Ενάντια στη λογική του οπορτουνισμού.
Η Υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Καραμανλή κάνει αυτοκριτική και παρεμβαίνει υπέρ μιας νέας ειλικρινούς πολιτικής στην Ελλάδα. (του Michael Martens)
Αθήνα, Ιούνιος. Πρίν απο ένα μήνα παίχτηκε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο ένα αξιομνημόνευτο έργο. Η Ελλάδα, ως αντιστάθμισμα των δισεκατομυρίων Ευρώ που έλαβε ως βοήθεια απο τα μέλη της Ευρωζώνης και το Δ.Ν.Τ έπρεπε να υιοθετήσει ένα ευρύ εξυγχρονιστικό πρόγραμμα. Μόλις κάμφθηκαν στο Βερολίνο και στις άλλες πρωτεύουσες οι αντιστάσεις για τα άνευ προηγουμένου δάνεια, το Ελληνικό Κοινοβούλιο δεν χρειαζόταν να κάνει τίποτε άλλο απο το να δεχτεί τη βοήθεια με τις προυποθέσεις που τη συνόδευαν. Δεδομένης της σοβαρής κατάστασης της χώρας, εθεωρείτο δεδομένο πως εκτός των δύο κομμάτων της Αριστεράς, τα υπόλοιπα κόμματα θα υπερψήφιζαν το πακέτο, ώστε οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις να τύχουν της μεγαλύτερης πολιτικής στήριξης και να εξασφαλιστεί η εφαρμογή τους – κάτι που δε συνέβη.
Το κόμμα που θεωρεί εαυτόν συντηρητικό, η Νέα Δημοκρατία, που από το 2004 ως το 2009 κυβερνούσε τη χώρα με Πρωθυπουργό τον Κώστα Καραμανλή και επιτάχυνε σημαντικά την κατάρρευση της με πρωτοφανή – ακόμη και για τα Ελληνικά δεδομένα – κακοδιαχείρηση και διαφθορά, ιδιαίτερα τα δύο τελευταία χρόνια της διακυβέρνησής της, αρνήθηκε να στηρίξει τα μέτρα λιτότητας. Ακόμη και ο πρώην Πρωθυπουργός Καραμανλής, που έχει αποσυρθεί πλήρως απο τα κοινά, σε μια απο τις σπάνιες εμφανίσεις του στο Κοινοβούλιο, κάθησε στην τελευταία σειρά και καταψήφισε. Μόνο μια βουλευτής του πρώην κυβερνητικού κόμματος υπερψήφισε τις μεταρρυθμίσεις – η πρώην Υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη. Μιλώντας στην εφημερίδα μας, λέει πως είναι το μόνο μέλος της κυβέρνησης Καραμανλή που μιλά ανοιχτά σε ξένη εφημερίδα για την κατάσταση της Ελλάδας.
«Δεν ψήφισα υπέρ της κυβέρνησης, αλλά υπέρ της Ελλάδας. Αυτή τη χρονική στιγμή δεν υπήρχε άλλη δυνατότητα. Αυτό το πακέτο μέτρων ήταν ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα. Σε διαφορετική περίπτωση δε θα ήμασταν σε θέση να προχωρήσουμε», λέει αναλύοντας την ψήφο της. Αναφέρει οτι μέρες πριν την ψηφοφορία ήρθε σε επαφή με πολλούς Ευρωπαίους ομολόγους της, απο την περίοδο που ήταν και η ίδια Υπουργός. «Ήξερα οτι η στάση της Ευρώπης απέναντι στην Ελλάδα δεν ήταν θετική. Ήξερα πόσο δύσκολα κάποιοι Βουλευτές στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες θα υπερψήφιζαν το πακέτο στήριξης της Ελλάδας. Κατέστη λοιπόν σαφές, οτι αυτό το πακέτο πρέπει να στηριχθεί και απο το δικό μου κόμμα. Δυστυχώς δεν κατάφερα να πείσω.»
