Εξοχώτατε κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας,
Κυρίες και κύριοι ,
Αγαπητοί προσκεκλημένοι μας από το εξωτερικό,
Κύριε Συντονιστή του Αναπτυξιακού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών,
Κύριε Δήμαρχε της Αθήνας,
Κυρίες και κύριοι,
Είναι πραγματικά μεγάλη η χαρά μου που βρίσκομαι μαζί σας σήμερα, με την ευκαιρία της διοργάνωσης, εδώ στην Αθήνα, του 6ου Φόρουμ της Παγκόσμιας Συμμαχίας των Πόλεων κατά της Φτώχειας.
Θα ήθελα, και εγώ με τη σειρά μου, να καλωσορίσω θερμά στην πόλη μας, όλους τους φίλους μας από το εξωτερικό. Όλους εσάς, που ήρθατε, από την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αφρική, την Ασία, την Νότια Αμερική, από κάθε γωνιά της γης, προκειμένου να συμμετάσχετε σε αυτή την σημαντική παγκόσμια συνάντηση. Προκειμένου να συμβάλετε, με τις προτάσεις, τις ιδέες σας, την τεχνογνωσία σας, στο να μπορέσουν οι πόλεις μας να συνεισφέρουν ακόμη πιο αποτελεσματικά στην παγκόσμια πρόκληση για την καταπολέμηση της φτώχειας.
Αγαπητοί φίλοι,
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αντιμετώπιση της φτώχειας αποτελεί σήμερα την νούμερο ένα πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα, για την ανθρωπότητα στο σύνολό της. Τα παγκόσμια στατιστικά στοιχεία που έρχονται στη δημοσιότητα – και είμαι βέβαιη ότι θα ακουστούν και από πολλούς συμμετέχοντες του φόρουμ – δεν μπορούν να αφήσουν κανέναν αδιάφορο: Η φτώχεια είναι η πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως, 2,8 δισεκατομμύρια συνάνθρωποί μας διαβιούν με λιγότερα από 2 δολάρια ημερησίως, 30.000 μικρά παιδιά πεθαίνουν κάθε μέρα από ασθένειες που είναι ιάσιμες, 840 εκατομμύρια άνθρωποι καθημερινά υποσιτίζονται.
Δεν μιλάμε απλώς για αριθμούς και στατιστικές. Μιλάμε για μια παγκόσμια σκληρή πραγματικότητα. Μιλάμε για μια πρόκληση για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Μιλάμε για μια διεθνή πρόκληση ασφάλειας. Δεν πρέπει, άλλωστε, να ξεχνάμε ότι η φτώχεια και η πείνα και η απόγνωση που αυτές μπορούν να προκαλέσουν, συνιστούν ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα ασφάλειας μέσα στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον.
Γνωρίζουμε όλοι καλά ότι, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, η διεθνής κοινότητα έχει δώσει μεγάλη προτεραιότητα στον στόχο της καταπολέμησης της φτώχειας. Με πρωταγωνιστή φυσικά τα Ηνωμένα Έθνη, τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και άλλοι διεθνείς και περιφερειακοί οργανισμοί έχουν θέσει το ζήτημα πολύ ψηλά στην ατζέντα των δραστηριοτήτων τους και έχουν κάνει σημαντικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Παρά τις προσπάθειες όμως αυτές, παραμένει γεγονός ότι ένα σημαντικότατο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού βιώνει στερήσεις, αποκλεισμό και έχει περιορισμένη πρόσβαση σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες για την διαβίωσή του.
Δυστυχώς δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ακόμα ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα που αφορά μόνον τις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Αυτό είναι μεγάλη πλάνη. Ασφαλώς στον αναπτυσσόμενο κόσμο το πρόβλημα της απόλυτης φτώχειας εμφανίζεται με ιδιαίτερα οξύ τρόπο. Σε καμία περίπτωση όμως δεν αφήνει ανέγγιχτο τον ανεπτυγμένο κόσμο. Η περιθωριοποίηση, η αδυναμία πρόσβασης στην εκπαίδευση, την εργασία ή τις υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, είναι προβλήματα που αντιμετωπίζουν και οι σύγχρονες αναπτυγμένες κοινωνίες. Το γεγονός ότι το ένα δέκατο των κατοίκων των μεγάλων ευρωπαϊκών μητροπόλεων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας αποδεικνύει ότι τέτοιες τεράστιες προκλήσεις δεν γνωρίζουν σύνορα και στεγανά. Με δυο λόγια: οι πολλές και διαφορετικές διαστάσεις που λαμβάνει σήμερα το πρόβλημα της φτώχειας το καθιστούν ένα ζήτημα που αφορά όλα τα κράτη, όλες τις τοπικές κοινωνίες, όλους τους πολίτες.
