Κυρίες και κύριοι,
Φίλες και φίλοι,
Θα ήθελα να σας καλωσορίσω στο ιστορικό Ζάππειο Μέγαρο. Γιορτάζουμε σήμερα, μαζί με ολόκληρη την Ευρώπη, τη συμπλήρωση 56 χρόνων από τότε που ο Robert Schuman έθεσε τις βάσεις της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την πρότασή του να ενώσουν η Γαλλία, η Γερμανία και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες την παραγωγή τους άνθρακα και χάλυβα ως «το πρώτο συγκεκριμένο θεμέλιο μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας».
Αλλά, εφέτος, η Ημέρα Εορτασμού της Ευρώπης συμπίπτει για την Ελλάδα με τη συμπλήρωση 25 χρόνων από την ένταξή της στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Η Ελλάδα και η Ευρώπη γιορτάζουν φέτος την «αργυρή» τους επέτειο. Γιορτάζουμε τα 25 χρόνια μιας κοινής πορείας, μιας διαλεκτικής σχέσης, η οποία έχει αποδειχθεί αμοιβαία επωφελής.
Κυρίες και κύριοι,
Πριν από 25 χρόνια, εδώ, στο Ζάππειο Μέγαρο, οι αείμνηστοι Κωνσταντίνος Καραμανλής και Γεώργιος Ράλλης υπέγραφαν την ιστορική αυτή ένταξη της Ελλάδας στην τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα, παρά την αντίθετη γνώμη που είχε εκφρασθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη γνωμοδότησή της λίγα χρόνια νωρίτερα.
Με τον τρόπο αυτόν ξεκίνησε η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας μας, φέρνοντας την Ελλάδα στην Ευρώπη και την Ευρώπη στην Ελλάδα.
Οι δεσμοί που δένουν την Ελλάδα με την Ήπειρο, που πήρε το όνομα της από τον μύθο του Δία και της ωραίας Ευρώπης, είναι παλαιότατοι και ισχυροί. Δεν ήταν απλώς δεσμοί πολιτικών συμφερόντων. Ήταν κάτι πολύ περισσότερο.
Ήταν και δεσμοί πολιτισμού.
Κυρίες και κύριοι,
Προκειμένου να μπορέσει να αντιληφθεί κανείς την τεράστια πρόοδο και το έργο που έχει συντελεστεί το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα στην Ευρώπη και την χώρα μας, πρέπει να ανακαλέσει στη μνήμη του την κατάσταση στην οποία είχε περιπέσει η Ευρώπη μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Ευρώπη ήταν ερειπωμένη.
Στην Ανατολική Ευρώπη, και στα γειτονικά Βαλκάνια, κυριαρχούσαν ολοκληρωτικά συστήματα. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία υπήρχαν δικτατορίες, για δεκαετίες ολόκληρες. Με τη διαίρεση της Ευρώπης σε «Δύση» και «Ανατολικό μπλοκ», αλλά και με τον ανταγωνισμό των δύο υπερδυνάμεων της εποχής, η Ήπειρός μας ζούσε με τον φόβο του πυρηνικού ολέθρου.
Θυμάμαι την αγωνία που νιώθαμε, ως παιδιά, ακούγοντας κάθε βράδυ στο ραδιόφωνο ότι, από στιγμή σε στιγμή, μπορούσε να ακολουθήσει ολοκαύτωμα, με αφορμή την κρίση του «Κόλπου των Χοίρων».
Η ίδια η μεταπολεμική Ελλάδα μαστίζονταν από έντονη φτώχεια και, συχνά, πολιτική αστάθεια. Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, ήρθε να προστεθεί και μια στρατιωτική δικτατορία με ολέθρια κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και διπλωματικά αποτελέσματα.
Φίλες και φίλοι,
Ανακαλώντας όλα αυτά στο μυαλό μας, είναι απορίας άξιον το πώς η χώρα μας, όπως και η ευρωπαϊκή Ήπειρος γενικότερα, κατάφεραν να ξεπεράσουν όλες αυτές τις δυσκολίες και τους κινδύνους και να μπουν σε μια πορεία δημοκρατίας, συνεργασίας και ευημερίας.
Είναι δυστυχώς έμφυτο στον άνθρωπο να ξεχνά γρήγορα τα δεινά μόλις επικρατήσουν καλύτερες συνθήκες.
Όποιος όμως δεν μαθαίνει από το παρελθόν, όπως έχει πολύ σωστά λεχθεί, είναι καταδικασμένος να το επαναλάβει.
