Ομιλία της Δημάρχου Αθηναίων Ντόρας Μπακογιάννη
«Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι
Σας καλωσορίζω στην πρώτη γενική συνέλευση της ΚΕΔΚΕ μετά τις τελευταίες εκλογές και σας συγχαίρω, όλες και όλους, για την εκλογή σας. Εύχομαι καλή επιτυχία στο δύσκολο έργο σας.
Αυτή η γενική συνέλευση θα κληθεί μέσα στην επόμενη τετραετία ν΄ ανταποκριθεί στις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετώπισε η τοπική αυτοδιοίκηση τα τελευταία χρόνια.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, έχουμε την ευκαιρία μέσα σ΄ αυτή τη θητεία να βάλουμε έναν μεγάλο, έναν ουσιαστικό, έναν καθαρό στόχο: Την προσαρμογή του θεσμού της αυτοδιοίκησης στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Την υιοθέτηση ενός μοντέλου μιας σύγχρονης και ισχυρής αυτοδιοίκησης.
Σε όλη την Ευρώπη, οι δήμοι -οι φορείς εξουσίας που βρίσκονται πιο κοντά στους πολίτες και στις ανάγκες τους- καλούνται σε μια εποχή γενικευμένης αμφισβήτησης των αποτελεσμάτων που έχουν οι αναπτυξιακές πολιτικές, να αναλάβουν ακόμη μεγαλύτερο μέρος ευθυνών, αρμοδιοτήτων και πόρων.
Αυτή είναι η πραγματικότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Απέχει όμως πολύ από το να είναι η πραγματικότητα στη χώρα μας.
Ένα μόνο στοιχείο θα σας πείσει: Με στοιχεία του Συμβουλίου της Ευρώπης , η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση ανάμεσα σε τριάντα Ευρωπαϊκές χώρες, με κριτήριο τις δαπάνες της Αυτοδιοίκησης ως ποσοστό των κρατικών δαπανών, με ποσοστό μόλις 5,6%. Η τελευταία θέση δεν αξίζει στους δημότες μας. Δεν τιμά την Ελλάδα. Αναδεικνύει την αντίθεση που υπάρχει ανάμεσα στις αντιλήψεις του χθες και του αύριο.
Κυρίες και κύριοι
Η αντίληψη του χθες βασίζεται σε ένα συγκεντρωτικό κράτος.
Αντίληψη του χθες εκφράζει ο τρόπος με τον οποίο η πολιτεία διευθετεί τις οικονομικές υποχρεώσεις της προς τους οργανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Όλοι γνωρίζετε, για παράδειγμα, ότι η κεντρική εξουσία οφείλει να αποδώσει άμεσα στους δήμους, από τη μη σωστή του εφαρμογή του νόμου 1828 του ΄89, ένα ποσό τριών δισεκατομμυρίων Ευρώ, περίπου ένα τρισεκατομμύριο δραχμές. Το ποσό αυτό, το οποίο δικαιούνται ισοδυναμεί με το 150% των ετήσιων εσόδων τους από το κρατικό προϋπολογισμό. Με άλλα λόγια, το ποσοστό αυτό σημαίνει ότι σε μέσο όρο, κάθε δήμος μπορεί να αυξήσει 1,5 φορά τα έσοδα του.
Η αυτοδιοίκηση δικαιούται το ποσό αυτό και θα το διεκδικήσει. Γιατί μόνο με διεκδίκηση μπορούν να αλλάξουν οι αντιλήψεις του χθες. Η διεκδίκηση, με ισότιμο διάλογο και αποτελεσματική πολιτική, οδηγεί στην αντίληψη του αύριο.
Η αντίληψη του αύριο βασίζεται σε ένα αποκεντρωμένο, περιφερειακό διοικητικό μηχανισμό, σε ένα ευέλικτο κράτος το οποίο στηρίζεται στην αυτοδιοίκηση και μέσω αυτής εμπιστεύεται τους πολίτες των τοπικών κοινωνιών.
