Στο δημοσιογράφο Διονύση Διονυσίου
1.Η Ε.Ε. ιδρύθηκε για να εμπεδώσει στην ευρωπαϊκή ήπειρο την ασφάλεια, την ειρήνη και τη Δημοκρατία. Κάποιοι, κρίνοντας από τις εξελίξεις στην Ουκρανία, υποστηρίζουν ότι η Ε.Ε. δεν κινείται προς τις πιο πάνω κατευθύνσεις αρχών αλλά αποτελεί μέρος του προβλήματος; Πώς το σχολιάζετε;
Η Ε.Ε. όντως ιδρύθηκε για να αποτρέψει, έμμεσα όμως τις συγκρούσεις και τον πόλεμο, δημιουργώντας συνθήκες οικονομικής συνεργασίας, μιαν ενιαία αγορά με αμοιβαία συμφέροντα όλων των Ευρωπαίων σε έναν κοινό πολιτικό και οικονομικό χώρο. Η κοινή ασφάλεια, με την στενή έννοια του όρου, δεν ήταν μεταξύ των στόχων της τις πρώτες δεκαετίες και ουσιαστικώς μόνο μετά την συνθήκη της Λισσαβώνας προσέλαβε κάπως πιο ουσιαστικές διαστάσεις, ουδέποτε όμως υποκαθιστώντας το ΝΑΤΟ. Άρα, η Ε.Ε. – και να ήθελε – δεν θα μπορούσε από μόνη της να αντιμετωπίσει το Ουκρανικό ζήτημα ως ζήτημα ασφαλείας.
Ας μην γελιόμαστε, στην περίπτωση αυτή υπήρξε γενικότερο Δυτικό έλλειμμα προβλέψεως των εξελίξεων, καθώς και έλλειμμα στρατηγικής. Η Ε.Ε. ενεθάρρυνε την Ουκρανία στην ευρωπαϊκή της προοπτική, αλλά χωρίς να έχει μελετήσει τις πιθανές αντιδράσεις της Ρωσίας. Υπό την έννοια αυτή, ναι, έγινε μέρος του προβλήματος και ακόμα δεν άρχισε να γίνεται μέρος της λύσης. Η τραγική αλήθεια είναι ότι η Ουκρανία αντιμετωπίζεται ως κεντρικό στρατηγικό ζήτημα από την Ρωσία που «ρισκάρει» για να εξασφαλίσει την επιρροή της εκεί, ενώ δεν αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για την Ε.Ε. που δεν προβλέπει καν διεύρυνσή της με την χώρα αυτή στο ορατό μέλλον.
2.Πιστεύετε ότι η Ε.Ε. υπό τις σημερινές συνθήκες θα μπορούσε να κινηθεί αυτόνομα από το ΝΑΤΟ, ή τελικά θα πρέπει να γίνει αποδεκτό ότι η Βορειοατλαντική Συμμαχία συνιστά de facto τον στρατιωτικό πυλώνα και της ΕΕ;
Είτε μας αρέσει είτε όχι, πρακτικώς συμβαίνει το δεύτερο. Ακόμα και τα προβλεπόμενα από την κοινή πολιτική άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε. – όπως ξέρετε – περισσότερο αφορούν σε ανθρωπιστικές καταστροφές ή τοπικές παρεμβάσεις περιορισμένης κλίμακας. Έχω πάρα πολλές φορές επισημάνει, τόσο στο πλαίσιο της Ε.Ε. όσο και σε εκείνο του Συμβουλίου της Ευρώπης, ότι είναι μεγάλο πρόβλημα το λεγόμενο piecemeal engineering approach, η τμηματική και κατά τομείς δηλαδή, απλώς, προσέγγιση της οικοδόμησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό φάνηκε καθαρά κατά την κρίση στην ζώνη του Ευρώ, που ασφαλώς ακόμα δεν τέλειωσε και κανείς δεν γνωρίζει τι εξελίξεις μπορεί να υπάρξουν ακόμα. Αλλά φάνηκε εξ’ ίσου καθαρά και τα χρόνια αυτά που ακολούθησαν την θητεία μου στο ΥΠΕΞ, χρόνια κατά τα οποία «κατέρρευσε» σχεδόν ολόκληρος ο γεωγραφικός περίγυρος της Ε.