Και αυτό γιατί, ο Αντώνης Σαμαράς είχε δώσει γραμμή στο κόμμα του, να καταψηφίσει το πακέτο λιτότητας. Λίγες εβδομάδες πρίν, τότε που ούτε καν φαινόταν πόσοι πολλοί Έλληνες θα αποδέχονταν το πακέτο λιτότητας ως αναγκαίο κακό, ο λαικιστής Σαμαράς ήλπιζε να παρουσιαστεί ως «η φωνή του λαού» ενάντια στα μέτρα ώστε να εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή υποστήριξη. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η συμφωνία προς τη γραμμή της Ν.Δ μειώνεται κι’άλλο μετά και την κίνηση τακτικής του προέδρου της. Στην Ευρώπη δε, οι Έλληνες συντηρητικοί βρίσκονται απομονωμένοι ακόμη και μέσα στην ίδια τους την πολιτική οικογένεια.
«Αυτό σίγουρα θα βλάψει τη Νέα Δημοκρατία», λέει η κυρία Μπακογιάννη, η οποία κατηγορεί το Σαμαρά πως βάζει το προσωπικό του συμφέρον πάνω από αυτό της πατρίδας. «Αυτή είναι λογική πολιτικού οπορτουνισμού. Αυτή είναι η παλιά Ελλάδα. Κανείς δε λέει το αυτονόητο, παίζονται απλώς παιχνίδια τακτικής». Βέβαια, μέσα από τέτοιες δηλώσεις διαφαίνεται και μια προσωπική πικρία, γιατί ο Σαμαράς ήταν που το 1993 – τότε Υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης του πατέρα της, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη – οδήγησε με κυνικούς υπολογισμούς στην ανατροπή της κυβέρνησης, χρησιμοποιώντας ως μέσο την υστερία για το Μακεδονικό ζήτημα. Πέρσι, ο επιτήδειος τακτικιστής Σαμαράς κατέρριψε τις προπάθειες της Ντόρας Μπακογιάννη να αποτελέσει τη διάδοχο του Καραμανλή και να εκλεγεί στην προεδρεία της Ν.Δ.
Αλλά η πρώην Δήμαρχος της Αθήνας δε θέλει να μετατρέψει την κριτική της προς το Σαμαρά (ο οποίος την τιμώρησε για την υπερψήφισή των μέτρων με διαγραφή απο το κόμμα) σε προσωπική έριδα. Καυτηριάζει όλο το πολιτικό σύστημα – αλλά και την ίδια.
«Εάν πρέπει κάτι να μάθουμε από αυτή την κρίση, αυτό είναι πως πρέπει να ξεπεράσουμε μια πολιτική λογική, η οποία οδήγησε στο να μην πάρουμε τις πολιτικές αποφάσεις που έπρεπε. Μια λογική λαϊκισμού, που καθορίζεται απο το πολιτικό κόστος που επισύρουν οι δύσκολες αποφάσεις, δεν μπορεί να αποτελεί το μπούσουλα για το μέλλον».
Για το λόγο αυτό είναι λανθασμένη η δαιμονοποίηση της διακυβέρνησης Καραμανλή. «Αν κάνουμε τώρα αυτοκριτική, πρέπει να την κάνουμε για τα τελευταία 30 χρόνια, για όλα τα χρόνια που ακολούθησαν το τέλος της δικτατορίας».
Σε καμιά περίπτωση δε φείδεται κριτικής και για τα δικά της λάθη. «Και εγώ, πολλές φορές, λόγω αυτής της πολιτικής, δεν είπα τα πράγματα με το όνομά τους, πράγματα που θα έπρεπε να έχω πει». Στην ίδια λογική οδηγείται και ο νυν Πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου, κατα την άποψή της. Θυμάται ακόμη την προεκλογική εκστρατεία, τον περασμένο Σεπτέμβρη, του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος, όταν αυτό ήταν στην αντιπολίτευση.
