Ως δήμαρχος Αθηναίων διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο για την ανάδειξη μιας «άλλης» Αθήνας κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Όπως αναφέρει και η ίδια «ο σχεδιασμός και η σκληρή δουλειά» ήταν το μυστικό της επιτυχίας, που συνετέλεσε στο να αναδειχθεί μέσω του διαδικτύου «ως η παγκόσμια δήμαρχος του 2005». Το ίδιο είναι το μυστικό της επιτυχίας της και ως υπουργός Εξωτερικών.

Συνέντευξη στον Ερρίκο Αρώνες

Ξεκινώνταςτην κουβέντα μας θα θέλαμε κατ’ αρχάς να μας περιγράψετε τη δουλειά – καθήκοντα ενός υπουργού επί των Εξωτερικών.Ειδικότερα όμως θα θέλαμενα μας πείτε τι είδους προκλήσεις και νέες καταστάσεις, στο σύγχρονο πολύσημο παγκόσμιο γίγνεσθαι, καλείται να αντιμετωπίσει η διπλωματία μιας χώρας στην διαχείριση αλλά και άσκηση εξωτερικής πολιτικής;

Αναμφίβολα είναι μια δουλειά με πολύ δυναμικό, συνεχώς εξελισσόμενο job description. Παρόλο που θα αναγκαστώ να είμαι γενικόλογη, θα τολμήσω έναν ορισμό λέγοντας ότι στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής πρέπει κανείς να πετυχαίνει τον καλύτερο δυνατό συνδυασμό των παραγόντων ισχύος της χώρας του προκειμένου να διασφαλίζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα συμφέροντά της μέσα στο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον. Να αξιοποιεί δηλαδή με τέτοιο τρόπο όλα τα πλεονεκτήματα που έχει στη διάθεσή της μια χώρα για να θωρακίζει την ασφάλειά της και να βελτιώνει συνεχώς τη σχετική της θέση στη διεθνή κατανομή ισχύος. Για να το πετύχει όμως αυτό χρειάζεται πρώτα απ’ όλα να «διαβάζει» κανείς με σύνεση και ρεαλισμό το διεθνές περιβάλλον, ώστε να αντιλαμβάνεται τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που αυτό παρουσιάζει. Και είναι γεγονός ότι μια τέτοια ψύχραιμη διάγνωση του περιβάλλοντος είναι κατά πολύ δυσκολότερη σήμερα, απ’ ότι ήταν στο παρελθόν. Ας μην ξεχνάμε ότι παλιότερα οι πηγές των απειλών ήταν ξεκάθαρες: ήταν κάποιο κράτος, ένας συνασπισμός κρατών, ακόμη και μια ακραία ή καταπιεστική ιδεολογία. Στο σύγχρονο, ρευστό διεθνές περιβάλλον, οι απειλές είναι όχι μόνον περισσότερες, αλλά και πιο πολύπλοκες από το παρελθόν. Η διεθνής τρομοκρατία, η διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής, η απόλυτη φτώχεια και η υπανάπτυξη και απόγνωση που αυτές προκαλούν, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος που οφείλεται στην αλλαγή του κλίματος, όλα αυτά αποτελούν απειλές για την ασφάλειά μας, απειλές που δεν γνωρίζουν σύνορα. Γι’ αυτό και η αντιμετώπισή τους απαιτεί τις συντονισμένες προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας στο σύνολό της. Μπροστά, λοιπόν σε όλες τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής, η χώρα μας ακολουθεί εξωτερική πολιτική συνέπειας και αρχών. Η πολιτική μας στηρίζεται στον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου. Στην επιδίωξη της ειρήνης, της ασφάλειας και της ανάπτυξης. Στην καλλιέργεια σχέσεων φιλίας και συνεργασίας με τα γειτονικά μας κράτη και με όλες τις χώρες του κόσμου. Με αυτή την πολιτική διασφαλίζουμε πλήρως τα εθνικά μας συμφέροντα, ενισχύουμε το διεθνές κύρος της Ελλάδας και συμβάλλουμε ενεργά στη διεθνή συνεργασία και ανάπτυξη.

Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι εξωτερική πολιτική δεν σημαίνει μόνον «πολιτική διαχείριση», αλλά εμπεριέχει εκ των πραγμάτων και πολλές άλλες ισοδύναμες συνιστώσες, όπως η οικονομική διπλωματία, η «πράσινη» διπλωματία (green diplomacy), η πολιτιστική διπλωματία ή η λεγόμενη «κοινωνική διπλωματία» (public diplomacy) κ.ο.κ. Δηλαδή σήμερα η «ισχύς» δεν περιορίζεται μόνον στην συμβατική διάσταση της «δύναμης», αλλά βρίσκεται πλέον σε άμεση συνάρτηση με πτυχές που αφορούν στο εσωτερικό μιας χώρας και κοινωνίας, όπως ο πολιτισμός της καθημερινότητας, η κοινωνική συνοχή και ανάπτυξη, το περιβάλλον, η μετανάστευση, κ.λπ.

