Ομιλία της Δημάρχου Αθηναίων Ντόρας Μπακογιάννη
Η Δήμαρχος Αθηναίων Ντόρα Μπακογιάννη μίλησε σήμερα σε εκδήλωση που οργάνωσε το Ινστιτούτο Ερευνών και Πολιτικής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη και την Διακυβέρνηση με θέμα: «Διακυβέρνηση, Διαφάνεια και Ανάπτυξη». Ακολουθούν αποσπάσματα από την ομιλία της Δημάρχου Αθηναίων:
«Στον τόπο μας, η συζήτηση για τους θεσμούς και το ρόλο του κράτους είναι μια συζήτηση η οποία, δυστυχώς, γίνεται, σχεδόν πάντοτε, περιστασιακά.
Μοιάζει να μην στηρίζεται ποτέ σε έναν ευρύτερο στρατηγικό και πολιτικό σχεδιασμό. Σχεδόν πάντα γίνεται με κριτήριο την επικαιρότητα, τις συγκυριακές ανάγκες ή και τις πιέσεις που ασκούνται στα κόμματα.
Κατά καιρούς, επιλογές όπως είναι η «αποκέντρωση», ή το «κράτος-επιτελείο», ή η «πάταξη της γραφειοκρατίας » παρέμειναν πολιτικές χωρίς περιεχόμενο και αποτέλεσμα. Το τελικό κριτήριο που καθορίζει την πορεία των πραγμάτων μοιάζει να είναι μόνον το πολιτικό κόστος
Η Ελλάδα, σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει δυο αρνητικές πρωτιές που αφορούν τη λειτουργία και την οργάνωση του κράτους: Η πρώτη, ότι είναι το πλέον αναποτελεσματικό, όντας ταυτοχρόνως και το πιο σπάταλο κράτος! Φυσική συνέπεια αυτού του χαρακτηριστικού είναι να αναπτύσσονται φαινόμενα διαφθοράς σε όλα το εύρος της διοίκησης του, από τα χαμηλότερα μέχρι τα υψηλότερα επίπεδα.
Η δεύτερη, ότι στην Ελλάδα δεν μας αρέσει να μετράμε. Δεν νοιαζόμαστε για το μετρήσιμο αποτέλεσμα.
Το πρώτο και μοναδικό μέλημα είναι οι εντυπώσεις και η δήθεν επικοινωνιακή αξιοποίηση τους. Γι΄ αυτό και δεν μας βολεύει να υπολογίζουμε το κόστος των αποφάσεων μας. Αδιαφορούμε για μετρήσιμους δείκτες έργου, για κριτήρια αξιολόγησης της δράσης ενός υπουργείου ή ενός οργανισμού.
Οι συνέπειες όλων αυτών επιβαρύνουν την καθημερινή ζωή των πολιτών.
Για παράδειγμα στην Ελλάδα προστίθενται φορείς εξουσίας χωρίς ποτέ να καταργείται κανείς. Η πιο θλιβερή ιστορία αφορά στους διαφόρους βαθμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Ενδεικτικώς στο λεκανοπέδιο της Αττικής υπάρχουν δεκάδες αρμόδιοι – συναρμόδιοι και αναρμόδιοι φορείς για την Αθήνα: όλα τα υπουργεία, ο γραμματέας της περιφέρειας Αττικής, το Περιφερειακό Συμβούλιο, η υπερνομαρχία, τέσσερις νομάρχες και αντίστοιχες νομαρχιακές αυτοδιοικήσης, ογδονταοκτώ δήμοι, εξηνταέξι κοινότητες, και αμέτρητα νομικά πρόσωπα του δημόσιου τομέα όπως είναι ο ΟΑΣΑ, ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ, ΗΣΑΠ, ΗΛΠΑΠ, ΕΘΕΛ, ΚΤΕΛ, Τράμ Αθηνών, ΟΡΣΑ, ΕΥΔΑΠ, κλπ .
Το αποτέλεσμα είναι να αναρωτιέται ο κάθε πολίτης, ποιος τελικώς αποφασίζει για τη ζωή του σ΄ αυτή την πρωτεύουσα. Και η απάντηση είναι: Όλοι και κανείς.
Ενδεικτικώς, αν και όλοι παραδέχονται ότι το κυκλοφοριακό, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αιτίες υποβάθμισης της ποιότητας ζωής στην Αθήνα, όλα αυτά τα χρόνια, έχουν χρηματοδοτηθεί δεκάδες αποσπασματικές συγκοινωνιακές μελέτες, αλλά δεν υπάρχει μια συνολική μελέτη, μία μελέτη αναφοράς, ικανή να αποτελέσει τη βάση για μια πολιτική που θα έχει ορίζοντα την επόμενη δεκαπενταετία.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το μείζον θέμα της διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων. Την τελευταία δεκαπενταετία, ως χώρα δαπανήσαμε εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρώ, για να καταλήξουμε, τώρα το 2005 να θάβουμε τα αστικά απορρίμματα σε ακατάλληλους ΧΥΤΑ και σε παράνομες χωματερές, αντί να υιοθετήσουμε εναλλακτικές πολιτικές διαχείρισης νέων τεχνολογιών που σέβονται το περιβάλλον.
Δεν αμφισβητώ ότι τα τελευταία χρόνια, τις τελευταίες δεκαετίες έγιναν σημαντικά βήματα για την πρόοδο του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης. Όπως επίσης αναγνωρίζω ότι το σύνολο του πολιτικού κόσμου, όλα τα κόμματα και οι πολιτικές δυνάμεις, πιστεύουν ότι η ανανέωση και η ενίσχυση της αυτοδιοίκησης πρέπει να αποτελέσει βασική προτεραιότητα για το άμεσο μέλλον.
Υπάρχουν όμως ουσιαστικές αδυναμίες και σημαντικά προβλήματα τα οποία συνειδητοποιούν οι πολίτες και τα εκφράζουν στον τρόπο που αντιμετωπίζουν την ελληνική πολιτεία.
Είναι χαρακτηριστικά τα συμπεράσματα που προέκυψαν από το μηνιαίο βαρόμετρο, ο «Δείκτης των πολιτών» που καθιέρωσε το δημοτικό ραδιόφωνο της Αθήνας, ο «Αθήνα 9,84». Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας αυτής η αυτοδιοίκηση καταγράφει μία εικόνα ιδιαιτέρως θετική έναντι του κεντρικού κράτους.
Σε μία σειρά ερωτήσεων που έχουν να κάνουν με την εξυπηρέτηση, τη φιλικότητα των υπηρεσιών προς τον πολίτη, την οργάνωση, ακόμη και τη δυνατότητα κοινωνικού ελέγχου, η τοπική αυτοδιοίκηση υπερτερεί του κεντρικού κράτους με σημαντική διαφορά. Για παράδειγμα στην ερώτηση «που μπορεί ο πολίτης να εξυπηρετηθεί καλύτερα» το 69% απαντά στην τοπική αυτοδιοίκηση και μόλις το 12% στις κεντρικές υπηρεσίες.
Αξίζει να επισημανθεί ότι οι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι υπάρχει ένα θεσμικό πρόβλημα σύγχυσης και επικάλυψης αρμοδιοτήτων και ότι τα όρια της Τοπικής αυτοδιοίκησης έναντι του κεντρικού κράτους δεν είναι πάντοτε ευδιάκριτα.
Αυτό φαίνεται και στην ερώτηση «πόσο ενημερωμένος είστε για τις αρμοδιότητες της Τοπικής αυτοδιοίκησης», όπου μόνο το 39% δηλώνουν πολύ ή αρκετά ενήμεροι και στον αντίποδα το 23% δηλώνουν ότι δεν είναι καθόλου ενήμεροι.
Τέλος έχει σημασία ότι ο υψηλός βαθμός ικανοποίησης από την Τοπική αυτοδιοίκηση έναντι του Κεντρικού κράτους, συνοδεύεται και από την αντίληψη ότι οι αρμοδιότητές της είναι «λιγότερες από όσες θα έπρεπε». Με την άποψη αυτή συμφωνεί το 53% ενώ την αντίθετη γνώμη ( ότι δηλαδή έχει περισσότερες αρμοδιότητες από ότι θα έπρεπε) έχει μόλις το 19%.
Οι σύγχρονες απαιτήσεις της αυτοδιοίκησης και του κράτους επιβάλλουν μεγάλες μεταρρυθμίσεις. Στην Ελλάδα, όπως γίνεται και σ΄ ολόκληρη την Ευρώπη, πρέπει επιτέλους να εμπιστευθούμε τις τοπικές και περιφερειακές δυνάμεις.
Να υιοθετήσουμε μια νέα αντίληψη για το ρόλο τους κράτους και τη σχέση του με τον πολίτη. Να διαμορφώσουμε μια νέα αρχιτεκτονική για την αυτοδιοίκηση και τη διοικητική δομή της Ελλάδας.»
«…..Πρώτη στρατηγική επιλογή της νέας αρχιτεκτονικής για την αυτοδιοίκηση είναι η δημιουργία Μητροπολιτικού Δημοτικού Οργανισμού για τα μεγάλα αστικά κέντρα, για την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και το Ηράκλειο.
Ευθύνη του Μητροπολιτικού Δημοτικού Οργανισμού θα είναι η ανάπτυξη μητροπολιτικών δράσεων, ο στρατηγικός σχεδιασμός και ο συντονισμός των πολιτικών, σε βασικούς τομείς όπως είναι:
η οικονομική ανάπτυξη, ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, η κοινωνική πολιτική, το περιβάλλον και η διαχείριση απορριμμάτων, οι μεταφορές, καθώς και η πολιτική προστασίας και ασφάλειας.»
«….Δεύτερη επιλογή είναι η θέσπιση αιρετής διοίκησης στην Περιφέρεια με την εκλογή αιρετού Περιφερειάρχη και Περιφερειακού Συμβουλίου μετά από άμεση εκλογή από το εκλογικό σώμα.
Αυτή είναι η δυναμική σε όλη την Ευρώπη. Παράλληλα, απαιτείται να προχωρήσουμε σε νέα συγκρότηση των Περιφερειών της χώρας, με διεύρυνση των γεωγραφικών ορίων και μείωση του αριθμού τους. Η προοπτική των μελλοντικών πολιτικών των διαρθρωτικών ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαμορφώνονται με σημείο αναφοράς τις ευρωπαϊκές περιφέρειες δείχνει το δρόμο.
Είναι απαραίτητο, και εμείς να προσαρμοσθούμε δημιουργώντας δύο βαθμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, σύμφωνους με το αναπτυξιακό μοντέλο που κυριαρχεί σε όλη την ευρωπαϊκή αυτοδιοίκηση.»
«……Και η τρίτη στρατηγική επιλογή είναι η διασφάλιση της οικονομικής ανεξαρτησίας της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης, των δήμων δηλαδή της χώρας. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος ενίσχυσης της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης. Ορθώς ελέχθη ότι οι δήμοι πρέπει να αντιμετωπισθούν ως ανεξάρτητες επιχειρησιακές μονάδες που πρέπει να έχουν ως στόχο την αποτελεσματική εκτέλεση σημαντικού αναπτυξιακού και κοινωνικού έργου.»
«…….Υλοποιώντας μέρος μόνο αυτόν των δράσεων που σας ανέφερα, στο Δήμο Αθηναίων ακολουθήσαμε τρία χρόνια τώρα μια συνετή, συγκροτημένη και συνεπή πολιτική για τα οικονομικά του Δήμου. Διεκδικώντας τα έσοδα που δικαιούμαστε και περιορίζοντας τις περιττές δαπάνες και τις σπατάλες που συνήθως γίνονται από δημόσιους φορείς.
Βάλαμε τάξη στα οικονομικά του δήμου.
Και πετύχαμε μια διεθνή οικονομική αναγνώριση για την οποία είμαστε περήφανοι. Ζητήσαμε την αξιολόγηση ενός από τους πιο αναγνωρισμένους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς, από τη Moody’s.
Πετύχαμε ο Δήμος Αθηναίων να αποκτήσει ένα πιστοποιητικό αξιολόγησης Α2, ένα βαθμό κάτω από αυτό που έχει το ελληνικό κράτος, και ακριβώς το ίδιο με αυτό που έχει η Τράπεζα της Ελλάδος και η Εθνική Τράπεζα.
Για όσους γνωρίζουν αυτή η εξέλιξη δεν αποτελεί απλώς μια αναγνώριση και μια επιτυχία του Δήμου Αθηναίων. Αποτελεί μια χειροπιαστή απόδειξη ότι αν τολμήσουμε να προχωρήσουμε σε μεγάλες αλλαγές μπορούμε να φέρουμε αποτέλεσμα. Μπορούμε να ανοίξουμε νέους και αποτελεσματικούς δρόμους για την αυτοδιοίκηση.
Τέταρτη μεγάλη αλλαγή είναι να αναλάβει η αυτοδιοίκηση την πρωτοπορία και την πρωτοβουλία των κινήσεων για το σχεδιασμό της περιφερειακής ανάπτυξης. Τα σχέδια και οι δράσεις πρέπει να ξεκινούν από την αυτοδιοίκηση και πρέπει να στηρίζονται στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Υπάρχει η ανάγκη να διαμορφώσουμε σε τοπικό επίπεδο, νέες οριζόντιες επιδοτούμενες πολιτικές για να αντιμετωπίσουμε αυξημένες κοινωνικές ανάγκες και προβλήματα που έχουν ιδιαίτερη ένταση και εμφανίζονται σε όλα τα αστικά κέντρα.
Πολιτικές για την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινή μεταναστευτική πολιτική, την πολιτική προστασία, τις κοινωνικές υποδομές για τα παιδιά και την τρίτη ηλικία.
Για να σας δώσω μια πειστική απόδειξη ότι αυτό μπορεί να συμβεί θα αναφέρω ένα παραδείγματα από τη λειτουργία του Δήμου Αθηναίων. Αφορά τους πόρους που διεκδικούμε από τα ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην Αθήνα πετύχαμε μέσα σε 34 μήνες από το ποσό του 1,5 εκατομμυρίου που ήταν οι εισροές από την Ευρώπη το 2002 να έχουμε τον Οκτώβριο του 2005, συνολικές εισροές 56 εκατομμυρίων Ευρώ για δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης και έργα νέων τεχνολογιών.
Με αυτή τη λογική κινούμαστε και για το μεγαλύτερο επενδυτικό πρόγραμμα αστικής ανάπλασης που έχει κάνει ποτέ η αυτοδιοίκηση στη χώρα μας. Αναφέρομαι στο πρόγραμμα Διπλής ανάπλασης για τον Ελαιώνα και τους Αμπελόκηπους, αλλάζοντας το κέντρο βάρους ανάπτυξης της Αθήνας.»