Ε. Ολόκληρη η Βόρεια Αφρική, χώρος κατ’ εξοχήν της Μεσογειακής Ένωσης, την οποία είχαμε – μαζί με τη Γαλλία και άλλες χώρες – αποφασιστικά προωθήσει, παραπαίει μετά την «Αραβική Άνοιξη» μεταξύ αυταρχισμού και φονταμενταλισμού. Στην Συρία μαίνεται ένας απίστευτος εμφύλιος πόλεμος. Στην δε περιοχή της «Ανατολικής Πολιτικής Γειτονίας» της Ε.Ε., από τον Καύκασο μέχρι και τώρα την Ουκρανία, η Ε.Ε. μονίμως βρίσκεται προ τετελεσμένων, για τα οποία η παρέμβασή της σπάνια είναι αποτελεσματική. Με δύο λόγια και για να είμαι ξεκάθαρη, αν η Ε.Ε. δεν συνειδητοποιήσει πλέον ότι οφείλει να προχωρήσει την ενοποίησή της σε όλους τους τομείς, τόσο τον οικονομικό όσο και τον πολιτικό, ιδιαίτερα στην εξωτερική πολιτική, την άμυνα και ασφάλεια, τόσο θα βρίσκεται ενώπιον τετελεσμένων, όπως τώρα, τα οποία είναι ανήμπορη να αντιμετωπίσει. Κλονίζεται έτσι το κύρος της έναντι των τρίτων δυνάμεων, αλλά και η πίστη των λαών που την απαρτίζουν, σ’ αυτήν.
3.Κρίνοντας από την οικονομική κρίση η οποία μαστίζει κυρίως τις χώρες του Νότου στην Ε.Ε. και η οποία κρίση λειτουργεί διαλυτικά σε ό,τι αφορά στη συνοχή της, πώς πιστεύετε ότι η Ε.Ε. θα έπρεπε να χειριστεί την όλη κατάσταση;
Παρ’ όλο που η κρίση του Ευρώ υπήρξε μια απίστευτα τραυματική εμπειρία για την Ε.Ε. – και ακόμα περισσότερο για λαούς όπως οι δικοί μας που την έζησαν με τρόπο δραματικό – δεν θα συμμεριστώ την απαισιοδοξία σας ότι τελικά λειτούργησε διαλυτικά για την Ε.Ε. Αναμφιβόλως υπήρξε μια τρομερή δοκιμασία, μια δοκιμασία τόσο για τους λαούς όσο και για τους θεσμούς της Ε.Ε. Αλλά κατά τη διάρκεια της κρίσης έγιναν πολλά και σημαντικά βήματα, είτε με τον μηχανισμό χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, είτε με την προωθούμενη Τραπεζική Ένωση, είτε με τα προγράμματα στήριξης των χωρών που παρουσίασαν το πρόβλημα. Αρκούν; Ασφαλώς όχι. Πάντως υπάρχει κίνηση προς τα εμπρός και – η μία μετά την άλλη – διάφορες χώρες εξέρχονται των μνημονίων. Η Κύπρος ειδικά, η αντιμετώπιση της οποίας είχε και πολλά στοιχεία, θα έλεγα, «Κοινοτικής αδικίας», έχει κυριολεκτικά εκπλήξει τους πάντες. Η έξοδός της από την κρίση και η εκ νέου ταχεία ανάπτυξή της θεωρώ ότι είναι βεβαία και θέλω ειλικρινά να συγχαρώ τον Κυπριακό λαό για τις αρετές που επέδειξε, παραβλέποντας ακόμα και το γεγονός ότι αισθάνθηκε τόσο αδικημένος.
