Κύριε Γενικέ Γραμματέα του ΟΑΣΕ,
Κυρίες και κύριοι,
Σε λιγότερο από δύο μήνες, η Ελλάδα αναλαμβάνει την Προεδρία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη.
Του μεγαλύτερου περιφερειακού Οργανισμού ασφάλειας στη σύστημα των Ηνωμένων Εθνών.
Ενός Οργανισμού 56 κρατών-μελών που καλύπτει μία μεγάλη γεωγραφική έκταση, «από το Βανκούβερ έως το Βλαδιβοστόκ» και λαμβάνει τις αποφάσεις του με ομοφωνία.
Η άσκηση Προεδρίας του ΟΑΣΕ αποτελεί ούτως ή άλλως πρόκληση για κάθε χώρα που αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας αυτό το απαιτητικό έργο, αυτή την απαιτητική αποστολή.
Το εγχείρημα γίνεται ακόμα πιο σύνθετο, ακόμη δυσκολότερο στο σημερινό διεθνές περιβάλλον, του οποίου το μόνο ίσως σταθερό χαρακτηριστικό είναι η ρευστότητα και η πολυμορφία των προκλήσεων με τις οποίες είναι αντιμέτωπη η διεθνής κοινότητα.
Η παρούσα διεθνής οικονομική κρίση που αφορά και αγγίζει όλους, επιτείνει την ρευστότητα αυτή.
Η ασφάλεια έχει προ πολλού παύσει να είναι έννοια μονοδιάστατη, συνυφασμένη αποκλειστικά και μόνον με τις ένοπλες κρίσεις και συγκρούσεις μεταξύ κρατών.
Η ασφάλεια είναι στην εποχή μας πολυδιάστατη.
Η επίτευξή της προϋποθέτει απαντήσεις, λύσεις σε μακρά σειρά θεμάτων καίριας σημασίας:
Από την προστασία του περιβάλλοντος έως την αντιμετώπιση των διεθνών οικονομικών ανισοτήτων, από την προστασία και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου έως την αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας και της διασποράς όπλων μαζικής καταστροφής.
Σε αυτό το σημείο αναδεικνύεται και το συγκριτικό πλεονέκτημα του ΟΑΣΕ σε σχέση με τα υπόλοιπα διεθνή σχήματα που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή μας.
Χάρη στη διορατικότητα των συντακτών της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, ο Οργανισμός έχει οικοδομηθεί στη βάση της σφαιρικής αντίληψης για την ασφάλεια. Το γεγονός αυτό του επιτρέπει να προσαρμόζεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κρίσεων που καλείται να αντιμετωπίσει.
Πολιτικο/στρατιωτική, οικονομική/περιβαλλοντική και ανθρώπινη. Είναι οι τρεις διαστάσεις της δράσης του ΟΑΣΕ. Οι τρεις πτυχές που συνθέτουν την παρουσία και το έργο του τόσο στη Βιέννη όσο και στις 19 Αποστολές σε μερικές από τις πιο ευαίσθητες περιοχές της Ευρασίας.
Η αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων και απειλών απαιτεί κοινές και συντονισμένες ενέργειες και δράσεις .
– Πολυμερής διπλωματική δράση
– Ουσιαστικός διάλογος
– Συναινετικές και συνεκτικές πολιτικές αντιμετώπισης των
προβλημάτων
– Έγκαιρη ανάληψη συμφωνημένων δράσεων
είναι τα βασικά στοιχεία, τα χαρακτηριστικά, οι τέσσερις θεμελιακές προϋποθέσεις για την αποτελεσματική ανταπόκριση στο αίτημα για περισσότερη ασφάλεια και σταθερότητα.
Ο ΟΑΣΕ, έχει τις θεσμικές και πολιτικές βάσεις για να ανταποκριθεί στο αίτημα αυτό.
Όχι βέβαια μόνος.
Απαιτείται η στενότερη δυνατή επικοινωνία και συνεργασία με άλλους διεθνείς οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ, το Συμβούλιο της Ευρώπης και βέβαια, πρωτίστως θα έλεγα, ο ΟΗΕ.
Απαιτείται η ενεργός συμμετοχή όλων, και των 56, Συμμετεχόντων Κρατών του Οργανισμού.
Απαιτείται πάνω απ’ όλα ισχυρή πολιτική βούληση για να αξιοποιηθούν περισσότερο οι δυνατότητες, η προστιθέμενη αξία, που παρέχει, από την ίδια του τη φύση, ο ΟΑΣΕ.
Κυρίες και κύριοι,
Η Ελλάδα πιστεύει στις δυνατότητες του ΟΑΣΕ.
Πιστεύει στη συμβολή που μπορεί να έχει στην κοινή επιδίωξη για μεγαλύτερη ασφάλεια και σταθερότητα. Ασφάλεια και σταθερότητα που αποτελούν άλλωστε απαραίτητο προαπαιτούμενο για την αντιμετώπιση και των οικονομικών προβλημάτων με τα οποία είμαστε όλοι αντιμέτωποι.
