Κυρίες και κύριοι,
Με χαρά χαιρετίζω την έναρξη των εργασιών αυτού του Συνεδρίου, το οποίο διοργανώνει η Ελληνική Πανεπιστημιακή Ένωση Ευρωπαϊκών Σπουδών. Σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση που μου απευθύνατε να βρίσκομαι μαζί σας απόψε.
Το συνέδριο που διοργανώνετε έχει, κατά την άποψή μου, έναν διπλό συμβολισμό. Συνιστά, αφ’ ενός, ένα μήνυμα επετειακού εορτασμού, καθώς φέτος η Ελλάδα συμπληρώνει εικοσιπέντε χρόνια από την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει όμως και το μήνυμα της ανάγκης για συνεχή, δημιουργική συνεργασία ανάμεσα στον πολιτικό κόσμο της χώρας και την εξειδικευμένη ακαδημαϊκή κοινότητα. Στόχος είναι να αποτιμήσουμε από κοινού – ορθά και ρεαλιστικά – την 25χρονη ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας και να ανιχνεύσουμε μαζί τα επόμενα βήματα, το αύριο της χώρας μας μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Είμαι βέβαιη ότι, με τη συμμετοχή τόσων ειδικών επιστημόνων και ερευνητών, αλλά και με την παρουσία πολιτικών που είχαν και έχουν ρόλο στη διαμόρφωση της πορείας της Ελλάδας μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συνέδριο αυτό θα καταλήξει σε χρήσιμα και ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Κυρίες και κύριοι,
Η Ελλάδα και η Ευρώπη γιορτάζουν φέτος την «αργυρή» τους επέτειο. Συμπληρώνουν 25 χρόνια μιας κοινής πορείας, η οποία – πιστεύω θα συμφωνήσετε μαζί μου – έχει αποδειχθεί αμοιβαία επωφελής.
Η φυσιογνωμία της Ελλάδας άλλαξε εντυπωσιακά τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια. Φυσικά, αυτό δεν συνέβη μόνο επειδή γίναμε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ούτε συνέβη αυτόματα με την απόκτηση της ιδιότητας του μέλους. Χρειάστηκε πολύ δουλειά. Απαιτήθηκαν σκληρές θυσίες από τον ελληνικό λαό. Αναμφίβολα, όμως, έπαιξε σημαντικότατο ρόλο. Ενταχθήκαμε σε μια ένωση κρατών με εδραιωμένους δημοκρατικούς θεσμούς. Με σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης. Με ένα θεσμοθετημένο σύστημα δράσεων, πολιτικών και προγραμμάτων, που ενθαρρύνουν κάθε χώρα να λειτουργεί με υψηλούς ρυθμούς και κριτήρια. Η ένταξή μας αποδείχθηκε καθοριστικός παράγοντας στο να διαμορφώσει η χώρα μας τη σημερινή της φυσιογνωμία.
Όλοι αναγνωρίζουμε σήμερα ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί τη σταθερή εκείνη βάση πάνω στην οποία εδράζεται η διεθνής θέση της χώρας μας. Ότι αποτελεί τον πυρήνα της εξωτερικής μας πολιτικής. Για την Ελλάδα η Ευρώπη αποτελεί ζωτικό στρατηγικό χώρο, μέσα στον οποίο επιδιώκει την ασφάλεια, την οικονομική της ανάπτυξη και την κοινωνική της πρόοδο. Αυτοί ήταν άλλωστε και οι στόχοι που είχε θέσει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής όταν ξεκίνησε την προσπάθεια για να ενταχθεί η Ελλάδα στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Η Ελλάδα τότε προσέβλεπε στην Ευρώπη για να εδραιώσει τη Δημοκρατία και την πολιτική της σταθερότητα. Για να προωθήσει την οικονομική της ανάπτυξη και την κοινωνική της συνοχή. Για να ενισχύσει τη διεθνή της θέση, το κύρος και το ρόλο της. Για να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον, ένα μέλλον σταθερότητας και ευημερίας, για τους πολίτες της. Η Ελλάδα τότε προσέβλεπε στην Ευρώπη για τους ίδιους λόγους που έχουν οδηγήσει σήμερα, τόσα χρόνια μετά, όλα τα κράτη της περιοχής μας να επιδιώκουν την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δεν νομίζω να υπάρχει πια σήμερα κάποιος στην Ελλάδα που θα μπορούσε να υποστηρίξει με πειστικά επιχειρήματα ότι θα ήταν καλύτερα να μην είχαμε ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ότι θα ήταν σε καλύτερη θέση τώρα η Ελλάδα αν, αντί να ασκεί εδώ και 25 χρόνια την πολιτική της ως κράτος – μέλος της Ένωσης, βρισκόταν σήμερα στον προθάλαμο της Ευρώπης, μαζί με τους υπόλοιπους γείτονές της.