Φυσικά, οι τρόποι με τους οποίους εκδηλώνεται το πρόβλημα δεν είναι οι ίδιοι παντού. Όμως σε πολλές και διαφορετικές τοπικές κοινωνίες ανά τον κόσμο βρίσκουμε σημαντικές ομοιότητες. Κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως Δημάρχου Αθηναίων είχα την ευκαιρία να το διαπιστώσω αυτό πολύ έντονα. Με την συμμετοχή μου στην ευρωπαϊκή επιτροπή των περιφερειών, στα ταξίδια μου στο εξωτερικό, αλλά και σε συναντήσεις με συναδέλφους μου, είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω ότι η πόλη της Αθήνας αντιμετώπιζε κοινές προκλήσεις με πολλές άλλες αντίστοιχα μεγάλες μητροπόλεις ανά τον κόσμο. Είχε ίσως περισσότερες ομοιότητες με αυτές, παρά με άλλες κοντινές της, μικρότερες πόλεις της ελληνικής περιφέρειας. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει ακόμη περισσότερο τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των πόλεων σε παγκόσμιο επίπεδο, και της γόνιμης ανταλλαγής εμπειριών, τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών που πραγματοποιείται σε συναντήσεις όπως αυτή.
Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί φίλοι,
Κατά την διάρκεια της θητείας μου στη Δημαρχία της Αθήνας είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω στην πράξη και κάτι ακόμη, ιδιαίτερα σημαντικό. Το πόσο καθοριστικά μπορεί να συμβάλει η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην προώθηση της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Το πόσα πολλά μπορούν πραγματικά να κάνουν οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης για την άρση των συνεπειών του κοινωνικού αποκλεισμού και για την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και της ποιότητας ζωής των πολιτών μέσα στην πόλη. Τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους είναι, φυσικά, η άμεση και καθημερινή επαφή με τους πολίτες ως ο κοντινότερος σε αυτούς φορέας διακυβέρνησης, και η καλή γνώση των ειδικών τοπικών αναγκών και προβλημάτων. Τα μέσα που δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό τους λείπουν είναι οι επαρκείς οικονομικοί πόροι και οι διευρυμένες αρμοδιότητες σε αυτούς τους τομείς.
Αισθάνομαι πραγματικά υπερήφανη για το έργο που κάνει ο Δήμος της Αθήνας στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής και της αναβάθμισης των υπηρεσιών πρόνοιας. Με την ιδιαίτερη ευαισθησία που έχει για τα ζητήματα αυτά και με την προτεραιότητα που τους δίνει, ο Δήμαρχος Νικήτας Κακλαμάνης παράγει έργο ουσίας, έργο που έχει απτό, μετρήσιμο αποτέλεσμα στη ζωή των πολιτών. Καθώς είχα την ευκαιρία να υπηρετήσω και εγώ, ως Δήμαρχος της πόλης, και γνωρίζω ότι κύριος άξονάς της είναι μια βασική αρχή: ότι οι υπηρεσίες που παρέχει μια πόλη σε εκείνους τους πολίτες της που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, αποτελεί δείκτη του πολιτισμού της. Με οδηγό την αρχή αυτή, αναλαμβάνονται δράσεις και πρωτοβουλίες που επικεντρώνονται σε ειδικές ομάδες πληθυσμού – τους αστέγους, τα παιδιά, τους μετανάστες, τους αποκλεισμένους από τον κοινωνικό ιστό της πόλης. Οι δράσεις αυτές ενισχύουν την κοινωνική συνοχή, επεκτείνουν το δίκτυο αλληλεγγύης και αναδεικνύουν το ανθρώπινο πρόσωπο της πόλης μας.
