Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Η πρόσφατη κρίση στο Λίβανο πρόσθεσε ακόμα ένα τραγικό κεφάλαιο στη μακρά ιστορία αστάθειας, κρίσεων και πολέμων που ταλανίζουν τη Μέση Ανατολή πάνω από μισό αιώνα.
Η μεσανατολική εξίσωση ήταν και παραμένει εξαιρετικά σύνθετη και πολύπλοκη. Κάθε κρίση, κάθε ένταση, μπορεί να έχει τις συνέπειες ενός «domino».
Η κρίση στο Λίβανο δεν αποτελεί εξαίρεση. Εάν δεν είχε συγκρατηθεί από τη διεθνή κοινότητα, θα μπορούσε να έχει ήδη οδηγήσει σε ευρύτερη ανάφλεξη.
Για το λόγο αυτό η Ελλάδα, από τις πρώτες μέρες της κρίσης:
Α) Πρώτον, τάχθηκε, μετά από έντονες διαβουλεύσεις, υπέρ της άμεσης κατάπαυσης των εχθροπραξιών και υπέρ της διπλωματίας, προτείνοντας την ταχεία παρέμβαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, και
Β) Δεύτερον, ενήργησε με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα προκειμένου,
-αφενός, να βοηθήσει στον απεγκλωβισμό και τη μεταφορά πληθυσμού από τις περιοχές της κρίσης,
-αφετέρου να παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια για την αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών, που προκάλεσε ο κύκλος της βίας.
Η στάση αυτή και συμβολή της Ελλάδος έτυχε ευρείας αποδοχής και αναγνώρισης.
Παράλληλα, η χώρα μας κινήθηκε δραστήρια και με σοβαρότητα στο πλαίσιο της Ε.Ε. Δύο ήταν οι βασικές επιδιώξεις μας:
Α) Να υπάρξει η σαφέστερη και ουσιαστικότερη δυνατή συμβολή της Ευρώπης στην προσπάθεια εκτόνωσης της κρίσης, και
Β) Να διασφαλιστεί η ενότητα των «25». Τυχόν διάσπαση θα αποτελούσε σοβαρότατο πλήγμα για την Ένωση. Η Ευρώπη θα εμφανιζόταν και πάλι αδύναμη να επηρεάσει τις εξελίξεις, όπως δυστυχώς είχε συμβεί πριν μερικά χρόνια στην περίπτωση του Ιράκ.
Με ρεαλισμό, μετριοπάθεια και αποφασιστικότητα κινηθήκαμε και στο Συμβούλιο Ασφαλείας στο οποίο η Ελλάδα συμμετέχει ως μη μόνιμο μέλος.
Γνώμονας των ενεργειών μας ήταν να βοηθήσουμε, στο μέτρο του δυνατού, στη σύνθεση αντιτιθέμενων απόψεων ώστε το Συμβούλιο Ασφαλείας να λάβει συγκεκριμένες αποφάσεις και να προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της κρίσης.
Κάναμε αυτές τις προσπάθειες γιατί πιστεύαμε – και πιστεύουμε – ότι σε παρόμοιες καταστάσεις η διεθνής κοινότητα πρέπει να αντιδρά γρήγορα, συντονισμένα και αποφασιστικά. Ταυτόχρονα πρέπει να διασφαλίζει την ευρύτερη δυνατή συναίνεση και αποδοχή των αποφάσεων της.
Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Δεν θα ήμουν ειλικρινής, αν σας έλεγα ότι η ταχύτητα αντίδρασης της οργανωμένης διεθνούς κοινότητας στην κρίση αυτή, ήταν αυτή που προσδοκούσε η διεθνής κοινή γνώμη, αλλά και η χώρα μας.
Ανεξάρτητα πάντως από την ταχύτητα της αντίδρασης, σήμερα, η ομόφωνη Απόφαση 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας και η ανταπόκριση και συμβολή της Ε.Ε. στην ενισχυμένη διεθνή δύναμη της UNΙFIL, διαμορφώνουν μία νέα πραγματικότητα.