Κυρίες και κύριοι,
Ένα σημαντικότατο θετικό αποτέλεσμα της επιλογής της χώρας μας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα απέκτησε πλεονεκτική θέση, τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο, στην ευρύτερη περιοχή της. Είναι ένα αποτέλεσμα το οποίο δεν χωρά αμφισβήτηση.
Στα 25 χρόνια που μεσολάβησαν, η επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, η δημιουργία σύγχρονων υποδομών, η οικονομική και κοινωνική σύγκλιση με τα υπόλοιπα κράτη της Δυτικής Ευρώπης, αποτέλεσαν βασικά ζητούμενα. Και καταφέραμε πολλά. Όπως και άλλες χώρες, κυρίως χώρες της νότιας Ευρώπης, εξασφαλίσαμε σημαντικούς κοινοτικούς πόρους. Με αυτούς υλοποιήσαμε μεγάλα έργα, εκσυγχρονίσαμε τις υποδομές μας, προωθήσαμε αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και πολιτικές ενδυνάμωσης της κοινωνικής συνοχής.
Βεβαίως, ας μην κρυβόμαστε. Υπήρξαν καθυστερήσεις. Η αξιοποίηση της κοινοτικής συνδρομής, η προώθηση της σύγκλισης σε αρκετούς τομείς, δεν έγινε με τον τρόπο ή με τους ρυθμούς που θα έπρεπε. Γι’ αυτό και είδαμε χώρες που ξεκίνησαν την προσπάθεια από παρόμοια αφετηρία και αργότερα από εμάς, να προχωρούν μπροστά με ταχύτερους ρυθμούς.
Αυτά όμως ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Έχουν αξία στο πλαίσιο της αποτίμησης της ευρωπαϊκής μας πορείας. Σήμερα, όμως, με την πολιτική μας, αφήνουμε πίσω τις αδυναμίες αυτές. Προετοιμάζουμε αποτελεσματικά τη χώρα ώστε να είναι σε θέση να αξιοποιήσει πλήρως τις ευκαιρίες που παρουσιάζει η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και το νέο διεθνές περιβάλλον.
Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί φίλοι,
Μέσα στα χρόνια αυτά, δεν άλλαξε φυσικά μόνο η Ελλάδα φυσιογνωμία. Άλλαξε και η ίδια η Ευρώπη.
Από τα 10 κράτη μέλη τότε, στα 25 σήμερα και επισήμως στα 27 σε λίγες εβδομάδες, από κάθε νέα αναθεώρηση των συνθηκών μέχρι τη συμφωνία για την Ευρωπαϊκή Συνταγματική Συνθήκη, το ευρωπαϊκό εγχείρημα συνεχώς προχωρά.
Η κοινή αγορά των 500 εκατομμυρίων σύντομα. Το ενιαίο νόμισμα. Η διεύρυνση της Ένωσης, που έριξε οριστικά τα τείχη και τους διαχωρισμούς του παρελθόντος. Όλα αυτά αποτελούν ιστορικές επιτυχίες της Ευρώπης. Είναι στοιχήματα που κερδίσαμε.
