Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,
Αξιότιμοι κ.κ. Υπουργοί,
Κυρίες και κύριοι,
Με μεγάλη χαρά βρίσκομαι σήμερα κοντά σας, ανάμεσα σε τόσους εκλεκτούς προσκεκλημένους.
Θέλω να συγχαρώ την Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO και Πρόεδρο του Ιδρύματος για το Παιδί και την Οικογένεια, κυρία Μαριάννα Βαρδινογιάννη, καθώς και τον Πρόεδρο της «Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή» και Γενικό Διευθυντή του «Energy and Resources Institute», δόκτορα Rajendra Pachauri, οι οποίοι σε συνεργασία με το World Sustainable Development Forum, ανέλαβαν την πρωτοβουλία της διοργάνωσης αυτού του Συνεδρίου.
Πριν από ένα χρόνο, τέτοια εποχή, στην Αθήνα φιλοξενήσαμε την πρώτη Διεθνή Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή και την Ανθρώπινη Ασφάλεια, στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας του Δικτύου Ανθρώπινης Ασφάλειας. Ήταν η καταληκτική μας εκδήλωση μετά από ένα χρόνο προσπάθειας να αναδείξουμε τη στενή σχέση κλιματικής αλλαγής και ευάλωτων ομάδων πληθυσμού στον αναπτυσσόμενο κόσμο, με έμφαση στα παιδιά, τις γυναίκες και τους μετακινούμενους πληθυσμούς. Στο διάστημα αυτής της Προεδρίας διοργανώσαμε διεθνείς εκδηλώσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, με τη συνεργασία ειδικών και διακυβερνητικών οργανισμών και, χρηματοδοτήσαμε την εκπόνηση τεσσάρων συναφών κειμένων πολιτικής. Ενός για κάθε μια από τις παραπάνω ομάδες καθώς και ένα συνολικότερο, σε σχέση με την κατεύθυνση που πρέπει να δώσουμε στην αναπτυξιακή συνεργασία και βοήθεια προκειμένου να ενισχυθούν οι πλέον ευάλωτοι του αναπτυσσόμενου κόσμου στην προσαρμογή τους στην κλιματική αλλαγή.
Ξεκινήσαμε με δυο βασικές παραδοχές:
Πρώτον, ότι η ευθύνη στο πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη δεν είναι ισομερής και ότι το βάρος των συνεπειών πέφτει δυσανάλογα σε αυτούς με τη μικρότερη συμμετοχή. Η δεύτερη παραδοχή είχε να κάνει με το γεγονός ότι ένα ποσοστό κλιματικής αλλαγής είναι αναπόφευκτο και ότι πέρα από την αντιμετώπιση του φαινομένου θα πρέπει άμεσα να ενισχύσουμε τη δυνατότητα προσαρμογής, όσων διαθέτουν τα λιγότερα μέσα και υποδομές.
Σήμερα, ένα χρόνο μετά, είμαι σε θέση να πω ότι η χώρα μου, μια μικρή χώρα και με πεπερασμένες οικονομικές δυνατότητες, έχει ήδη συνάψει σχετικές συμφωνίες με την Αφρικανική Ένωση και την CARICOM για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, τα οποία είναι στη φάση αξιολόγησης. Εκτός από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες της Αφρικής και της Καραϊβικής, ανάλογη υποστήριξη πρόκειται να προσφέρουμε και στη Συμμαχία των Μικρών Νησιωτικών Κρατών (AOSIS) διαθέτοντας συνολικά 20 εκατομμύρια ευρώ τα επόμενα 4 χρόνια.
Κυρίες και Κύριοι,
Όσες πρωτοβουλίες κι αν ληφθούν από τα κράτη, όπως αυτή της χώρας μου, ή και άλλες, όπως οι μονομερείς δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων, χωρίς παγκόσμια συναίνεση και συνεργασία, η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής θα είναι μόνιμα και έντονα παρούσα. Και αυτό σιγά σιγά έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό σε όλους.
