Ομιλία της Δημάρχου Αθηναίων Ντόρας Μπακογιάννη
«Θα ήθελα να ευχαριστήσω την καθηγήτρια και επιστημονικώς υπεύθυνη για το ελληνικό τμήμα της Έρευνας για την Υγεία, τη Γήρανση και τη Συνταξιοδότηση στην Ευρώπη, κυρία Αντιγόνη Λυμπεράκη, για την πρόσκλησή της να βρεθώ σήμερα στην επίσημη παρουσίαση των αποτελεσμάτων μιας από τις σημαντικότερες έρευνες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που έχει χρηματοδοτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία χρόνια στις κοινωνικές επιστήμες.
Στην απαρχή του 21ου αιώνα, η Ευρώπη στέκεται αντιμέτωπη με μια από τις πιο σοβαρές προκλήσεις της: τη ραγδαία γήρανση του πληθυσμού της, σε μια άνευ προηγουμένου ιστορική αντιστοιχία. Λίγο-πολύ όλοι μας κάνουμε λόγο για το φαινόμενο αυτό και εκφράζουμε τις ανησυχίες μας για το μέλλον. Ωστόσο δεν υπάρχει κανένα συγκριτικό στοιχείο ερευνών, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που να καλύπτει και να συνδέει την σειρά των θεμάτων εκείνων που είναι απαραίτητα για την κατανόηση των οικονομικών, κοινωνικών ψυχολογικών στοιχείων, αλλά και στοιχείων υγείας της όλης αυτής διαδικασίας της γήρανσης, τόσο ατομικά, όσο και γενικευμένα. Η έρευνα «SHARE» στοχεύει στο να καλύψει το επιστημονικό αυτό κενό, παρουσιάζοντάς μας μια πληθώρα συσχετισμών, όπως υγεία και ευημερία, οικογένεια και κοινωνικά δίκτυα, προσπαθώντας να δώσει μια ακριβή περιγραφή των εξελίξεων.
Η πρωτοτυπία της έρευνας συνίσταται στο ότι καλύπτει ισομερώς θέματα υγείας, οικονομικής κατάστασης και κοινωνικών σχέσεων, προσφέροντας έτσι διαύλους επικοινωνίας ανάμεσα σε διαφορετικές επιστήμες. Αυτό θα μας επιτρέψει να δούμε πώς η διαδικασία της γήρανσης θα επηρεάσει την κοινωνία. Μέσα από μια τέτοια επιστημονική ανάλυση θα μπορέσουμε να υιοθετήσουμε πολιτικές, σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο, εξασφαλίζοντας στα άτομα τρίτης ηλικίας ακόμα υψηλότερη ποιότητα ζωής, κατανοώντας, επιτέλους, τις ανάγκες τους, όπως αυτές καταγράφονται κι όχι όπως εμείς, ίσως κι εσφαλμένα, τις αντιλαμβανόμαστε. Θεωρώ ότι αυτή η πανευρωπαϊκή έρευνα δημιουργεί μια κρίσιμη επιστημονική υποδομή: Δημιουργεί σταθερούς δείκτες για τα θέματα που μελετά, οι οποίες μέσα από τη διαχρονικότητα και την επανάληψη θα καταστούν στο άμεσο μέλλον πολύτιμο εργαλείο για το σχεδιασμό πολιτικής στον ευρύτερο κοινωνικό τομέα.
Μια από τις μεγαλύτερες αδυναμίες που είχε η πολιτική που ασκήσαμε ως κράτη και ως Ευρωπαϊκή Ένωση την περίοδο των «παχέων αγελάδων» του κοινωνικού κράτους, ήταν ότι ποτέ δεν μετρήσαμε. Με επιστημονικό, τεκμηριωμένο και διαχρονικό δεν συγκρίναμε την απόδοση, δεν καταγράψαμε την επίδραση, δεν αναλύσαμε τις παρενέργειες των πολιτικών που ασκήσαμε . Με την έρευνα «SHARE» διαμορφώνεται ένας επιστημονικός μηχανισμός ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστικά συμπεράσματα.
Για παράδειγμα γίνεται εμφανές μέσα από τα ευρήματα της «SHARE» ότι, αν και οι Βορειοευρωπαίοι είναι πλουσιότεροι και πιο υγιείς, οι κάτοικοι της Νότιας Ευρώπης ζουν περισσότερο. Που όμως οφείλεται το παράδοξο αυτό; Πώς μπορούμε να δικαιολογήσουμε την εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης σε μεγαλύτερο ποσοστό στις γυναίκες των μεσογειακών χωρών; Και το κυριότερο, τι μπορούμε να κάνουμε γι αυτό; Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2001, που διεξήγαγε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, το 23,33% των κατοίκων του Δήμου Αθηναίων είναι συμπολίτες μας άνω των 60 ετών.
Ο Δήμος Αθηναίων, σε μια προσπάθεια να αναδείξει την τρίτη ηλικία ως μια περίοδο εξίσου δημιουργική, παραγωγική και δυναμική στη ζωή των ανθρώπων, ενσωματώνει στο κοινωνικό του πρόγραμμα για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, κατά το μέγιστο δυνατό, τις 18 Βασικές Αρχές των Ηνωμένων Εθνών. Η ανεξαρτησία, η συμμετοχή, η αξιοπρέπεια και η φροντίδα, αποτελούν το πνεύμα των πρωτοβουλιών και των δράσεων του Δήμου μας για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Δημιουργήσαμε δομές και δράσεις υποστήριξης, φροντίδας, ενδυνάμωσης και τόνωσης της αυτοπεποίθησης καθώς και ενίσχυσης του αισθήματος ανεξαρτησίας, αυτάρκειας, προσφοράς και κοινωνικής συμμετοχής.
Στις προτεραιότητές μας εντάσσονται τόσο η αναβάθμιση των υπαρχουσών υποδομών όσο και η επέκταση του θεσμού σε περιοχές που μέχρι σήμερα στερούνταν ενός φυσικού χώρου υποστήριξης των ηλικιωμένων. Έτσι ξεκίνησαν – και βρίσκονται σε εξέλιξη – εργασίες αναβάθμισης των χώρων. Αξιοποιήθηκαν συνεργασίες με πανεπιστημιακούς φορείς για την επιμόρφωση του προσωπικού των Λεσχών Φιλίας και του Προγράμματος “Βοήθεια στο Σπίτι” και αναζητήθηκαν πρόσθετοι πόροι από προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να πολλαπλασιαστούν οι δράσεις και να επιτευχθεί ανταλλαγή τεχνογνωσίας.
Με την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας «SHARE» θα έχουμε ένα ακόμα μέσο για να σχεδιάσουμε πολιτικές και να αναλάβουμε πρωτοβουλίες που θα έχουν αποτέλεσμα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας «SHARE» αποτελούν τον καρπό των προσπαθειών πάνω από 130 επιστημόνων. Θα ήθελα να συγχαρώ λοιπόν όλους όσους εργάστηκαν με μεράκι ώστε να ολοκληρωθεί η πρώτη αυτή φάση της έρευνας. Συγχαρητήρια όμως αξίζουν και στο Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου και στην Κάπα Research, η οποία ανέλαβε την δειγματοληψία και τις 1500 συνεντεύξεις σε όλη την Ελλάδα»