Εάν τα νέα δεδομένα αξιοποιηθούν, μπορούν να διαμορφώσουν καλλίτερες προοπτικές. Να δημιουργήσουν δυναμική ευκαιριών για τη σταθερότητα και την ειρήνη στο Λίβανο, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Το στοίχημα είναι πολύ δύσκολο. Μπορεί όμως να κερδηθεί.
Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει:
Α) Να επιτευχθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα η πλήρης εφαρμογή της Απόφασης 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας
Βέβαια η Απόφαση αυτή αποτελεί, εκ των πραγμάτων, ένα συμβιβασμό. Ως τέτοια, δεν θα μπορούσε να ικανοποιεί πλήρως όλα τα εμπλεκόμενα στην κρίση μέρη.
Όμως, θα ήταν λάθος να παραγνωρίσουμε ότι αυτή τη στιγμή η Απόφαση 1701 προσφέρει τη μόνη ρεαλιστική διέξοδο από μία κατάσταση που παραμένει εξαιρετικά εύθραυστη και επικίνδυνη.
Όλα τα μέρη – άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενα – πρέπει να κινηθούν με σωφροσύνη και να συνεργαστούν εποικοδομητικά με τη διεθνή κοινότητα.
Μετά από πολλά χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω και της ισχυρής παρουσίας της στη διεθνή δύναμη, έχει τη δυνατότητα, την ιστορική ευθύνη και ευκαιρία να είναι καταλύτης ειρήνης στην περιοχή.
Η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να ανταποκριθεί με επιτυχία.
Β) Να διασφαλιστεί η σταθερότητα και να ενισχυθεί η Κυβέρνηση του Λιβάνου, ώστενα ασκήσει πλήρως την κυριαρχία της στο σύνολο του εδάφους της χώρας
Στο πλαίσιο αυτό, κομβικός θα είναι ο ρόλος της διεθνούς δύναμης διατήρησης της ειρήνης, που έχει κληθεί να βοηθήσει την Κυβέρνηση Σινιόρα και τον λιβανικό στρατό, στην προσπάθειά τους.
Πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι με την παρουσία της ενισχυμένης UNIFIL συμφωνεί και η Κυβέρνηση του Ισραήλ. Πρόσφατα μάλιστα το Τελ-Αβίβ ήρε το ναυτικό και αεροπορικό αποκλεισμό του Λιβάνου μετά τα πρώτα βήματα ανάπτυξης της διεθνούς αυτής δύναμης.
Ικανοποιητικά εξελίσσεται προς το παρόν και η απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων από το Νότιο Λίβανο και η σταδιακή ανάληψη της ευθύνης από το λιβανικό στρατό.
Η Ελλάδα – ανταποκρινόμενη στην Απόφαση 1701, στα αιτήματα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και σε συνεννόηση με τη λιβανική Κυβέρνηση- είναι παρούσα στην προσπάθεια αυτή της διεθνούς κοινότητας με τη ναυτική συνεισφορά της.
Η φρεγάτα «Κανάρης» βρίσκεται ήδη στη θαλάσσια περιοχή του Λιβάνου. Σε συνεργασία με τις ιταλικές, γαλλικές και αγγλικές ναυτικές μονάδες, που επίσης βρίσκονται εκεί, ασκεί καθήκοντα επιτήρησης εκτός των χωρικών υδάτων του Λιβάνου. Στο στάδιο αυτό δεν προβαίνει σε νηοψίες.
Γ) Να βοηθηθεί ο Λίβανος γρήγορα και αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των ανθρωπιστικής φύσεως προβλημάτων και στην ανοικοδόμηση των υποδομών του.
Σημαντική ήταν η συμβολή της επιτυχημένης Διάσκεψης Δωρητών που πραγματοποιήθηκε την 31η Αυγούστου στην Στοκχόλμη.