Άλλωστε μιλάμε για ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο, τις συνέπειες του οποίου δεν μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για συνέπειες περιβαλλοντικές και οικονομικές που μας αγγίζουν όλους.
Η κλιματική αλλαγή συνδέεται άμεσα με το μέλλον του πλανήτη, την ενέργεια που καταναλώνουμε, τις διατροφικές και καταναλωτικές μας συνήθειες, την υγεία και την ανθρώπινη ασφάλεια. Γι αυτό και κάθε πρωτοβουλία όπως αυτή σήμερα, που βλέπει την κλιματική αλλαγή σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Πολύ δε περισσότερο όταν το βάρος της προσοχής πέφτει σε μια περιοχή «υψηλού κινδύνου» όπως είναι η Μεσόγειος και όπου η κλιματική αλλαγή μπορεί να γίνει συνάμα καταλυτικός παράγοντας όξυνσης ήδη υπαρχόντων προβλημάτων όπως είναι η φτώχεια, οι εμπόλεμες διαμάχες αλλά και οι μαζικές μετακινήσεις από το Νότο προς τον Βορρά και από την Ανατολή προς τη Δύση. Ήδη οι εκτιμήσεις των επιστημόνων αναφέρουν ότι αν η αύξηση της θερμοκρασίας υπερβεί τους 2 βαθμούς κελσίου, η απερήμωση σε μεγάλες γεωγραφικές εκτάσεις θα είναι αναπόφευκτη. Επιπλέον, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα επιδεινώσει το πρόβλημα των πλημμύρων, της διάβρωσης των παραθαλάσσιων περιοχών, απειλώντας οικισμούς όπως και κάθε είδους υποδομές και εγκαταστάσεις.
Επομένως, το μεγάλο στοίχημα κρίνεται στη διαφύλαξη του μοναδικού μεσογειακού περιβάλλοντος που είναι και η βάση της οικονομίας, του τρόπου ζωής και του πολιτισμού της περιοχής εκατοντάδες χρόνια τώρα.
Προσωπικά θεωρώ ότι οι πολιτικές και οι δράσεις που θα αναληφθούν στο μεσογειακό πλαίσιο, με έμφαση πρωτίστως στην πολιτική προστασία, θα αποτελέσουν δείκτη επιτυχίας ή αποτυχίας ευρύτερα για την παγκόσμια κοινότητα και τη διεθνή περιβαλλοντική συνεργασία.
Υπάρχουν δυο δεδομένα που προσωπικά με κάνουν και αισιοδοξώ για την περιοχή μας.
Πρώτον, η μακραίωνη οικονομική και πολιτισμική συνεργασία των λαών της Μεσογείου και οι δυνατοί δεσμοί φιλίας που έχουν αναπτυχθεί.
Και δεύτερον, το γεγονός ότι έχουμε συνειδητοποιήσει τη μεταξύ μας αλληλεξάρτηση νιώθοντας τους κραδασμούς και τις πιέσεις προβλημάτων παγκόσμιου χαρακτήρα, όπως είναι και η περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Το παράδειγμα του Σουδάν είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο για να αντιληφθεί κανείς ότι η χρηστή και με δίκαιο τρόπο διαχείριση των φυσικών πόρων εξασφαλίζει ειρήνη, ασφάλεια και οικονομική επιβίωση.