Ως παραδείγματα τέτοιων δράσεων μπορώ να σας αναφέρω το γεγονός ότι οργανώσαμε το Ίδρυμα Αστέγων καιδημιουργήσαμε μια μόνιμη στέγη για το Κέντρο Σίτισης Αστέγων του Δήμου, στο οποίο εξυπηρετούνται καθημερινώς εκατοντάδες άστεγοι της πόλης μας. Δώσαμε έμφαση στην βελτίωση των υποδομών της πόλης για τα άτομα με αναπηρία, κατασκευάζοντας χιλιάδες ειδικές ράμπες και «οδηγούς τυφλών» στα πεζοδρόμια της πόλης. Ιδιαίτερη φροντίδα επιδείξαμε στα θέματα των μεταναστών, που αποτελούν πλέον σημαντικό μέρος του πληθυσμού της Αθήνας. Με πρωτοβουλίες όπως η δημιουργία ειδικού Κέντρου Εξυπηρέτησης Αλλοδαπών, η λειτουργία του ξενόγλωσσου ραδιοφωνικού σταθμού και ενός νέου Διαπολιτισμικού Κέντρου, θέσαμε ως στόχο την αξιοποίηση του πολυπολιτισμικού κεφαλαίου της πόλης μας και προωθήσαμε την αρμονική συνύπαρξη και την ένταξη των μεταναστών στον κοινωνικό ιστό της Αθήνας.Η προώθηση της απασχόλησης, ιδιαίτερα σε εκείνες τις ομάδες πληθυσμού της Αθήνας που αντιμετωπίζουν προβλήματα πρόσβασης στην αγορά εργασίας, ήταν ακόμη μία από τις βασικές προτεραιότητές μας. Αξιοποιώντας ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα προωθήσαμε την εκπαίδευση, τη συνεχή κατάρτιση, την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα, επικεντρώνοντας τη στόχευσή μας σε ομάδες πληθυσμού όπως οι νέοι, οι γυναίκες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι μετανάστες.
Με όλες αυτές τις δράσεις και πρωτοβουλίες πιστεύω ότι βάλαμε τα θεμέλια για τη δημιουργία ενός σύγχρονου αστικού δικτύου συνοχής και αλληλεγγύης. Ενός δικτύου, το οποίο με ιδιαίτερη προσήλωση αξιοποιεί, ενισχύει και διευρύνει περαιτέρω η σημερινή δημοτική αρχή, με το έντονο ενδιαφέρον και τις συνεχείς προσπάθειες του Δημάρχου και φίλου μου, του Νικήτα Κακλαμάνη.
Κυρίες και κύριοι,
Ζητώ την κατανόησή σας, γιατί πάντα παρασύρομαι όταν έχω την ευκαιρία να αναφερθώ στην περίοδο της θητείας μου στην πόλη της Αθήνας και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Παρασύρομαι γιατί την θεωρώ πραγματικά – και πιστεύω ότι με καταλαβαίνετε όλοι εσείς που υπηρετείτε αυτόν τον θεσμό – μια ιδιαίτερα γόνιμη και γοητευτική περίοδο στην πολιτική μου πορεία.
Σήμερα όμως δεν απευθύνομαι σε εσάς μόνον ως πρώην Δήμαρχος της πόλης, αλλά και ως Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας. Μιας χώρας που με την εξωτερική της πολιτική, δρα ως αξιόπιστος πόλος σταθερότητας και ανάπτυξης για ολόκληρο τον γεωγραφικό της περίγυρο και συμβάλλει ενεργά στην παγκόσμια προσπάθεια για την καταπολέμηση της φτώχειας και της υπανάπτυξης στον πλανήτη μας. Γι’ αυτό επιτρέψτε μου να αφιερώσω το τελευταίο μέρος της σημερινής μου παρέμβασης στην πολιτική της αναπτυξιακής συνεργασίας και βοήθειας, που αποτελεί σημαντικό πυλώνα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Όπως γνωρίζετε, με τα προγράμματα διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας και βοήθειας οι αναπτυγμένες χώρες συνεισφέρουν στην άμβλυνση του χάσματος ανάμεσα σε αυτές και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Ελλάδα εισήλθε στην ομάδα των δωρητριών χωρών μόλις το 2000. Από τότε και στο εξής, διαθέτουμε ένα σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ κάθε χρόνο, κυρίως μέσω της αρμόδιας Υπηρεσίας του Υπουργείου Εξωτερικών, της Hellenic Aid, για αναπτυξιακά προγράμματα σε χώρες στόχευσης ή για να είμαστε παρόντες εκεί όπου φυσικές καταστροφές, συγκρούσεις ή άλλες αιτίες καταστρέφουν τις υποδομές και δημιουργούν οξύτατα προβλήματα στις τοπικές κοινωνίες. Το έργο που γίνεται έχει σημασία. Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα εμφανίζεται δυναμικά στο διεθνές προσκήνιο ως δύναμη ανάπτυξης και αλληλεγγύης σε όποιο μέρος του κόσμου υπάρχει ανάγκη, σφυρηλατώντας ισχυρούς δεσμούς με τους λαούς που δοκιμάζονται από τη φτώχεια και την υπανάπτυξη.