Η Ελλάδα έχει ιδιαίτερη και διακριτή συμβολή σε αυτήν την προσπάθεια. Η ανθρωπιστική βοήθεια που έχουμε δώσει, καθώς και αυτή που έχουμε δεσμευθεί ότι θα δώσουμε στο αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα, ανέρχεται ή και ξεπερνά το ύψος των πέντε (5) εκατομ. Ευρώ. Σχεδιάζεται επίσης η συμμετοχή μας στην προσπάθεια ανοικοδόμησης της χώρας.
Δ) Να διαμορφωθούν σύντομα οι όροι και οι προϋποθέσεις για την εμπλοκή στη γενικότερη προσπάθεια χωρών με ιδιαίτερο ρόλο, όπως η Συρία και το Ιράν
Όπως γνωρίζετε, εμείς έχουμε ταχθεί επανειλημμένα κατά των αποκλεισμών, που τελικά είναι αντιπαραγωγικοί και εντείνουν τα σημερινά αδιέξοδα και προβλήματα.
Εννοείται όμως ότι και οι χώρες αυτές πρέπει να κάνουν συγκεκριμένα βήματα που να επιβεβαιώνουν την ειλικρινή πρόθεσή τους να συμβάλουν εποικοδομητικά στις διεθνείς προσπάθειες.
Συγκεκριμένα η Συρία πρέπει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τις Αποφάσεις 1559 και 1680 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Οι Αποφάσεις αυτές αναφέρονται μεταξύ άλλων στη δράση παραστρατιωτικών οργανώσεων που θα πρέπει να ανασταλεί. Η Δαμασκός θα μπορούσε να έχει εποικοδομητικό ρόλο και στο θέμα των απαχθέντων Ισραηλινών στρατιωτών.
Ε) Τέλος, ζωτικής σημασίας είναι η αναβίωση της ειρηνευτικής διαδικασίας για το Παλαιστινιακό
Στο σημείο αυτό θέλω να δώσω ιδιαίτερη βαρύτητα, δεδομένου μάλιστα, ότι η χώρα μας την περίοδο αυτή έχει την ευθύνη της Προεδρίας του Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ.
Λίγες μόνον ημέρες μετά την υιοθέτηση της Απόφασης 1701 και πριν την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου Ασφαλείας, επισκέφθηκα τις πρωτεύουσες του Λιβάνου, του Ισραήλ και της Ιορδανίας, προκειμένου να έχω μια άμεση και πλήρη ενημέρωση για την κατάσταση και τις προοπτικές που διαγράφονται.
Συνομίλησα με όλους τους βασικούς παράγοντες στις χώρες αυτές, καθώς και με τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής.
Είχε προηγηθεί η συνάντησή μου εδώ στην Αθήνα με τον Ειδικό Απεσταλμένο της Κυβέρνησης της Συρίας, Υπουργό Πληροφοριών κ. Mohsen Bilal.
Πρέπει να σας πω ότι η χώρα μας αντιμετωπίζεται απ’ όλους ως σοβαρός, αξιόπιστος και χρήσιμος συνομιλητής. Ως συνομιλητής με βαθειά γνώση της περιοχής, χωρίς ιδιοτελή συμφέροντα, που διατηρεί άριστες σχέσεις με όλες τις πλευρές.
Είναι ένα πολύτιμο διπλωματικό κεφάλαιο που μπορούμε να ενισχύσουμε και να αξιοποιήσουμε ακόμα περισσότερο.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Είναι γεγονός ότι η κρίση στο Λίβανο έχει ανοίξει μια νέα περίοδο στην περιοχή.
Μεταξύ άλλων, αποκάλυψε τη διευρυνόμενη απήχηση που μπορούν να έχουν στο μουσουλμανικό κόσμο ακραίες και αδιάλλακτες θέσεις και απόψεις οργανώσεων, όπως η σιιτική Χεζμπολά.
Μας έδειξε επίσης ότι η χρήση στρατιωτικής βίας δεν λύνει προβλήματα.