Φίλες και φίλοι,
Το βέβαιο είναι ότι η δράση πρέπει να ξεκινήσει άμεσα και να είναι συνεχής και συνεπής στο χρόνο. Σήμερα, μεσούσης της διεθνούς οικονομικής κρίσης, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με οικονομικούς όρους γίνεται συζήτηση πιο επίκαιρη από ποτέ. Αν και η Έκθεση Στερν υποστήριξε την άμεση λήψη μέτρων, όχι μόνο ως περιβαλλοντικά και κοινωνικά αναγκαία επιλογή αλλά και ως οικονομικά ορθολογική απόφαση, το βέβαιο είναι ότι η κρίση περιπλέκει τα πράγματα. Αυτή είναι η μια θεώρηση της κατάστασης. Διότι υπάρχει και η άλλη, η πιο ανατρεπτική και αισιόδοξη που λέει ότι ίσως μας δίνεται μια μοναδική ευκαιρία να δούμε συνολικά και να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση περιβάλλοντος και οικονομίας, εξισορροπώντας δυο έννοιες που μέχρι σήμερα φάνταζαν μάλλον ανταγωνιστικές μεταξύ τους. Η αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων δεν υποδηλώνει έμμεσα ότι θα πρέπει να επιβραδύνουμε τους αναπτυξιακούς μας στόχους. Ούτε και μπορούμε να το κάνουμε επιστρέφοντας στο μοντέλο ζωής των προβιομηχανικών κοινωνιών. Αρκεί να επενδύσουμε στην έρευνα, να αναπτύξουμε περεταίρω την πράσινη τεχνολογία, να καταλήξουμε στη διαμόρφωση πραγματικά οικονομικά ανταγωνιστικών λύσεων, να προσαρμόσουμε αναλόγως την πολιτική αναπτυξιακής συνεργασίας και βοήθειας και, βεβαίως, να συμφωνήσουμε σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Φέτος, στην Κοπεγχάγη, μοναδικός μας στόχος θα πρέπει να είναι μια νέα και πραγματικά παγκόσμια συμφωνία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Πιστεύω ότι σήμερα είμαστε πιο ώριμοι και πιο αποφασισμένοι να το πετύχουμε. Είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι μεγάλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία, έχουν αρχίσει να αναθεωρούν τη στάση τους. Όμως σε αυτό το διάλογο και σε αυτή την προσπάθεια χρειάζεται να συμμετέχουμε και να συμβάλλουμε όλοι. Και δεν εννοώ μόνο τον αναπτυγμένο κόσμο αλλά και αναπτυσσόμενες χώρες με δυναμικές οικονομίες όπως η Κίνα και η Ινδία. Άλλωστε, όσο τα περιβαλλοντικά προβλήματα οξύνονται και ο κόσμος αποκτά ολοένα και περισσότερη ευαισθησία και περιβαλλοντική συνείδηση, θα γίνεται δυσκολότερο για οποιοδήποτε κράτος να είναι διεθνώς δακτυλοδεικτούμενο ως παγκόσμιος ρυπαντής.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω από αυτό το βήμα το σημαντικότατο ρόλο των επιστημόνων που κατάφεραν να πείσουν -δυστυχώς πρώτα τον κόσμο και μετά τους πολιτικού ς- για το πρόβλημα, τις διαστάσεις του και την σημασία έγκαιρης λήψης μέτρων. Είμαι βέβαιη ότι ο δρ. Pachauri αντιλαμβάνεται πλήρως αυτό που λέω. Τώρα οι ευθύνες πέφτουν σε εμάς, τις πολιτικές ηγεσίες για να μετατρέψουμε τη γνώση σε πολιτική πράξη. Είναι λοιπόν στο χέρι μας να αλλάξουμε τα δεδομένα. Αναλαμβάνοντας ο καθένας το βάρος των ευθυνών του, μικρότερο ή μεγαλύτερο. Θέτοντας το περιβάλλον ψηλά στις προτεραιότητές μας. Λαμβάνοντας προληπτική και αποτελεσματική δράση ώστε, πέρα από τον πολύτιμο χρόνο και τους φυσικούς πόρους που έχουν χαθεί να μην αφήσουμε να χαθούν και πολύτιμες ζωές, κυρίως μικρών παιδιών, πληρώνοντας άδικα τη δική μας αδυναμία να συνεργαστούμε και να δούμε πέρα από στενές και κοντόφθαλμες λογικές.
Εύχομαι από καρδιάς καλή επιτυχία στις εργασίες αυτού του Συνεδρίου.
Σας ευχαριστώ.