Για να μπορέσουμε να είμαστε περισσότερο αποτελεσματικοί έχουμε επικεντρώσει τα προγράμματα της διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας μας σε μια ομάδα περίπου 25 χωρών στόχευσης, εντοπίζοντας τις προσπάθειές μας κυρίως στα Δυτικά Βαλκάνια, την περιοχή του Ευξείνου Πόντου, ορισμένες χώρες της Μεσογείου και Μέσης Ανατολής, καθώς και σε κράτη της υποσαχάριας Αφρικής.
Επιτρέψτε μου να αναφερθώ ενδεικτικά σε κάποιους αριθμούς:Στο πλαίσιο της αναπτυξιακής συνεργασίας, η Ελλάδα διέθεσε το 2007 περισσότερα από 500 εκατομμύρια δολάρια. Η παρεχόμενη βοήθεια προς τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες σημείωσε αύξηση 35% και προς τις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής περίπου 25% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Θυμίζω την περίπτωση της κρίσης του Λιβάνου, όπου η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που απέστειλε ανθρωπιστική βοήθεια στην περιοχή, διαθέτοντας 97 τόνους τροφίμων και συνολική ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια ύψους 7,5 εκ. Ευρώ. Τα τελευταία 2 χρόνια η Ελλάδα διέθεσε 1,2 εκ Ευρώ για φάρμακα, τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης στον Παλαιστινιακό λαό, τόσο στη Λωρίδα της Γάζας όσο και σε γειτονικές χώρες. Για την καταπολέμηση της μάστιγας του AIDSέχουμε ήδη δεσμεύσει 1 εκατομμύριο ευρώ για το 2008, ενώ μέσω του Παγκόσμιου Προγράμματος Σίτισης, το 2007 διαθέσαμε περισσότερα από 4 εκατομμύρια Ευρώ, ενώ άλλα 2 έχουν ήδη δρομολογηθεί για το 2008. Κατά κύριο λόγο, τα ποσά αυτά καλύπτουν επισιτιστικές ανάγκες στην υποσαχάρια Αφρική. Παράλληλα, έργα όπως η κατασκευή φράγματος και ορφανοτροφείου στην Αιθιοπία, η κατασκευή δεξαμενών για την εξασφάλιση πόσιμου νερού στη Δυτική Όχθη, ή ο εξοπλισμός ιατρείου και οφθαλμιατρείου στο Σουδάν, μαρτυρούν την έμπρακτη αρωγή της Ελλάδας στην αναπτυξιακή προσπάθεια των λαών που έχουν πραγματική ανάγκη για διεθνή συνδρομή.
Αξιοποιώντας την εμπειρία των τελευταίων ετών, είμαστε σήμερα σε θέση να συνεχίσουμε ακόμα πιο ενεργά το αναπτυξιακό μας έργο. Το ποσό που θα διαθέσουμε τα επόμενα χρόνια για τους σκοπούς, με βάση τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα μας, θα αυξηθεί σημαντικά. Έχουμε δεσμευτεί να φτάσει το 0,51% του ΑΕΠ μέχρι το 2010. Πέραν όμως της ποσοτικής αύξησης, έχουμε την παράλληλη υποχρέωση να αυξήσουμε τόσο την εμβέλεια όσο και την αποτελεσματικότητα της βοήθειας που παρέχουμε. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, προχωράμε ήδη στις αναγκαίες θεσμικές μεταρρυθμίσεις που επιτρέπουν καλύτερο έλεγχο και μεγαλύτερη ευελιξία των δομών που έχουμε στη διάθεσή μας για τη διαχείριση και την παρακολούθηση της παρεχόμενης βοήθειας. Ταυτόχρονα, προσπαθούμε να διευρύνουμε και τις πηγές από τις οποίες αντλούμε πόρους για αναπτυξιακή βοήθεια.