Τη στιγμή αυτή στη Μέση Ανατολή διαμορφώνεται ένα εκρηκτικό μείγμα. Πέραν του ανοιχτού ζητήματος του Λιβάνου, βασικά συστατικά είναι:
– η συνεχώς επιδεινούμενη κατάσταση ανασφάλειας στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν,
-η οικονομική και ανθρωπιστική κρίση στα Παλαιστινιακά εδάφη, καθώς και η ρευστή πολιτική κατάσταση μετά την εκλογική νίκη της Χαμάς.
Υπάρχει βεβαίως και το εξαιρετικά ανησυχητικό πρόβλημα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, καθώς και η γοητεία που φαίνεται να ασκεί σε μεγάλα τμήματα του μουσουλμανικού κόσμου, η ρητορεία αδιαλλαξίας που πολλές φορές υιοθετεί η Τεχεράνη.
Όλα αυτά τα δεδομένα ασκούν μεγάλες πιέσεις στις μετριοπαθείς κυβερνήσεις και απόψεις στον Αραβικό κόσμο. Υπό την αυξανόμενη αυτή πίεση, δεν αποκλείεται να διολισθήσουν εκ νέου σε περισσότερο αδιάλλακτες και ανελαστικές θέσεις.
Υπό την πίεση έντονης εσωτερικής κριτικής βρίσκεται και η κυβέρνηση του Ισραήλ. Αυτή τη στιγμή φαίνεται να επικεντρώνει την προσοχή της περισσότερο στο να επιτευχθεί πρόοδος στο θέμα του Λιβάνου, και λιγότερο στο Παλαιστινιακό.
Σε αυτό το βεβαρημένο περιβάλλον, η διευθέτηση του Παλαιστινιακού είναι κομβικής σημασίας για κάθε προσπάθεια σταθερότητας και ειρήνης στην περιοχή. Κάθε μέρα που περνάει είναι κρίσιμη.
Η επανέναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας είναι αναγκαία και επείγουσα. Πάντως κάθε σχετική πρωτοβουλία για να είναι παραγωγική, θα πρέπει να έχει την αποδοχή των εμπλεκόμενων μερών.
Σταθερή επιδίωξη παραμένει η ειρηνική συνύπαρξη του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, ως δύο ανεξάρτητων, ασφαλών και δημοκρατικών κρατών.
Εν τω μεταξύ, στο πολιτικό επίπεδο πρέπει να υποστηριχθεί ο Παλαιστίνιος Πρόεδρος Αμπάς στην προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Οι πληροφορίες που φτάνουν τις τελευταίες ώρες για το θέμα αυτό είναι ενθαρρυντικές.
Είναι απαραίτητο να υπάρχει ένας αξιόπιστος και σταθερός συνομιλητής με την Κυβέρνηση του Τελ Αβίβ.
Πρέπει να σταματήσουν οι τρομοκρατικές επιθέσεις, η χρήση βίας και η απαράδεκτη πρακτική των απαγωγών. Οι μαζικές συλλήψεις πολιτικών στελεχών της Παλαιστίνης επιδεινώνουν την κατάσταση.
Ταυτόχρονα, χρειάζεται να γίνουν ενέργειες για την αντιμετώπιση της ανέχειας που μαστίζει τα Παλαιστινιακά εδάφη.
Η κατάσταση αυτή έχει πολλές φορές χαρακτηριστεί ως «ωρολογιακή βόμβα». Χρειάζεται να εξευρεθούν άμεσα αποτελεσματικότεροι τρόποι για την βελτίωση της καθημερινότητας των Παλαιστινίων. Η Ε.Ε. έχει κάνει πολλές προσπάθειες, που πρέπει να συνεχιστούν και να ενταθούν.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Πριν λίγες ημέρες, ο Αραβικός Σύνδεσμος υπέβαλε αίτημα για τη σύγκληση, μέσα στο μήνα Σεπτέμβριο, ειδικής συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών, με στόχο την προώθηση της συζήτησης για την ανανέωση των ειρηνευτικών προσπαθειών στο Μεσανατολικό.