Η Ελληνική Προεδρία θα επιδιώξει με όλες τις δυνάμεις της να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις της αποστολής που αναλαμβάνει.
Η προετοιμασία μας ολοκληρώνεται, παρά τα πολύ περιορισμένα χρονικά περιθώρια που αντικειμενικά υπήρχαν, λόγω της μεταβολής του αρχικού σχεδιασμού του Οργανισμού, για την αλληλουχία των Προεδριών για την τριετία 2009-2011.
Μια είναι η φιλοδοξία μας. Να ασκήσουμε ως έντιμος διαμεσολαβητής- honest broker – μία δραστήρια Προεδρία.
Μια ουσιαστική προεδρία στη βάση τριών αρχών:
1ον. Σεβασμός των κανονισμών του Οργανισμού
2ον Επιδίωξη της μέγιστης δυνατής σύγκλισης και συναίνεσης
3ον Ενίσχυση της παρουσίας και του ρόλου που μπορεί να έχει ο ΟΑΣΕ στην έγκαιρη προειδοποίηση, στην πρόληψη και στη διαχείριση διενέξεων και κρίσεων.
Ιδιαίτερη προσοχή και χρόνο της δράσης μας θα αφιερώσουμε στην περιοχή του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, με έμφαση, όπως είναι αναμενόμενο, στην επόμενη ημέρα της κρίσης, στη Γεωργία.
Η μη προσφυγή στη βία ως μέσου επίλυσης διαφορών αφενός και ο σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών αφετέρου αποτελούσαν ανέκαθεν δύο θεμελιώδεις αρχές της εξωτερικής μας πολιτικής.
Η Ελλάδα θα κινηθεί στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της με μεγάλη προσοχή, υπευθυνότητα και όπου χρειάζεται με αποφασιστικότητα, ως – επαναλαμβάνω – έντιμος διαμεσολαβητής, προκειμένου να ενισχυθούν οι προοπτικές ειρηνικής επίλυσης του ζητήματος της Γεωργίας.
Προγραμματίζεται σειρά επισκέψεών μου στις περιοχές αυτές, ήδη στο πρώτο διάστημα μετά την ανάληψη των καθηκόντων της Προεδρίας.
Με μεγάλη προσοχή θα παρακολουθούμε τόσο την εξέλιξη της αποστολής των παρατηρητών του Οργανισμού, όσο και την πορεία της διαπραγματευτικής διαδικασίας που έχει ξεκινήσει στη Γενεύη.
Στο πλαίσιο αυτό αποδίδουμε μεγάλη σημασία στη συνεχή και ουσιαστική επικοινωνία, συνεργασία και συντονισμό με όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους στις διαπραγματεύσεις.
Συνάντησα πριν από λίγες ημέρες, εδώ στην Αθήνα, την ομόλογό μου της Γεωργίας και προσβλέπω στην εντατικοποίηση των επαφών και διαβουλεύσεων με τη Ρωσία, της οποίας το ειδικό βάρος στο θέμα αυτό είναι πέραν πάσης αμφιβολίας. Χθες είχα τηλεφωνική συνομιλία και γι’ αυτό το θέμα με το Ρώσο ομόλογό μου.
Κυρίες και κύριοι,
Η κρίση του Αυγούστου ανέτρεψε παγιωμένες αντιλήψεις για την ασφάλεια στην περιοχή της Ευρασίας.
Αυτή η κρίση μπορεί τελικά να αποτελέσει την αφορμή για μια ευρύτερη συζήτηση για τη νέα συνολική αρχιτεκτονική ασφαλείας, που θα λαμβάνει υπόψη τις αλλαγές στο γεωπολιτικό χάρτη της Ευρώπης, τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη μετεξέλιξη του ΝΑΤΟ και το στρατηγικό ρόλο της Ρωσίας.
Σημαντικά συμμετέχοντα κράτη του Οργανισμού, όπως η Γαλλία και η Ρωσία έχουν επιχειρηματολογήσει υπέρ της έναρξης ενός τέτοιου διαλόγου. Το εάν αυτός ο διάλογος θα φθάσει να γίνει τελικά στο επίπεδο μιας Συνόδου Κορυφής θα φανεί στην πορεία.
Η συζήτηση είναι τη στιγμή αυτή σε εξέλιξη. Στην επικείμενη Υπουργική Συνάντηση του Ελσίνκι, θα πρέπει να καταλήξουμε σε πιο συγκεκριμένες κατευθύνσεις.
Η Ελλάδα αναγνωρίζει την ανάγκη διεξαγωγής ενός ανοικτού και ουσιαστικού διαλόγου. Πιστεύει ότι ο διάλογος είναι χρήσιμος και απαραίτητος. Εφόσον τα Συμμετέχοντα Κράτη το αποφασίσουν, θα είμαστε έτοιμοι να φιλοξενήσουμε την όποια συνάντηση.