4. Η Κύπρος έκλεισε πριν από μερικές μέρες 10 χρόνια εντός της ΕΕ. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι σε αυτή τη δεκαετία έχασε ότι έκτιζε τα τελευταία 40 χρόνια. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε;
Η Κύπρος, τα τελευταία 10 χρόνια, αποτελεί αναπόσπαστο μέλος της Ενωμένης Ευρώπης. Μπορεί να μην έχουν δικαιωθεί πλήρως οι προσδοκίες του Κυπριακού λαού, αλλά η χώρα δεν έχασε ούτε κατ’ ελάχιστον εξαιτίας της ένταξής της. Αντιθέτως μάλιστα. Πρώτα απ´ όλα, απολαμβάνει της μεγαλύτερης δυνατής ασφάλειας, ως μέλος του σκληρού πυρήνα της Ευρώπης. Δεύτερον, διατηρεί αυξημένες προοπτικές για την επίλυση του πολιτικού της προβλήματος, στο πλαίσιο των αξιών και των αρχών της Ένωσής μας. Δέκα χρόνια μετά την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, πιστεύω ότι οι περισσότεροι Κύπριοι αντιλαμβάνονται ότι το να είσαι μέρος της ευρωπαϊκής οικογένειας, έχει βοηθήσει τη χώρα να καταστεί ο ευρωπαϊκός πυλώνας σταθερότητας στην ταραγμένη περιοχή. Η Κύπρος έχει τη δυνατότητα να αναβαθμίσει το ρόλο της στην Ανατολική Μεσόγειο ιδιαίτερα στην περίπτωση που υπάρξει λύση στο Κυπριακό και οδηγηθούμε στην επανένωση της μεγαλονήσου. Είναι σαφές λοιπόν ότι η Κύπρος έχει ενισχύσει τη διεθνή της θέση και έχει αποκτήσει δυνατότερη φωνή προς τα έξω και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ενσωμάτωση της Κύπρου στην ΕΕ αποτελεί την πλέον στέρεα βάση για τη χώρα.
5. Η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ Νοτιανατολικά της Ευρώπης από κάποιους θεωρείται ευλογία από κάποιους άλλους κατάρα. Ποια από τις δύο αυτές απόψεις συμμερίζεστε και γιατί;
Μετά την ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κύπρου ο ρόλος της χώρας στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη σαφώς αναβαθμίζεται. Τα κοιτάσματα αερίου που εντοπίστηκαν σε συνδυασμό με την προοπτική της ύπαρξης νέων κοιτασμάτων αερίου και πετρελαίου, θα συμβάλουν στην αυτονομία της Κύπρου και θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να καταστεί η Κύπρος περιφερειακό ενεργειακό κέντρο με προφανή αποτελέσματα στην οικονομία και στην αγορά εργασίας. Όμως εκτός από τα σημαντικά οικονομικά οφέλη, έχει και πολιτικά πλεονεκτήματα. Πιστεύω ότι η ύπαρξη υδρογονανθράκων μπορεί να καταστήσει την Κύπρο κεντρικό παίκτη στο γεωπολιτικό χάρτη. Επομένως σαφώς πρόκειται για ευχή και όχι κατάρα.
6. Σε σχέση με το Κυπριακό πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι βρισκόμαστε ίσως μπροστά στην τελευταία ευκαιρία για επίτευξη λύσης ομοσπονδίας; Ποιά είναι η δική σας τοποθέτηση;
Κύριε Διονυσίου, δεν πιστεύω στα διλήμματα αυτού του τύπου. Το αν αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία επίλυσης, όπως κάποιοι υποστηρίζουν, ή αν βρισκόμαστε ενώπιον μιας νέας παγίδας, όπως λένε κάποιοι άλλοι, είναι ακραίες τοποθετήσεις που δεν εξυπηρετούν τον σκοπό της επανένωσης της Κύπρου. Εκείνο που γνωρίζω είναι ότι έχουν χαθεί ευκαιρίες, όμως σήμερα βλέπω και τις οι δύο πλευρές να ενδιαφέρονται, ειλικρινώς θέλω να πιστεύω, να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Όμως για να μπορέσουμε να έχουμε ένα κοινό κυπριακό κράτος, το οποίο θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες, όπου οι πολίτες θα ζουν και θα δημιουργούν σε συνθήκες ειρήνης και σταθερότητας, απαιτείται να δουλέψουμε με πίστη και ρεαλισμό για μία λύση βιώσιμη και λειτουργική. Για το λόγο αυτό, επιτρέψτε μου να απευθύνω έκκληση στους Τουρκοκυπρίους να εμπιστευθούν τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, έναν πολιτικό ηγέτη που έχει αποδείξει εδώ και 10 χρόνια την προσήλωση του στο όραμα της επανένωσης. Συμφωνώ μάλιστα με την πρόσφατη δήλωση του ότι η ημέρα της μη λύσης θα αποτελεί ημέρα πένθους.