Όσο η έννοια της ισχύος εξελίσσεται και μεταβάλλεται, ανάλογα μεταβάλλονται και τα πεδία δράσης της διπλωματίας, καθώς και ο ρόλος και τα καθήκοντα των ανθρώπων που την υπηρετούν. Είναι αλήθεια ότι η έννοια της ισχύος μιας χώρας δεν αφορά μόνον σε στρατιωτικούς παράγοντες. Αντίθετα, όλο και περισσότερο έχει να κάνει με την οικονομική ευρωστία της χώρας, την δυνατότητά της να διεισδύει σε ξένες αγορές, με την πολιτιστική της ακτινοβολία και την επιρροή που ασκεί διεθνώς, με τη συνοχή και τη δυνατότητα που έχει η κοινωνία της να συστρατεύεται μπροστά σε μεγάλους κοινούς στόχους και προκλήσεις. Ως παραδείγματα σας αναφέρω μόνο ότι το γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελεί τη μεγαλύτερη εμπορική ναυτιλία στον κόσμο, ή το ότι έχει εκατομμύρια Ελλήνων που ζουν και προοδεύουν σε κάθε γωνιά της γης, αποτελούν πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα για τους στόχους και τις επιδιώξεις της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Αντίστοιχα, λοιπόν με τις μεταβολές στο περιεχόμενο της ισχύος, μεταβάλλεται και ο ρόλος της διπλωματίας. Ένας διπλωμάτης σήμερα οφείλει, πέραν της κλασσικής αποστολής του, να είναι σε θέση να προωθεί τα οικονομικά συμφέροντα της χώρας του, να προβάλλει τον σύγχρονο πολιτισμό της, να ανταπεξέρχεται σε πολυμερείς διαπραγματεύσεις που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος, στην ανάπτυξη ή στην ενεργειακή πολιτική. Οφείλει να βρίσκει συνεχώς νέους τρόπους για να αξιοποιεί δημιουργικά όλους τους παράγοντες ισχύος της χώρας του – ιδίως την «ήπια ισχύ» της – προς όφελος των στόχων της εξωτερικής της πολιτικής.

Θα θέλαμε εδώ να σας ρωτήσουμε:Από την μέχρι τώρα εμπειρία σας, πόσο «καλός καταναλωτής», δηλαδή γνώστης είναι ο μέσος έλληνας, δεδομένου του πολυδιάστατου πλαισίου ζητημάτων, διεθνώς και περιφερειακά, που απασχολούν την ελληνική εξωτερική πολιτική;Πόσο ικανοποιητική είναι ποιοτικά και ποσοτικά η κάλυψη στην χώρα μας θεμάτων της αρμοδιότητας σας;

Πιστεύω ότι οι Έλληνες πολίτες έχουν έντονο ενδιαφέρον για τα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής και έχουν και γνώση των ζητημάτων, όχι μόνον των καθαρά εθνικών, αλλά και ευρύτερα των εξελίξεων στο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον. Δεν είναι βεβαίως όλοι μελετητές των διεθνών σχέσεων, αλλά πιστεύω ότι σε σχέση με άλλες χώρες, οι Έλληνες αποδεικνύουν ότι έχουν και ενημέρωση και τεκμηριωμένη άποψη στα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής. Είναι επίσης λογικό σε χρονικές συγκυρίες που υπάρχουν πολλές και σημαντικές εξελίξεις τα εξωτερικά ζητήματα να λαμβάνουν μεγαλύτερο μερίδιο της επικαιρότητας, από άλλες χρονικές περιόδους. Κάτι που προσωπικά θα ήθελα να προβάλλεται περισσότερο και να γνωρίσουν περισσότερο οι πολίτες, πέραν των διεθνών πολιτικών εξελίξεων, είναι η αναπτυξιακή και ανθρωπιστική διάσταση της εξωτερικής μας πολιτικής. Πολύς κόσμος δεν γνωρίζει τα κονδύλια που διατίθενται και το σημαντικό έργο που επιτελεί η Ελλάδα σε πάρα πολλά μέρη του κόσμου όπου οι λαοί υποφέρουν από συγκρούσεις και βία, από φυσικές καταστροφές, από την φτώχεια και την υπανάπτυξη. Με το έργο αυτό συμβάλλουμε στην ανακούφιση των λαών που έχουν άμεση ανάγκη, αλλά και στη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών και θεσμών που θα τους επιτρέψουν να προχωρήσουν στο δρόμο της ανάπτυξης και της ευημερίας. Παράλληλα, ενισχύουμε την καλή εικόνα και το όνομα της χώρας μας στις συνειδήσεις των λαών του κόσμου. Το ανθρωπιστικό και αναπτυξιακό μας έργο είναι ιδιαίτερα ευρύ, ιδίως σε σχέση με το μέγεθος και τις δυνατότητες της χώρας μας, και πραγματικά αξίζει την προσοχή και το ενδιαφέρον των πολιτών, κάτι που προσπαθούμε να προσελκύσουμε και εμείς ως Υπουργείο, με διάφορες δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.