Παράλληλα με τα θεσμικά μέτρα, εισάγουμε και νέους τομείς παρέμβασης της αναπτυξιακής μας πολιτικής. Τομείς που βρίσκονται σήμερα στην κορυφή της διεθνούς αναπτυξιακής, και όχι μόνο, ατζέντας.
Ο πρώτος, αφορά την κατεύθυνση κονδυλίων αναπτυξιακής βοήθειας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι εκείνες οι οποίες πρόκειται να υποστούν τις βαρύτερες συνέπειες από την υπερθέρμανση του πλανήτη, και μάλιστα ενώ έχουν τη μικρότερη ευθύνη.
Ο δεύτερος τομέας παρέμβασης αφορά στην ενεργότερη συμμετοχή των μεταναστών που ζουν στη χώρα μας σε προγράμματα που απευθύνονται στις χώρες προέλευσής τους. Θα επιδιώξουμε, δηλαδή, την αξιοποίηση των μεταναστών που ζουν και δημιουργούν στις χώρες μας ως «γεφυρών» φιλίας, ανάπτυξης και ευημερίας μεταξύ των χωρών προέλευσης και προορισμού.
Ο τρίτος τομέας σχετίζεται με την παροχή αναπτυξιακής βοήθειας για την ανάπτυξη του εμπορίου στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το γνωστό aid for trade. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται οι βάσεις για την ουσιαστική και βιώσιμη ανάπτυξη τωνχωρών που λαμβάνουν τη βοήθεια.
Όπως γίνεται αντιληπτό από αυτά που σας ανέφερα, η προσπάθειά μας να διευρύνουμε και να εμβαθύνουμε το αναπτυξιακό μας έργο, είναι διαρκής και δυναμική. Εξαιρετικά δυναμικός είναι άλλωστε και ο ίδιος ο τομέας της αναπτυξιακής συνεργασίας , καθώς καλείται να ανταποκρίνεται συνεχώς σε νέα δεδομένα και νέες προκλήσεις. Ο στόχος της πολιτικής μας είναι ξεκάθαρος: να είναι η Ελλάδα παρούσα σε κάθε προσπάθεια ανακούφισης, ανασυγκρότησης και ανάπτυξης σε όσο το δυνατόν περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες, επιβεβαιώνοντας το ρόλο της ως αξιόπιστης δύναμης ανάπτυξης και αλληλεγγύης στα μάτια των λαών του κόσμου.
Κυρίες και κύριοι,
H Ελλάδα, με την πολιτική της, αποδεικνύει ότι είναι έτοιμη να διαδραματίσει ουσιαστικό και αποτελεσματικό ρόλο στην παγκόσμια προσπάθεια για την καταπολέμηση της φτώχειας και την επίτευξη των στόχων της Χιλιετίας. Η πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι τεράστια. Εξίσου τεράστια είναι και η ευκαιρία που έχουμε να ανταποκριθούμε στην πρόκληση αυτή. Για να το πετύχουμε όμως αυτό είναι απαραίτητο οι στόχοι και οι πολιτικές μας να έχουν συνοχή σε όλα τα επίπεδα: στο διεθνές, στο περιφερειακό, στο εθνικό, στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών. Χρειάζεται όλοι, διεθνής κοινότητα και οργανισμοί, κυβερνήσεις και φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης να συντονίσουμε τις προσπάθειές μας προς ένα μέλλον ανάπτυξης και ευημερίας, χωρίς φτώχεια και χωρίς αποκλεισμούς.
Με τη συμμετοχή τόσο πολλών διακεκριμένων συνέδρων από ολόκληρο τον κόσμο, το Φόρουμ αυτό αποτελεί πραγματικά μια εξαιρετική ευκαιρία για να συζητήσουμε τους πιο κατάλληλους τρόπους για να πετύχουμε αυτόν τον συντονισμό. Από εδώ, από την Αθήνα, όλοι μαζί στέλνουμε ένα ισχυρό θετικό μήνυμα: δεν θα συμβιβαστούμε με τη φτώχεια.
Θα ήθελα να συγχαρώ θερμά το Δήμαρχο Αθηναίων και το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για τη διοργάνωση αυτής της σημαντικής παγκόσμιας συνάντησης και να ευχηθώ σε όλους καλή επιτυχία στις εργασίες του.
Σας ευχαριστώ.