Αποτελούν επιτυχίες που δεν πρέπει να ξεχνάμε σήμερα που η Ευρώπη βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο δρόμος προς την ενοποίηση δεν ήταν ποτέ εύκολος. Ότι σε διάφορες φάσεις της πορείας προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αντιμετωπίσαμε κρίσεις και διαφωνίες ως προς τα μελλοντικά βήματα. Η Ευρώπη όμως έχει αποδείξει ότι μπορεί, μέσα από τη συνεργασία και με συναινετικές διαδικασίες, να ξεπερνά τις δυσκολίες και να προχωρά μπροστά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σήμερα μπροστά σε νέες, σύνθετες προκλήσεις. Αναδύεται πιεστικά πλέον, σε όλα τα κράτη, το ερώτημα: «Πού θέλουμε να φτάσουμε; Ποια Ευρώπη επιθυμούμε;».
Η Ελλάδα, κυρίες και κύριοι, έχει ξεκάθαρη θέση πάνω στο ερώτημα αυτό: η συνεχώς βαθύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, το να συνεχίσει το ενοποιητικό εγχείρημα να προχωρά προς τα εμπρός, είναι ο μόνος τρόπος για να σταθεί η Ευρώπη στο ύψος των περιστάσεων. Για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που ανοίγονται μπροστά της.
Για τον λόγο αυτό η χώρα μας πρωταγωνιστεί στις προσπάθειες για μια Ευρώπη ισχυρή θεσμικά και πολιτικά.
Στο ερώτημα «σε ποια Ευρώπη στοχεύουμε;» απαντάμε με σαφήνεια:
Στοχεύουμε στην Ευρώπη που προωθεί την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητά της διεθνώς, εξασφαλίζοντας παράλληλα την κοινωνική της συνοχή και την ευημερία των πολιτών της.
Στην Ευρώπη που μιλά με μία φωνή, ενιαία και αξιόπιστη, για τα μεγάλα διεθνή ζητήματα.
Στην Ευρώπη που ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις ανάγκες και τις προσδοκίες των πολιτών της, καταπολεμώντας το «δημοκρατικό έλλειμμα».
Για όλα αυτά, θέλουμε «περισσότερη Ευρώπη».
Θέλουμε να διαμορφώσουμε ένα λειτουργικό θεσμικό πλαίσιο που θα καθιστά στην Ευρώπη ικανή να ανταποκριθεί στις σύγχρονες διεθνείς προκλήσεις και ταυτόχρονα να εμπνέει ασφάλεια και εμπιστοσύνη στους πολίτες της.
Για μας, οι έννοιες της «εμβάθυνσης» και της «διεύρυνσης» δεν χωρίζονται διαζευκτικά, αλλά – αντίθετα – οφείλουν να προχωρούν παράλληλα, τροφοδοτώντας συνεχώς η μία διαδικασία την άλλη.
Θεωρούμε ότι αυτός είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για να επιτύχουμε δύο στόχους ταυτόχρονα: να εξασφαλίσουμε την λειτουργικότητα της Ένωσης, κρατώντας την παράλληλα ανοιχτή σε εκείνα τα κράτη που προσβλέπουν σε αυτήν για ένα καλύτερο μέλλον για τους λαούς τους.
Κυρίες και κύριοι,
Με την ένταξη, σε λίγες μέρες, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, η Ελλάδα παύει να είναι πλέον γεωγραφικά αποκομμένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με τον τρόπο αυτό ολοκληρώνεται αυτή η διεύρυνση της Ένωσης, η πρώτη φάση της οποίας πραγματοποιήθηκε με την ένταξη των δέκα κρατών μελών το 2004.