Ως η πολιτική προϊσταμένη του υπουργείου Εξωτερικών, πείτε μας, ποιος είναι ο κεντρικός στόχος σας, ποια είναι η βασική σας προτεραιότητα, δηλαδήπάνω από όλα τι θα θέλατε περισσότερο απ’ όλα να πραγματοποιήσετε στη διάρκεια της θητείας σας από την θέση της υπουργού των Εξωτερικών;

Το έχω ξαναπεί ότι κυριότερή μου φιλοδοξία είναι να μπορέσω να προσφέρω καλές υπηρεσίες στη χώρα μου και στους πολίτες που με περιβάλλουν με την εμπιστοσύνη τους. Φιλοδοξώ να μπορέσω να συμβάλλω ώστε η Ελλάδα να εμφανίζεται συνεχώς στη διεθνή σκηνή ως μια χώρα δυναμική και δραστήρια, ως μια αξιόπιστη δύναμη σταθερότητας, ανάπτυξης και συνεργασίας, με υπολογίσιμη επιρροή στον περίγυρό της και διεθνώς. Διαρκής στόχος είναι να ασκούμε την εξωτερική μας πολιτική με συνέπεια και μετριοπάθεια, αλλά και με τον δυναμισμό και την αυτοπεποίθηση που απαιτεί η υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων και η ενίσχυση του διεθνούς κύρους και της αξιοπιστίας της χώρας μας στο διεθνές περιβάλλον.

Καταγράφεται μια κατακόρυφη αύξηση του αριθμού γυναικών που καταλαμβάνουν υψηλότατα δημόσια – πολιτικά αξιώματα.Πρόσφατη δε είναι η είδηση της τοποθέτησης γυναικών σε «σκληρά» υπουργεία, π.χ. γυναίκα υπουργός Άμυνας στην Ισπανία. Θα θέλαμε να σχόλια σας.

Πράγματι, είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι όλο και περισσότερες γυναίκες σε όλο και περισσότερα μέρη του κόσμου καταφέρνουν όχι απλώς να διακρίνονται, αλλά και να αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης σε τομείς που «παραδοσιακά» ήταν ανδροκρατούμενοι. Τα παραδείγματα αυτά, αν και λίγα ακόμη, είναι ιδιαίτερα χρήσιμα πιστεύω στο να ενθαρρύνουν και άλλες κοινωνίες να ξεπεράσουν παρωχημένα στερεότυπα του παρελθόντος και να εμπιστευτούν γυναίκες σε θέσεις ευθύνης και σε κέντρα λήψης αποφάσεων. Εκατομμύρια γυναίκες σε ολόκληρο τον κόσμο καθημερινά αποδεικνύουν ότι μπορούν να διακριθούν στις τέχνες, στις επιστήμες, στις επιχειρήσεις, στην πολιτική, σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, αρκεί να έχουν ισότιμες ευκαιρίες, να μην αντιμετωπίζουν διακρίσεις και προκατάληψη. Σε κάθε περίπτωση το κριτήριο για την ανάληψη μιας θέσης ευθύνης θα πρέπει να είναι οι ικανότητες και η αξία ενός ατόμου, όχι το φύλο του. Και είναι βέβαιο ότι οι κοινωνίες μας μόνον κέρδος μπορούν να έχουν από την αξιοποίηση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού τους. Γι’ αυτό και πρέπει όλοι να συμβάλουμε ώστε τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό οι γυναίκες να απολαμβάνουν ισότητα δικαιωμάτων και ευκαιριών, ώστε να είναι σε θέση να αναπτύσσουν τις ικανότητές τους και – με βάση αυτές – να συμβάλλουν θετικά στην πρόοδο και την ανάπτυξη της κοινωνίας.