Η πρόταση αυτή έχει ήδη απασχολήσει το Συμβούλιο Ασφαλείας, χωρίς να έχει στο στάδιο αυτό τη γενική αποδοχή. Η συζήτηση συνεχίζεται.
Η ελληνική Προεδρία, αντιλαμβανόμενη τη δυναμική που έχει αναπτυχθεί και σε συνεργασία με όλα τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, καταβάλλει εργώδεις προσπάθειες για συγκερασμό απόψεων και γεφύρωση αντιθέσεων.
Θέλω να ελπίζω ότι, παρά τη μεγάλη δυσκολία του εγχειρήματος, θα εξευρεθεί τελικά ο κοινός εκείνος τόπος που θα επιτρέψει στο Συμβούλιο Ασφαλείας να κάνει κάποιο ουσιαστικό βήμα μπροστά.
Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Αναλαμβάνουμε την ευθύνη της Προεδρίας του Συμβουλίου Ασφαλείας σε μια συγκυρία όπου σειρά σοβαρών ζητημάτων που απασχολούν τη διεθνή κοινότητα, βρίσκονται σε σημείο καμπής.
Αναφέρθηκα ήδη στο θέμα του Λιβάνου και στην πορεία εφαρμογής της Απόφασης 1701, στις συζητήσεις για επανέναρξη των προσπαθειών για λύση στο Παλαιστινιακό, καθώς και στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Πολύ σοβαρό είναι επίσης το θέμα της συνεχιζόμενης κρίσης στο Σουδάν.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα έχει βέβαια το θέμα του καθορισμού του μελλοντικού καθεστώτος του Κοσόβου. Το Συμβούλιο θα ενημερωθεί στις 22 Σεπτεμβρίου από τον Ειδικό Απεσταλμένο του Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ, κ. Αχτισάαρι, για την πορεία των σχετικών διαπραγματεύσεων που βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο.
Ενόψει αυτής της συζητήσεως, πρόκειται να επισκεφθώ στις 14 του μηνός το Βελιγράδι και την Πρίστινα προκειμένου να σχηματίσω σαφή εικόνα για τις εξελίξεις και τις διαγραφόμενες προοπτικές.
Η ανάληψη της ευθύνης της Προεδρίας συμπίπτει με τις εργασίες της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού.
Βρισκόμαστε επίσης ενόψει της λήξεως της θητείας του Γενικού Γραμματέα και της εκλογής νέου.
Ταυτόχρονα εξελίσσεται η μεγάλη συζήτηση για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις του συστήματος του ΟΗΕ.
Αναχωρώ τις προσεχείς ημέρες για την έδρα του ΟΗΕ.
Τον μήνα αυτό η Νέα Υόρκη γίνεται το κέντρο της διεθνούς διπλωματίας. Οι διαβουλεύσεις θα είναι συνεχείς. Έχουμε κάνει καλή προεργασία.
Είμαστε έτοιμοι να ασκήσουμε τα καθήκοντά μας συνεργαζόμενοι στενά με όλα τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας στη βάση της πολιτικής αρχών που σταθερά υπηρετεί η χώρα μας.
Ο σεβασμός στις αρχές του ΟΗΕ και στο διεθνές δίκαιο ήταν πάντα και παραμένει θεμελιώδες σημείο αναφοράς της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Η πεποίθηση ότι η διπλωματία μπορεί να δίνει λύσεις στα διεθνή προβλήματα, είναι οδηγός των ενεργειών μας.
Στόχος μας, να επιτυγχάνεται πάντα η ευρύτερη δυνατή διεθνής συναίνεση και υποστήριξη στις αποφάσεις που λαμβάνονται.
Θα εργαστούμε ώστε η Ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας, αφενός να συμβάλει ουσιαστικά στις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας για ειρήνη, αφετέρου να προβάλει την εικόνα και τον ρόλο της σύγχρονης Ελλάδας στο διεθνές περιβάλλον.
Σας ευχαριστώ.»