητα των φύλων, την αποφυγή των βασανιστηρίων, τις προδικαστικές φυλακίσεις έως την διαφοροποίηση μεταξύ ελευθερίας της έκφρασης και τρομοκρατικής προπαγάνδας κλπ, τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα υπολείπονται των προσδοκιών. Τέλος, υπάρχει μια σειρά σημαντικών θεμάτων όπως οι αντιρρησίες συνείδησης, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων κλπ, όπου δεν έχει γίνει κανένα ρεαλιστικό βήμα.
Σε θέματα που ενδιαφέρουν την Ελλάδα όλως ιδιαιτέρως και εμπίπτουν στις θεμελιώδεις αρχές του Συμβουλίου της Ευρώπης, η πρόοδος είναι ελάχιστη και πρέπει να πω ότι στην έκθεση αξιοσημείωτες είναι οι ελλείψεις της σε αυτούς τους τομείς, παρά οι συστάσεις της.
Αναφέρεται όντως, πως η Τουρκία δεν έχει ακόμη επιτρέψει τη λειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, αρνούμενη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο όχι μόνο τον αναφαίρετο εδώ και αιώνες, οικουμενικό του ρόλο, αλλά και το δικαίωμα του να εκπαιδεύσει τον κλήρο του. Δεν γίνεται όμως καμιά αναφορά στην έκθεση στις παραβιάσεις, εκ μέρους της Τουρκίας, των θεμελιωδών αρχών του ΟΗΕ, του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ε.Ε, όπως ο σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών τους Συμβουλίου της Ευρώπης, η αποχή από ευθείες απειλές, όπως το casus belli έναντι της Ελλάδας, αλλά και η ανήκουστη κατοχή του 40% σχεδόν της επικράτειας ενός μέλους της Ε.Ε και του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Κύπρου. Την ίδια ώρα που η Τουρκία διαπραγματεύεται την πλήρη ένταξή της στην Ε.Ε. Αυτή η εξοργιστική, πρωτοφανής κατάσταση δεν θα πρέπει να γίνει ανεκτή. Η μακρόχρονη διατήρησή της δεν θα πρέπει, σε καμιά περίπτωση, να μας κάνει ελαστικούς ή να μας οδηγήσει σε απλή αποδοχή της.
Για το λόγο αυτό θεωρώ απαράδεκτες τις παραλείψεις της έκθεσης και πρέπει να ζητήσω την συμπερίληψη όλων των παραπάνω σημείων. Είναι ουσιώδους σημασίας στη διαδικασία αξιολόγησης του σεβασμού που επιδεικνύει μια χώρα στις κοινές μας, θεμελιώδεις αρχές.
Εν κατακλείδι πρέπει να συγχαρώ την Τουρκία για τον όγκο των μεταρρυθμίσεων που προώθησε, μερικές εκ των οποίων ήδη έχουν ολοκληρωθεί. Να καλέσω επίσης την γειτονική μας χώρα να ολοκληρώσει και τις υπόλοιπες εν εξελίξει μεταρρυθμίσεις. Κυρίως όμως, να ζητήσω από την Τουρκία να επιδείξει το πολιτικό θάρρος που απαιτείται ώστε να αναλάβει και να ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις που εκκρεμούν, μεταρρυθμίσεις που θα καταστήσουν αυτή τη μεγάλη και σημαντική χώρα, χώρα που σέβεται τις πανευρωπαϊκές αξίες της Συνέλευσής μας.