Οι νέοι μας δεν γνώρισαν τις τραγικές καταστάσεις που έζησαν οι πατέρες τους. Οφείλουμε λοιπόν, όχι μόνο να τους θυμίζουμε το παρελθόν, αλλά να τους προσφέρουμε ένα νέο όραμα για το μέλλον.
Το «μαγικό», ας μου επιτραπεί η λέξη, συστατικό που ενώνει την Ήπειρό μας δεν είναι άλλο από την κοινή αντίληψη που έχουμε όλοι μας, έστω και υποσυνείδητα, για την Ευρώπη ως κοινό μας οίκο.
Όλοι αισθανόμαστε την Ευρώπη, έστω και εν μέρει, ως κοινή μας πατρίδα: είναι η πατρίδα της Ιστορίας μας, της φαντασίας μας, αλλά και του μέλλοντός μας. Δεν έχει σημασία από πού καταγόμαστε: όλους μάς συναρπάζει η κοινή ευρωπαϊκή μας κληρονομιά. Όλοι γνωρίζουμε, λίγο πολύ, την ελληνική μυθολογία και ιστορία. Το ίδιο και την Ρωμαϊκή.
Η Γερμανική φιλοσοφία και η συμφωνική μουσική είναι κοινή κληρονομιά της Ευρώπης. Η Αγγλία θεσμοθέτησε πρώτη τον Κοινοβουλευτισμό και ανέπτυξε την οικονομία της αγοράς, που κυριαρχούν σ’ όλη την Ευρώπη σήμερα.
Ο κατάλογος δεν έχει τέλος! Σκεφτείτε πόσο φτωχότερος θα ήταν ο καθένας από μάς, αν περιοριζόταν στα πνευματικά και υλικά αγαθά που έχει παράξει η χώρα του και μόνον.
Να γιατί η Ευρώπη είναι το κοινό μας σπίτι. Να γιατί η ευημερία και η ασφάλειά της θα πρέπει πάντοτε να είναι η κοινή φροντίδα όλων μας. Από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα ως την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο δρόμος υπήρξε μακρύς και δύσκολος. Θα ήταν πολύ εύκολο να πούμε ότι οι λόγοι της σύγκλισης αυτής υπήρξαν καθαρώς οικονομικοί. Αυτό από μόνο του δεν μπορεί να δώσει εξήγηση στη σταδιακή, αλλά ουσιαστική, περιθωριοποίηση των παραδοσιακών αντιπαλοτήτων ανάμεσα στα σημερινά κράτη-μέλη.
Φίλες και φίλοι,
Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που τα ανοιχτά σύνορα, το κοινό νόμισμα, ο σχεδόν πενταπλασιασμός των αρχικών μελών της Ένωσης, θεωρούνταν από πολλούς ως «όνειρα» κάποιων ιδεαλιστών.
Γνωρίζουμε βέβαια πολύ καλά ότι ο δρόμος προς την ενοποίηση δεν ήταν ποτέ εύκολος. Στην πορεία αντιμετωπίσαμε κρίσεις, διαφωνίες, δυσλειτουργίες.
Σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Είμαστε αντιμέτωποι με νέες και σύνθετες προκλήσεις – οικονομικές, κοινωνικές και θεσμικές.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα καλείται:
· Να προωθήσει την οικονομική της ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητά της στο διεθνές σύστημα
· Να εξασφαλίσει την απασχόληση και την ευημερία των πολιτών της, παράλληλα με την κοινωνική της συνοχή
· Να αποκτήσει μία φωνή, αξιόπιστη και ενιαία, στην παγκόσμια σκηνή
· Καλείται όμως, κυρίως, να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη των πολιτών της. Να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις προσδοκίες τους. Σ’ αυτούς πρέπει να απευθυνθούμε και αυτούς πρέπει να πείσουμε. Να ξεκαθαρίσουμε τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, να άρουμε την εικόνα της πολύπλοκης γραφειοκρατίας, να ενισχύσουμε την «ευρωπαϊκή» ταυτότητα, να κάνουμε σαφείς τους στόχους που θέλουμε να πετύχουμε.
Θέλουμε η «εμβάθυνση» και η διεύρυνση να προχωρούν παράλληλα, όχι η μία εις βάρος της άλλης, αλλά τροφοδοτώντας δημιουργικά η μία την άλλη.