Θα βρισκόμαστε σε διαρκή επικοινωνία με όλους τους εταίρους μας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ θα συνεχίσουν να παίζουν καθοριστικό ρόλο ως ξεχωριστοί πόλοι ασφαλείας στην περιοχή μας.
Ηνωμένες Πολιτείες και Ρωσία, έχει κάθε μία το δικό της ειδικό βάρος και είναι θετικό – είναι η μεγάλη προστιθέμενη αξία του ΟΑΣΕ – ότι συμμετέχουν και οι δύο στις εργασίες του.
Τέλος, δεν πρέπει να λησμονούμε τους εταίρους μας στην Κεντρική Ασία. Το Καζακστάν θα εκπροσωπήσει για πρώτη φορά αυτή την περιοχή στην προεδρία του Οργανισμού το 2010.
Επίσης ο ΟΑΣΕ έχει επενδύσει στην ενίσχυση των σχέσεων του με τους Μεσογειακούς και τους Ασιατικούς εταίρους και η Ελλάδα θα ενισχύσει περαιτέρω αυτή τη συνεργασία.
Στις προτεραιότητές μας βρίσκεται και η ενίσχυση του ίδιου του Οργανισμού.
Τα δομικά προβλήματα που σχετίζονται με την εξελικτική πορεία του, από ένα «χαλαρό» forum διαλόγου των αντιπάλων του Ψυχρού Πολέμου σε έναν Οργανισμό που έλαβε σάρκα και οστά το 1994, θα πρέπει να αντιμετωπισθούν. Έως σήμερα ο ΟΑΣΕ δεν έχει αποκτήσει νομική προσωπικότητα. Πρέπει να υπάρξει χειροπιαστή πρόοδος στο ζήτημα αυτό. Η οριστική επίλυσή του θα δώσει στον ΟΑΣΕ την απαραίτητη ώθηση ώστε να μπορέσει να εκπληρώσει με επάρκεια τις αυξημένες απαιτήσεις για ουσιαστική παρουσία του σε περιοχές εντάσεων όπως το Αφγανιστάν, το Κόσοβο και η Γεωργία.
Θα δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στον προϋπολογισμό, ώστε να ανταποκρίνεται ορθολογικά στις αυξημένες απαιτήσεις στις οποίες μόλις αναφέρθηκα.
Είναι αλήθεια ότι ο ΟΑΣΕ καλείται να κάνει πολλά με πολύ λίγα.
Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε από τη μεριά μας, όλα τα Συμμετέχοντα Κράτη, είναι να του δώσουμε τα μέσα για να γίνει πιο αποτελεσματικός.
Πάνω απ’ όλα, για να πετύχει ο Οργανισμός, προϋπόθεση είναι η διαμόρφωση consensus μεταξύ των Συμμετεχόντων Κρατών.
Δεν θα φεισθούμε προσπαθειών για να γεφυρώσουμε βήμα-βήμα τις υπαρκτές αποκλίσεις απόψεων, για να οικοδομήσουμε τις απαραίτητες συναινέσεις, με απόλυτο σεβασμό στη διαφάνεια και με τη μεγαλύτερη δυνατή ροή πληροφορίας και ενημέρωσης. Όχι μόνον των κυβερνήσεων αλλά και της κοινής γνώμης στα 56 Συμμετέχοντα Κράτη.
Η εύρυθμη λειτουργία του Οργανισμού είναι πρώτη, βασική προϋπόθεση κάθε δράσης και γι’ αυτό θα είναι θεμελιώδες μέλημα της Προεδρίας μας.
Η ελληνική κοινή γνώμη αρχίζει να γνωρίζει τον ΟΑΣΕ και το έργο του.
Ελπίζω ότι η Προεδρία μας, θα τον φέρει πιο κοντά στους Έλληνες. Και θέλω με την ευκαιρία αυτή να παροτρύνω τους Έλληνες και τις Ελληνίδες που ενδιαφέρονται για μια μοναδική διεθνή επαγγελματική εμπειρία να γίνουν μέλη της οικογένειας του ΟΑΣΕ γνωστοποιώντας το ενδιαφέρον τους. Η Ελληνική εκπροσώπηση είναι μέχρι σήμερα περιορισμένη κι ο Οργανισμός έχει ανάγκη από ικανά στελέχη.
Κυρίες και κύριοι,
Ο ΟΑΣΕ είναι κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των μερών του. Είναι ένα ζωντανός οργανισμός που από τις αρχές τις δεκαετίας του 70’ συντροφεύει τους ευρωπαϊκούς λαούς στις προσπάθειές τους να γίνει πραγματικότητα το όραμα για περισσότερη ασφάλεια, περισσότερη σταθερότητα και περισσότερη δημοκρατία.
Με αίσθημα ευθύνης θα αναλάβουμε σε λίγες μέρες το τιμόνι του Οργανισμού από τη Φινλανδία και τη συγχαίρουμε για τις προσπάθειές της. Από την πλευρά μας έχουμε μόνο ένα να υποσχεθούμε στους εταίρους μας: «μπορείτε να έχετε εμπιστοσύνη στην Ελλάδα».