Για την χώρα μας όμως αποτελεί στρατηγική επιλογή η υποστήριξη της ευρωπαϊκής προοπτικής όλων των χωρών της περιοχής μας – των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων και της Τουρκίας. Για την Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών αυτών αποτελεί την πιο ισχυρή εγγύηση για την επίτευξη της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Στόχος μας είναι, στο τέλος της μακράς διαδικασίας για την ευρωπαϊκή προσαρμογή των χωρών αυτών, να μετατραπεί ολόκληρη η περιοχή μας, ολόκληρη η «γειτονιά» της Ελλάδας, σε μια σταθερή και ευημερούσα περιοχή της Ευρώπης. Γι’ αυτό και έχουμε κάθε λόγο να πρωταγωνιστήσουμε στην ενθάρρυνση των χωρών αυτών, στο δύσκολο δρόμο τους προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ειδικότερα για την περίπτωση της Τουρκίας, για την οποία σήμερα η Επιτροπή δημοσιοποίησε την Έκθεση Προόδου, η θέση μας ήταν και παραμένει σταθερή: εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε την προσαρμογή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, στις αρχές και τις αξίες της Ένωσης, στα ευρωπαϊκά κριτήρια και κανόνες συμπεριφοράς στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Την υποστηρίζουμε διότι πιστεύουμε ότι αυτή η προσαρμογή θα λειτουργήσει προς όφελος όλων: της ίδιας της Τουρκίας και του λαού της, της Ευρώπης στο σύνολό της, προς όφελος της Ελλάδας, της Κύπρου και της ειρήνης και της συνεργασίας στην περιοχή μας. Και εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε ότι η πλήρης προσαρμογή της θα πρέπει να οδηγήσει και στην πλήρη ένταξή της στην Ένωση.
Είναι όμως τώρα στο χέρι της Τουρκίας να δείξει ότι έχει τη βούληση να προχωρήσει στον δρόμο αυτό. Να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις και τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει έναντι όλων των κρατών μελών της Ένωσης. Άλλωστε, τα κριτήρια και τα προαπαιτούμε στα οποία καλείται να ανταποκριθεί η Τουρκία είναι τα ίδια που ισχύουν για κάθε χώρα που επιθυμεί να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ευρωπαϊκό κεκτημένο, είναι ένα σύνολο αρχών και αξιών, πάνω στο οποίο στηρίζεται το πολύπλοκο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ένα σύνολο αρχών και αξιών το οποίο πρέπει να αποδέχονται όλα τα κράτη που προσδοκούν να ενταχθούν σε αυτό.
Αυτά δεν τα υποστηρίζει μόνο η Ελλάδα. Τα επισημαίνει και η Έκθεση Προόδου της Επιτροπής. Τα επισημαίνουν οι ευρωπαίοι εταίροι μας. Ο ευρωπαϊκός μηχανισμός ελέγχου της Τουρκίας λειτουργεί και αυτό επιβεβαιώνει την ορθότητα της στρατηγικής μας επιλογής να θέσουμε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Κυρίες και κύριοι,
Εικοσιπέντε χρόνια μετά την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ελλάδα έχει αξιοποιήσει την ιδιότητά της ως μέλους για την ισχυροποίηση της διεθνούς θέσης της, την οικονομική και κοινωνική πρόοδό της, την βελτίωση της καθημερινότητας των Ελλήνων πολιτών.
Παράλληλα, η Ελλάδα σήμερα πρωταγωνιστεί και συμβάλλει, με ξεκάθαρες θέσεις, τόσο στις προσπάθειες για περαιτέρω εμβάθυνση του εγχειρήματος της πολιτικής ένωσης, όσο και για την μελλοντική διεύρυνση της Ένωσης, ώστε να συμπεριλάβει ολόκληρη την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Και θα εξακολουθήσουμε να πρωταγωνιστούμε γιατί ο στόχος μας είναι σαφής: μια ισχυρότερη και ακόμη πιο υπολογίσιμη Ελλάδα μέσα σε μια πιο δυνατή, πιο δημοκρατική και πιο «πολιτική» Ευρώπη.