«Το ΠΑΣΟΚ έδωσε μεγάλες οικονομικές υποσχέσεις λέγοντας πως λεφτά υπάρχουν για να τις εκπληρώσει. Γνώριζε όμως την αλήθεια. Ο διευθυντής της Τράπεζας της Ελλάδος προεκλογικά είχε πει στον κύριο Παπανδρέου το ίδιο που είπε και σε εμάς. Η Ν.Δ έκανε τον προεκλογικό της αγώνα λέγοντας ξεκάθαρα οτι θα χρειαστούν μεγάλες περικοπες, ενώ το ΠΑΣΟΚ υποσχόταν το εντελώς αντίθετο. Οι πολίτες είχαν δύο δυνατότητες : Είτε να ψηφίσουν κάποιον που τους έλεγε πως θα υπάρξει λιτότητα, είτε κάποιον που έλεγε πως υπήρχαν περισσότερα χρήματα απο ό,τι παλαιότερα». Η κυρία Μπακογιάννη αμφιβάλλει επίσης για το κατά πόσο το κυβερνών κόμμα πιστεύει στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. «Ο κύριος Παπανδρέου ίσως να έχει πεισθεί, εν το μεταξύ, για την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων, αλλά δεν χαράσσει μόνος του πολιτική. Χρειάζεται ανθρώπους γύρω του που πραγματικά πιστεύουν σ΄αυτή την πολιτική».
Ακολουθεί το άρθρο όπως δημοσιεύτηκε στη γερμανική εφημερίδα:
Wider die Logik des Opportunismus
Die Außenministerin der Karamanlis-Regierung übt Selbstkritik und tritt für eine neue Ehrlichkeit in der griechischen Politik ein / Von Michael Martens
ATHEN, im Juni. Vor einem Monat wurde im griechischen Parlament ein denkwürdiges Schauspiel aufgeführt. Griechenland sollte als “Gegenleistung” für die Milliardenhilfe von den Mitgliedern der Eurozone und vom Internationalen Währungsfonds (IWF) ein umfangreiches Modernisierungsprogramm annehmen. Als in Berlin und anderen Hauptstädten alle Widerstände gegen die beispiellosen Kredite überwunden waren, musste das griechische Parlament eigentlich nicht mehr tun, als die Hilfe unter den bekannten Bedingungen anzunehmen. Angesichts der ernsten Lage des Landes wurde erwartet, dass bis auf die zwei linksradikalen Splitterparteien alle Fraktionen für das Paket stimmen würden, um den folgenden Reformen eine breite politische Unterstützung und damit Durchsetzbarkeit zu sichern – doch das geschah nicht.
Ausgerechnet die sich als konservativ verstehende Volkspartei Nea Dimokratia (ND), die von 2004 bis 2009 unter Ministerpräsident Kostas Karamanlis das Land regiert und durch selbst für griechische Verhältnisse beispiellose Misswirtschaft und Korruption vor allem in den beiden letzten Jahren ihrer Machtausübung Griechenlands Annäherung an den Abgrund erheblich beschleunigt hatte, verweigerte den Sparmaßnahmen die Unterstützung. Auch der den Blicken der Öffentlichkeit sonst gänzlich entzogene ehemalige Regierungschef Karamanlis saß bei einem seiner raren Auftritte im Parlament in der letzten Reihe und stimmte gegen die Reformen.
Nur eine einzige Abgeordnete der früheren Regierungspartei stimmte für die Reformen – die ehemalige Außenministerin Dora Bakogiannis. Im Gespräch mit dieser Zeitung ist sie nun auch das erste Mitglied des Kabinetts Karamanlis, das sich öffentlich gegenüber einer ausländischen Zeitung zur Lage in Griechenland äußert. “Ich habe nicht für die Regierung gestimmt, sondern für Griechenland. Es gab in dieser Lage keine andere Möglichkeit. Dieses Paket war für Griechenland sehr wichtig. Wir wären sonst nicht fähig gewesen, am nächsten Tag weiterzumachen”, erläutert sie ihr Stimmverhalten. Sie berichtet, wie sie in den Tagen vor der Abstimmung mit vielen europäischen Außenministern telefoniert habe, die sie noch aus ihrer Amtszeit kannte. “Ich wusste daher, dass die Einstellung gegenüber Griechenland in Europa nicht einfach war. Ich wusste, wie schwer sich bestimmte Abgeordnete in anderen europäischen Ländern damit taten, das Hilfspaket für Griechenland zu unterstützen. Es war für mich daher klar, dass dieses Paket auch von meiner Partei unterstützt werden muss. Leider habe ich es nicht geschafft, den Parteiführer davon zu überzeugen.”