«Νέα Γενιά και Πολιτική: Σχέση αγάπης ή μίσους;» Θα θέλαμε στείλετε ένα μήνυμα για τους αναγνώστες μας, και όχι μόνον…

Το μήνυμά μου είναι πάνω απ’ όλα μήνυμα συμμετοχής και δραστηριοποίησης της νέας γενιάς στα πολιτικά ζητήματα. Πιστεύω ότι η εικόνα της απολιτικής και αδιάφορης νεολαίας που πολύ συχνά παρουσιάζεται, όχι απλώς δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αλλά αδικεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τις νέες και τους νέους μας. Επειδή η επαφή με τους νέους μου δίνει πάντα μεγάλη χαρά και ενέργεια και την επιδιώκω πραγματικά όποτε έχω δυνατότητα, είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι η νέα γενιά είναι πολύ διαφορετική από την εικόνα που παρουσιάζεται. Υπάρχουν χιλιάδες αξιόλογοι νέοι, που έχουν ξεκάθαρες πολιτικές θέσεις και ισχυρή άποψη για το μέλλον που θέλουν. Νέοι που διεκδικούν και κερδίζουν το μέλλον αυτό μέσα στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα, μέσα στους χώρους εργασίας, μέσα από τη συμμετοχή σε κοινωνικούς φορείς ή εθελοντικές οργανώσεις. Υπάρχουν χιλιάδες νέοι που εκφράζουν καθημερινά, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, το πιο όμορφο πρόσωπο της πατρίδας μας: την Ελλάδα των αξιών, της γνώσης, της προκοπής. Όλοι αυτοί οι νέοι έχουν πάρα πολλά να προσφέρουν στην χώρα, αλλά και στην ανανέωση του πολιτικού μας σκηνικού. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε εμείς που έχουμε ήδη κλείσει κάποια χρόνια στην πολιτική είναι να τους ακούσουμε, να αφουγκραστούμε τις αγωνίες και τις προσδοκίες τους, και να κρατήσουμε γι’ αυτούς ανοιχτό το δρόμο ώστε να μπορέσουν εκείνοι που το επιθυμούν να ασχοληθούν με την πολιτική και να δραστηριοποιηθούν στα κοινά προς όφελος της γενιάς τους και των επόμενων που έρχονται.

Είσαστε από τους πολιτικούς που έχετε δώσει ιδιαίτερη σημασία στο διαδίκτυο. Έχετε πάρει αντίστοιχη ανταπόκριση;

Είναι γεγονός ότι έχουμε κάνει μία μεγάλη προσπάθεια με σκοπό να πετύχουμε μία σύγχρονη και λειτουργική παρουσία στο διαδίκτυο, κάτι που έχει συναντήσει μεγάλη ανταπόκριση από τη διαδικτυακή κοινότητα. Τόσο η προσωπική μου ιστοσελίδα dorabak.gr όσο και η ιστοσελίδα του υπουργείο μας mfa.gr, καθημερινά ενημερώνουν και αποτελούν κόμβο επικοινωνίας εκατοντάδων συμπολιτών μας. Σε προσωπικό επίπεδο μέσω της διαδικτυακής μου ομάδας έχω παρουσία και σε διάφορα δίκτυα κοινωνικών επαφών, όπως το facebook και το twitter, ενώ αξιοποιούμε web2.0 εργαλεία όπως το flickr και το youtube δίνοντας τη δυνατότητα στους διαδικτυακούς μας φίλους να μοιράζονται υλικό που τους ενδιαφέρει. Επιπλέον μέσα από την ιστοσελίδα dorabak.gr ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να μου υποβάλλει ερωτήσεις τις οποίες απαντώ στην κάμερα όποτε προλαβαίνω. Αξίζει νομίζω επίσης να δει κάποιος τα σύντομα βίντεο της ‘Άλλης Ματιάς’ που καταγράφουν με έναν εναλλακτικό ευχάριστο και διεισδυτικό τρόπο, συναντήσεις, εκδηλώσεις και επισκέψεις εργασίας σε ξένες χώρες. Η ανταπόκριση του κόσμου στη διαδικτυακή μου παρουσία θα έλεγα ότι είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Όλο αυτό το διάστημα έχω γνωρίσει μέσω του διαδικτύου πολλούς νέους πολίτες που μας έχουν δώσει πολλές νέες ιδέες. Ένας κόσμος που ίσως να μην πλησίαζα τόσο εάν δεν υπήρχε το διαδίκτυο ως μέσο επαφής. Αρκετούς άλλωστε από αυτούς έχω συναντήσει και από κοντά είτε στις πρόσφατες συναντήσεις μου με bloggers είτε σε εκδηλώσεις γνωριμίας καθαρά και μόνο για τους διαδικτυακούς μας φίλους. Χτίζουμε έτσι μία σχέση και μία διαρκή επικοινωνία με νέους ανθρώπους που νοιάζονται, που θέλουν να συμμετάσχουν που επιδιώκουν να ταράζουν τα νερά και να προκαλούν. Και εγώ προσωπικά είμαι ανοιχτή στις προκλήσεις.

Σας ευχαριστούμε θερμά για τον πολύτιμο χρόνο σας.