Έχουν περάσει εικοσιπέντε χρόνια από την ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή, τότε, Κοινότητα και οι Έλληνες είναι εκ των πλέον ενθουσιωδών υποστηρικτών της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Σύμφωνα με μία πρόσφατη δημοσκόπηση του Ευρωβαρόμετρου, το 73% των Ελλήνων βλέπει θετικά την Ε.Ε., ενώ ένα 83% θεωρεί ότι η χώρα μας έχει ωφεληθεί από την είσοδό της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υψηλά είναι επίσης τα ποσοστά των ερωτηθέντων, που κυμαίνονται ανάμεσα στο 67% και το 88%, όσων πιστεύουν ότι πολλά θέματα στην Ελλάδα αντιμετωπίζονται καλύτερα με την χώρα εντός της Ένωσης. Τέτοια θέματα είναι η καταπολέμηση της ανεργίας, η υγεία, η προστασία των εργαζομένων και των καταναλωτών και πολλά άλλα ακόμα.
Η σημερινή Ευρώπη της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ευημερίας, της ελεύθερης μετακίνησης και – πάνω απ’ όλα – της ειρήνης, είναι η Ευρώπη και των Ελλήνων.
Κυρίες και κύριοι,
Στα 25 χρόνια που μεσολάβησαν από την προσχώρησή μας έχουμε καταφέρει πολλά. Η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μάς εξασφάλισε σημαντική οικονομική συνδρομή και συνέβαλε στο να εκσυγχρονίσουμε τις υποδομές μας, να αυξήσουμε τους ρυθμούς της ανάπτυξής μας και να προωθήσουμε την κοινωνική και οικονομική μας σύγκλιση με τις Δυτικοευρωπαϊκές χώρες.
Κακά τα ψέματα. Υπήρξαν καθυστερήσεις. Είδαμε χώρες που ξεκίνησαν την προσπάθεια από την ίδια σχεδόν αφετηρία – και αργότερα από εμάς – να πηγαίνουν μπροστά με ταχύτερους ρυθμούς. Αλλά σήμερα η ελληνική κυβέρνηση, με την πολιτική της, αφήνει τις αδυναμίες αυτές πίσω και προετοιμάζει την χώρα ώστε να είναι σε θέση να αξιοποιήσει πλήρως τις ευκαιρίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και του νέου διεθνούς περιβάλλοντος.
Κυρίες και κύριοι,
Ο ρόλος της Ελλάδας στις ευρωπαϊκές εξελίξεις καθίσταται ακόμα σημαντικότερος ενόψει της ευρωπαϊκής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων και της Τουρκίας. Για την Ελλάδα, η ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών αυτών αποτελεί την πιο ισχυρή εγγύηση για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Γι’ αυτό και έχουμε κάθε λόγο να πρωταγωνιστήσουμε στην ενθάρρυνση των χωρών αυτών στην δύσκολη πορεία τους προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κυρίες και κύριοι,
Σήμερα, έχουμε την τιμή να βρίσκονται ανάμεσά μας οι πρωτεργάτες της ένταξής μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια, τα μέλη της ονομαζόμενης «Ομάδας Κοντογεώργη», που είχαν αναλάβει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με την Ε.Ο.Κ.
Τους τιμούμε σήμερα για τον ρόλο που έπαιξαν σε μια τέτοια, κρίσιμη για την Ελλάδα, καμπή.
Μαζί τους τιμούμε νοερά και όλους τους πολιτικούς, διπλωμάτες, στελέχη της διοίκησης, τεχνοκράτες, και τόσους άλλους επώνυμους και ανώνυμους, που έδωσαν τον καλό αγώνα.
Πάνω απ’ όλους, όμως, τιμούμε τον πρωτεργάτη της σκληρής αυτής μάχης, τον οραματιστή Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον ιδρυτή της παράταξης στην οποία έχω την τιμή να ανήκω.
Είθε το όραμα και η σκληρή δουλειά όλων αυτών των πρωτεργατών της ένταξης να αποτελέσει την πυξίδα μας και τώρα. Τώρα που το μέλλον της Ευρώπης απασχολεί ξανά όλους μας. Να μας χαρίσει έμπνευση, θέληση και δύναμη για να ολοκληρώσουμε αυτό που εκείνοι ξεκίνησαν.
Σήμερα γιορτάζουμε την κοινή ευρωπαϊκή μας μοίρα. Γιορτάζουμε το όραμα για μια Ευρώπη ευημερούσα, δυναμική και ειρηνική. Το όραμα υπάρχει: η Ευρώπη ως πραγματική ένωση των πολιτών και πολιτισμών κάτω από μία σκέπη. Η Ευρώπη ως ουσιαστική πολιτική ένωση με έναν διακριτό και θετικό ρόλο στα παγκόσμια πράγματα, εξακολουθεί να είναι το όραμα που μας κινητοποιεί.
Γι’ αυτήν την, καλύτερη, δικαιότερη και δυνατότερη Ευρώπη, ο αγώνας συνεχίζεται.
Σας ευχαριστώ