Denn Antonis Samaras hatte seiner Fraktion verordnet, gegen das Sparpaket zu stimmen. Vor einigen Wochen, als sich noch nicht erkennen ließ, dass erstaunlich viele Griechen das Sparpaket als notwendiges Übel zu akzeptieren bereit sind, hatte sich der Populist Samaras offenbar erhofft, als “Stimme des Volkes” gegen die Reformen agitieren und sich so mehr Unterstützung sichern zu können. In den Umfragen ist die Zustimmung zur ND jedoch seit dem plumpen Schachzug ihres Vorsitzenden noch weiter gesunken, und in Europa stehen die griechischen Konservativen nun selbst in der eigenen Parteienfamilie isoliert da.
“Das wird der Nea Dimokratia auf jeden Fall schaden”, sagt Frau Bakogiannis, die Samaras beschuldigt, seinen persönlichen Machtwillen über die Interessen des Landes gestellt zu haben. “Das ist die Logik des politischen Opportunismus. Das ist das alte Griechenland. Man sagt das Offensichtliche nicht, sondern spielt taktische Spielchen.” Gewiss schwingt in solchen Äußerungen auch persönliche Erbitterung mit, denn es war Samaras, der 1993, damals Außenminister in der Regierung ihres Vaters Konstantin Mitsotakis, mit zynischer Berechnung dessen Sturz herbeigeführt hatte, indem er die maßgeblich von ihm angeheizte Hysterie im “Namensstreit” mit Mazedonien instrumentalisierte. Und im vergangenen Jahr vereitelte der geschickte Taktierer Samaras den Versuch von Dora Bakogiannis, sich als Nachfolgerin von Kostas Karamanlis zur neuen Vorsitzenden der ND wählen zu lassen.
Aber die ehemalige Bürgermeisterin von Athen will ihre Kritik an Samaras (der sie zur Strafe für ihr Stimmverhalten als der Partei ausschließen ließ) nicht auf einen persönlichen Kampf reduziert sehen. Sie geht mit der gesamten politischen Klasse ihres Landes – auch mit sich selbst – ins Gericht: “Wenn wir aus dieser Krise etwas lernen müssen, dann ist es die Überwindung einer politischen Logik, die dazu geführt hat, dass wir Politiker Entscheidungen nicht getroffen haben, die wir hätten treffen müssen. Eine Logik des Populismus, die bestimmt wird vor der Angst vor den politischen Kosten unangenehmer Entscheidungen, kann nicht maßgeblich sein für die kommende Zeit.” Daher sei auch die “Dämonisierung” der Karamanlis-Regierung zwischen 2004 und 2009 falsch. “Wenn wir jetzt Selbstkritik üben, müssen wir sie für die vergangenen 30 Jahre üben, also für die gesamte Zeit nach dem Ende der Militärherrschaft.” Keinesfalls nehme sie sich und “eigene Fehler” von Kritik aus, sagt Frau Bakogiannis: “Auch mich hat die Parteilogik oft dazu gebracht, Dinge nicht laut auszusprechen, die ich hätte aussprechen müssen.” Dieselbe Logik macht nach ihrer Darstellung auch dem jetzigen Ministerpräsidenten Giorgios Papandreou zu schaffen. Sie erinnert an den Wahlkampf der damals noch oppositionellen Panhellenischen Sozialistischen Bewegung (Pasok) im vergangenen September: “Die Pasok hat große finanzielle Versprechungen gemacht und behauptet, es gebe Geld, um sie zu erfüllen. Dabei wusste auch die Pasok die Wahrheit. Der Chef der griechischen Zentralbank hat Herrn Papandreou im vergangenen Jahr vor den Wahlen zur Lage des Landes dasselbe gesagt wie uns. Die ND hat dann einen Wahlkampf geführt, in dem sie deutlich gesagt hat, dass tiefe Einschnitte nötig sind, während die Pasok das Gegenteil versprach. Die Leute hatten also zwei Möglichkeiten: Jemanden zu wählen, der sagt, er werde viel sparen, oder jemanden, der behauptet, es gebe mehr Geld als früher.” Frau Bakogiannis bezweifelt denn auch, dass die Partei des Ministerpräsidenten an die nötigen Reformen glaubt. “Herr Papandreou ist inzwischen vielleicht von der Notwendigkeit der Reformen überzeugt, aber er macht die Politik nicht allein. Er bräuchte Leute um sich herum, die wirklich an diese Politik glauben.”