Η αντίληψη του αύριο επιβάλλει οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης όλης της χώρας να αποκτήσουν ολοκληρωμένο τοπικό αναπτυξιακό πρόγραμμα. Πρόγραμμα, σύγχρονο και ρεαλιστικό, το οποίο με συγκεκριμένους πόρους, με σαφείς προτεραιότητες και δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα, μπορεί να δημιουργεί τις προϋποθέσεις ανάπτυξης και προόδου.
Αν αυτό είναι ένα χρήσιμο και ευέλικτο εργαλείο πολιτικής για τους περισσότερους δήμους, για τους νέους δήμους που προήλθαν από το σχέδιο «Καποδίστριας» είναι αδήριτη ανάγκη για να αντιμετωπίσουν τη δύσκολη καθημερινή πραγματικότητα. Για τους καποδιστριακούς δήμους επιβάλλεται, άμεσα, να συνταχθούν ειδικά αναπτυξιακά προγράμματα, με συγκεκριμένες δράσεις και πρωτοβουλίες για να μπορέσουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες που έχουν ανάγκη οι πολίτες αυτών των περιοχών.
Κυρίες και κύριοι,
Όλοι συμφωνούμε ότι χρειάζεται για την ανανέωση της δημοκρατίας μας, για τη θωράκιση της κοινωνίας μας, για την ανάπτυξη της περιφέρειας, να προχωρήσουμε με τόλμη και θάρρος στις μεγάλες εκσυγχρονιστικές τομές στο χώρο της αυτοδιοίκησης. Τομές για τις οποίες όλοι μιλάμε, όλοι τις ζητάμε, όλοι τις θέλουμε. Πρέπει όμως να τολμήσουμε. Να πάρουμε αποφάσεις. Να δώσουμε λύσεις.
Να προχωρήσουμε σε αλλαγές θεσμικής ανανέωσης του χώρου με πνεύμα συνεργασίας, μακριά από δουλείες και συμβιβασμούς του παρελθόντος.
Η προοπτική αλλαγής του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων είναι μια μεγάλη ευκαιρία. Μια μεγάλη πρόκληση. Όχι μόνο για να υπάρξει η προσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου στα νέα δεδομένα της εποχής μας.
Είναι πρόκληση γιατί πρέπει η τοπική αυτοδιοίκηση να ανακτήσει το κύρος της. Να γίνει ο εκφραστής ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης για τη χώρα.
Η ανάπτυξη είναι ένα μεγάλο στοίχημα το οποίο συνδέεται με την εξέλιξη των θεσμών. Η αντιμετώπιση των μεγάλων ανισοτήτων μεταξύ περιφερειών μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο μέσα από την αναβάθμιση του θεσμού, μόνο αν ο αναπτυξιακός σχεδιασμός συνδεθεί με τη δράση και την ενίσχυση του ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Με διαφάνεια, με αυστηρούς κανόνες και διαδικασίες που θα εξασφαλίζουν τη χρηστή διαχείριση του δημόσιου χρήματος. Γιατί ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλο μας: το μεγαλύτερο επιχείρημα της κεντρικής εξουσίας για να αρνείται τη μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων είναι η επίκληση νοσηρών και αδιαφανών καταστάσεων.
Σ΄ αυτή την ιστορία πρέπει να μπει τέλος. Οριστικό τέλος. Οι άνθρωποι της αυτοδιοίκησης θέλουμε αυστηρούς, σταθερούς και εφαρμόσιμους κανόνες διαφάνειας. Με κριτήρια και αξιολογήσεις. Θέλουμε όμως και η πολιτεία να αποφασίσει να σεβαστεί το Σύνταγμα.
Κάθε αρμοδιότητα που μεταφέρεται προς τους δήμους πρέπει να συνοδεύεται από τους αντίστοιχους πόρους.
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει, τώρα να προχωρήσουμε σε κοστολόγηση όλων των αρμοδιοτήτων που παρέχονται στους δήμους. Για να υπάρξει σοβαρός και αξιόπιστος σχεδιασμός. Γιατί μόνο έτσι θα υπάρξει αποτέλεσμα και έργο.
Θα κλείσω προσθέτοντας μια ακόμη αλήθεια. Η μάχη για τη διαφάνεια απαιτεί και κάτι άλλο:
Αγώνα για την αναβάθμιση της καταστατικής θέσης όλων των αιρετών εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης.