Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί φίλοι,
Σας ευχαριστώ για την παρουσία σας εδώ σήμερα. Θα σας πως δύο λόγια για το τι στοχεύσαμε και για το τι πετύχαμε στο πλαίσιο της Προεδρίας μας στην «Διαδικασία Συνεργασίας Νοτιανατολικής Ευρώπης» Η Συνάντηση Κορυφής, εδώ στη Θεσσαλονίκη, αποτελεί την κατάληξη της Προεδρίας μας.
Φίλες και φίλοι,
Η περιφερειακή συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη έχει παρουσιάσει τελευταίως θεαματική πρόοδο. Η Ελληνική Προεδρία, και μιλώ απόλυτα αντικειμενικά, υπήρξε ένα μεγάλο ποιοτικό και ποσοτικό άλμα της «Διαδικασίας» προς τα εμπρός.
Ο αριθμός και το θεματικό εύρος των υπουργικών συναντήσεων που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας αποδεικνύει το πόσο έχει αναβαθμισθεί αυτή η συνεργασία.
Θα τις αναφέρω χρονολογικά: είχαμε την πρώτη άτυπη συνάντηση Υπουργών Εξωτερικών στη Ρόδο. Συνάντηση Υπουργών Υγείας της Ν.Α. Ευρώπης. Συνάντηση Υπουργών Αθλητισμού. Επίσημη συνάντηση Υπουργών Εξωτερικών στην Αθήνα. Συναντήσεις των Υπουργών Μεταφορών, Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, Οικονομίας και Ενέργειας. Συνάντηση των Υπουργών Πολιτισμού, την πρώτη τέτοια συνάντηση στο πλαίσιο της «Διαδικασίας». Είχαμε ακόμα συνάντηση των Προέδρων των Κοινοβουλίων και, τέλος, τη Συνάντηση Κορυφής της Θεσσαλονίκης.
Βασικός άξονας της Ελληνικής Προεδρίας ήταν, αφενός μεν η σημαντική ενίσχυση των σχέσεων καλής γειτονίας και περιφερειακής συνεργασίας στην περιοχή μας, αφετέρου δε η προώθηση της ευρωπαϊκής προοπτικής των χωρών της περιοχής. Τα δύο αυτά είναι, άλλωστε, αλληλένδετα. Η συνεργασία και η καλή γειτονία, αλλά και η ανάπτυξη της περιοχής, είναι αναγκαίες ως προαπαιτούμενα και κριτήρια, και για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση των χωρών της Ν.Α. Ευρώπης.
Δώσαμε έμφαση στην ανάπτυξη των υποδομών. Η ανάπτυξη των υποδομών, με πυρήνες την ενέργεια και τις μεταφορές, είναι θεμελιώδης για το μέλλον της Ν.Α. Ευρώπης. Ταυτόχρονα, ευνοούμε την προώθηση και την απελευθέρωση του μεταξύ μας εμπορίου. Γι΄αυτό συμφωνήσαμε να προωθήσουμε την πρόταση του Συμφώνου Σταθερότητας για σύναψη Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου στην περιοχή. Η συμφωνία συμπυκνώνει και αναβαθμίζει ένα περίπλοκο δίκτυο τριανταμιάς διμερών Συμφωνιών Ελευθέρου Εμπορίου. Η συμφωνία έγινε με βάση τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της CEFTA, δηλαδή αυτού που αποκαλείται Central European Free Trade Area. Σ΄αυτήν συμμετέχουν η Κροατία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, αλλά συμφωνήθηκε να μετάσχουν και οι υπόλοιπες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.
Και μια ακόμα σημαντική είδηση: αύριο θα υπογραφεί Συμφωνία Δημιουργίας Σιδηροδρομικού Δικτύου Υψηλών Προδιαγραφών στη Ν.Α. Ευρώπη, η οποία θα εκσυγχρονίσει τα σιδηροδρομικά δίκτυα, μειώνοντας τον χρόνο του ταξιδιού και αναβαθμίζοντας την ποιότητα των υπηρεσιών, με αποτέλεσμα την προώθηση της περιφερειακής και διασυνοριακής επικοινωνίας και του εμπορίου.
Κυρίες και κύριοι,
Στον τομέα της ενέργειας, η δημιουργία της Ενεργειακής Κοινότητας της Ν.Α. Ευρώπης, στο πλαίσιο της «Διαδικασίας των Αθηνών», με συμμετοχή 14 χωρών, ανοίγει νέους ορίζοντες για την ενεργειακή συνεργασία στην περιοχή.
Επ΄ευκαιρία, επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω και τα άλλα σημαντικά έργα για την περιοχή, στα οποία συμμετέχει και η Ελλάδα. Αυτά είναι: η Συμφωνία Κατασκευής Αγωγού Φυσικού Αερίου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας του Ιουλίου 2005. Ο υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας, που είναι συμπληρωματικός του Ελληνοτουρκικού και συμφωνήθηκε τον Ιούνιο του 2005 και, τέλος, ο αγωγός πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, που συμφωνήθηκε τελικώς, μετά από πολλά χρόνια καθυστερήσεων, τον Απρίλιο του 2005.
Μιλώντας για δίκτυα θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι η αναβάθμιση ή η δημιουργία Πανευρωπαϊκών Διαδρόμων είναι κεντρικό σημείο της πολιτικής μας. Πιστεύουμε ότι και οι δέκα διάδρομοι, που συμφωνήθηκαν το 1994 στην Κρήτη και το 1997 στο Ελσίνκι, έχουν πλεονεκτήματα και δυνατότητες. Πρέπει όμως να εξασφαλίσουμε τη χρηματοδοτική κάλυψη και την οικονομική βιωσιμότητά τους. Αυτά είναι απαραίτητα και προφανή κριτήρια για τον καθένα απ΄αυτούς. Δεν γίνεται να κατασκευαστούν όλοι ταυτόχρονα.
Τέλος, στο πολιτικό επίπεδο, πρέπει να αναφέρω ότι καταδικάσαμε την τρομοκρατία, τη βία και τον εξτρεμισμό, είτε τα κίνητρά τους είναι εθνικά, πολιτικά, ή απλώς εγκληματικά. Προσβλέπουμε σε ανοιχτές κοινωνίες στη Ν.Α. Ευρώπη. Θέλουμε να κυριαρχούν οι δημοκρατικές αρχές. Επιθυμούμε να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα των πολιτών και η διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα να μην έχουν καμιά θέση στις χώρες μας.
Κυρίες και κύριοι,
Με πρωτοβουλία της Προεδρίας μας έχουμε προετοιμάσει ένα έγγραφο με τίτλο «Αποτίμηση των προοπτικών της Ατζέντας της Θεσσαλονίκης σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση των Δυτικών Βαλκανίων». Το έγγραφο έρχεται τώρα συμπληρωματικά προς το άτυπο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης στο Salzburg για τα Δυτικά Βαλκάνια. ΄Εχει όμως και μία πρόσθετη, σημαντική, αξία: σ΄αυτό μιλούν οι ίδιες οι χώρες της περιοχής και εκφράζουν τη δική τους άποψη. Στο Salzburg έγινε μια πρώτη αποτίμηση, θετική βέβαια, της Ατζέντας της Θεσσαλονίκης.
Το δικό μας όμως έγγραφο αναφέρεται πολύ πιο πολύ στο μέλλον και εξετάζει ποιοι ακριβώς είναι οι τομείς και οι τρόποι με τους οποίους η Ατζέντα της Θεσσαλονίκης θα μπορούσε να εφαρμοσθεί πιο αποδοτικά για τα κράτη και τους λαούς των Δυτικών Βαλκανίων. Είναι ένα έγγραφο πολύ πιο λειτουργικό και χρήσιμο. Είναι η δική μας φωνή για το μέλλον. Η φωνή της Ν.Α. Ευρώπης.
Αγαπητοί φίλοι,
Η Διαδικασία Συνεργασίας Ν.Α. Ευρώπης έχει, στο παρελθόν, κατηγορηθεί για στασιμότητα. Για να μην υπάρξει πλέον άλλη τέτοια κατηγορία ή, έστω, αρνητική περιγραφή της Διαδικασίας, η Ελλάδα υποστηρίζει την ανάγκη θεσμικής αναβάθμισης της Διαδικασίας Συνεργασίας της Ν.Α. Ευρώπης. Πιστεύουμε ότι η απόκτηση από τη Διαδικασία Συνεργασίας μια θεσμικής βάσης και πιο συγκεκριμένων οργάνων θα την βοηθήσει να έχει ακόμα πιο αρθρωμένη φωνή και πιο αποτελεσματικής δραστηριότητες.
Οι επικείμενες αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας Ν.Α. Ευρώπης, άλλωστε, που αναμένεται να ολοκληρωθούν ως το τέλος του 2007, επιβάλλουν να αποκτήσει και η Διαδικασία Συνεργασίας μια θεσμική βάση, ώστε να είναι σε θέση να παίξει κεντρικό ρόλο σ΄αυτή την πορεία αλλαγής του Συμφώνου Σταθερότητας.
Η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση, και ειδικότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διάκεινται ευνοϊκά στο να αναλάβει η Διαδικασία Συνεργασίας Ν.Α. Ευρώπης αυτόν το ρόλο. Διαπιστώνουν όμως, ταυτόχρονα, ότι η Διαδικασία Συνεργασίας στερείται σήμερα μια θεσμικής βάσης τέτοιας που να της επιτρέπει να παίξει αυτόν το ρόλο.
΄Ετσι, αναζητούν άλλα σχήματα διαδοχής. Γι΄αυτό το λόγο, και επειδή υπάρχει ακόμα καιρός, εμείς προτρέπουμε τους εταίρους μας, έστω και την ύστατη ώρα, να πάρουμε τις αποφάσεις εκείνες που θα μας επιτρέψουν και κεντρικό ρόλο να παίξουμε στις επερχόμενες εξελίξεις και επιβεβαιώσουμε την αρχή της «περιφερειακής κυριότητας» (regional ownership). Αυτό, σε απλά ελληνικά, σημαίνει ότι οι χώρες της περιοχής πρέπει να είναι κύριες των τυχών τους, πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά.
Αγαπητοί φίλοι,
Θέλω επίσης, να σας ενημερώσω για το εξής σημαντικό ζήτημα: με πρωτοβουλία της Ελληνικής Προεδρίας προωθήθηκε, και σχεδόν ολοκληρώθηκε πλέον, η κοινή εκπροσώπηση των χωρών της Διαδικασίας Συνεργασίας Ν.Α. Ευρώπης στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση. Υπενθυμίζω ότι το θέμα τέθηκε για πρώτη φορά από την δική μας Προεδρία. Μπορεί μάλιστα πολλοί να ξενίστηκαν από την πρόταση, ή και να την θεώρησαν ουτοπική. Πρέπει όμως να σας πω ότι σήμερα, στη Διακήρυξη που υιοθετούμε, αναφέρεται ρητά ότι αποφασίσαμε να ορίσουμε έναν επίσημο σύνδεσμο, έναν Liaison Officer, όπως λέγεται, της Διαδικασίας Συνεργασίας Ν.Α. Ευρώπης με την Ευρωπαϊκή ΄Ενωση. Αντιλαμβάνεσθε ότι ο ορισμός μιας τέτοιας προσωπικότητας, που θα εκπροσωπεί όλες τις χώρες της περιοχής στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση, αποτελεί μεγάλης σημασίας μήνυμα της Ν.Α. Ευρώπης προς την Ευρωπαϊκή ΄Ενωση, αλλά και προς την Διεθνή Κοινότητα, για τον βαθμό της συνεργασίας που έχουμε πλέον πετύχει στην περιοχή μας.
Κυρίες και κύριοι,
Είναι φυσικό να μην παραβλέπουμε και τα τρέχοντα ζητήματα. Όπως γνωρίζετε, η Ελληνική Προεδρία της Διαδικασίας Συνεργασίας Ν.Α. Ευρώπης συνέπεσε με κρίσιμες εξελίξεις στο θέμα του Κοσόβου. Εμείς εργασθήκαμε με συνέπεια και πετύχαμε την ουσιαστικότερη εμπλοκή των χωρών της περιοχής στη σχετική πολιτική διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η επίσκεψη της «Τρόικας» των Υπουργών Εξωτερικών της Διαδικασίας στο Βελιγράδι και την Πρίστινα τον περασμένο Δεκέμβριο και η συνάντηση με την Ομάδα Επαφής, την οποία φιλοξενήσαμε στη Βουλιαγμένη τον περασμένο μήνα, το αποδεικνύουν. Κατά γενική ομολογία, οι δύο αυτές πρωτοβουλίες αποδείχθηκαν εξαιρετικά χρήσιμες, δεν είναι μάλιστα λίγες οι φωνές που ήδη ζητούν την επανάληψή τους.
Είμαι βεβαία, φίλες και φίλοι, ότι και στο προσεχές διάστημα, όταν την Προεδρία θα ασκεί η Κροατία, θα συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό τις προσπάθειές μας, ώστε η Διεθνής Κοινότητα, όχι μόνο να καταγράφει τις θέσεις και τις απόψεις των χωρών της Ν.Α. Ευρώπης, αλλά και να τις λαμβάνει σοβαρά υπ΄όψιν στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων. ΄Ετσι, θα συμβάλλουμε και εμείς στην προσέγγιση των διιστάμενων μερών σε αρκετά επιμέρους – αλλά σημαντικά – ζητήματα. Αυτό το θεωρούμε απαραίτητο όρο για την εξεύρεση βιώσιμης και λειτουργικής λύσης για το Κόσοβο. Θέλουμε μια λύση, όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο, αλλά και λύση η οποία να προάγει την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια.
Με δυο λόγια, φίλες και φίλοι, η Προεδρία μας λήγει με την πεποίθηση όλων ότι, χάρη στην Ελλάδα και την κυβέρνησή της, η Διαδικασία Συνεργασίας της Ν.Α. Ευρώπης έκανε ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός. Πιστεύω ότι σας έδωσα μια αρκετά πλήρη εικόνα για το τι σχεδιάσαμε και για το τι πετύχαμε.