«Η σημασία της Ελληνικής Ναυτιλίας στην Εξωτερική Πολιτική της Ελλάδος»
Κυρίες και κύριοι
Με μεγάλη χαρά βρίσκομαι ξανά ανάμεσά σας, εδώ στη φιλόξενη Ναυτιλιακή Λέσχη του Πειραιά. Πριν από ένα χρόνο περίπου, είχα την ευκαιρία να σας παρουσιάσω τις σκέψεις μου, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής ναυτιλίας και τη σύνδεση της με την ανάπτυξη της εθνικής μας οικονομίας.
Φίλες και φίλοι,
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η ελληνική ναυτιλία αποτελεί ένα μοναδικό οικονομικό φαινόμενο. Εσείς, οι άνθρωποι της θάλασσας, εφοπλιστές και πλοιοκτήτες, καπετάνιοι και πληρώματα απ΄ όλες τις γωνιές της Ελλάδας, ναυτιλιακοί πράκτορες και τεχνοκράτες της σύγχρονης ναυτιλιακής οικονομίας, καταστήσατε την Ελλάδα θαλάσσια υπερδύναμη, χωρίς καμιά ιδιαίτερη βοήθεια από την πολιτεία.
Χωρίς αμφιβολία έχει τεράστια σημασία το γεγονός, ότι χάρη στις δικές σας δυνάμεις και προσπάθειες, ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος, παραμένει στην πρώτη θέση διεθνώς. Η πραγματικότητα αυτή αποτυπώνεται και με την σημαντική συνεισφορά της ναυτιλίας μας στην ανάπτυξη της οικονομίας και την συνοχή της κοινωνίας μας. Ο ναυτιλιακός κλάδος, σύμφωνα με τα πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία για το 2005, συμμετέχει με περισσότερο από το 4,5% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Ελλάδας. Απασχολεί περισσότερους από 160.000 εργαζομένους, πράγμα που ισοδυναμεί με το 4% της συνολικής απασχόλησης. Αντιστοίχως, το ναυτιλιακό συνάλλαγμα καλύπτει το 1/3 του εμπορικού ελλείμματος της χώρας μας.
Τα στοιχεία αυτά είναι γνωστά. Πέραν όμως από την αποτύπωση της σημαντικής συμβολής της ναυτιλίας στην ανάπτυξη της χώρας, η οποία πολλές φορές παραγνωρίζεται ή εσκεμμένα υποβαθμίζεται, φωτίζουν και μια άλλη διάσταση της ελληνόκτητης ναυτιλίας την οποία έχουμε υποβαθμίσει: η ελληνική ναυτιλία είναι δύναμη ισχύος για την Ελλάδα. Είναι και πολιτικός παράγοντας που ενισχύει την εξωτερική πολιτική της χώρας. Ενδυναμώνει την θέση και τον ρόλο της Ελλάδας στο διεθνές περιβάλλον. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στον σημερινό κόσμο, όπου τα γεωοικονομικά τείνουν να αντικαταστήσουν τα γεωστρατηγικά ως παράγοντες αξιολόγησης της πραγματικής δύναμης των χωρών και της διεθνούς τους ισχύος. Δεν έχει πια σημασία ποια εδάφη μπορεί μια δύναμη να κατακτήσει. Αυτό που ενδιαφέρει είναι σε ποιες αγορές μπορεί να κυριαρχήσει. Ο έλεγχος εδαφικών εκτάσεων από μια κρατική οντότητα ελάχιστες καινούργιες δυνατότητες της προσφέρει. Αντίθετα, είναι εξαιρετικά κρίσιμη η ικανότητα της χώρας αυτής να πρωταγωνιστεί στο διεθνές εμπόριο και στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα.
Κυρίες και κύριοι
Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι η ναυτική οικογένεια και η εφοπλιστική κοινότητα έδωσαν το παρόν και στήριξαν με μεγάλες θυσίες όλους τους εθνικούς μας αγώνες. Αυτό στο οποίο δεν έχουμε δώσει ιδιαίτερη έμφαση είναι η πολιτική και διπλωματική σημασία που έχει η ελληνική ναυτιλία.
Ο καθηγητής Γιώργος Δερτιλής, στο έργο του «Ιστορία του Ελληνικού κράτους», το οποίο εκδόθηκε πρόσφατα, μας δίνει μια πολύτιμη πληροφορία, που δείχνει την τεράστια πολιτική σημασία και επίδραση που έχει η ελληνική ναυτιλία: «Το 1956, στο απόγειο της κρίσης του Σουέζ, όταν το ευρύ κοινό διερωτάται για ποιόν λόγο προσκλήθηκε η Ελλάδα στη Διεθνή Διάσκεψη του Λονδίνου, η εφημερίδα LeMonde γράφει: «Η Ελλάς έχει προσκληθεί δεδομένου ότι οι Έλληνες εφοπλιστές ελέγχουν, υπό ελληνική και υπό ξένες σημαίες, τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο του κόσμου». Από τη δεκαετία του ΄50, λοιπόν, φαίνεται ότι η ελληνική και η ελληνόκτητη ναυτιλία, αθροισμένες, έχουν καταλάβει την πρώτη θέση στον κόσμο και συνθέτουν ένα φαινόμενο ιδιότυπο και σημαντικό τόσο καθ΄εαυτό, όσο και για την θέση που κατέχει στην ελληνική ιστορία…».
Η ελληνική ναυτιλία με τη δύναμη της, στην κρίση εκείνης της εποχής, έδωσε στην Ελλάδα, ρόλο και λόγο.
Σήμερα, η Ελλάδα των 11 εκατομμυρίων κατοίκων, με 3.397 πλοία που διαθέτει η ελληνόκτητη εμπορική ναυτιλία των 190 εκατομμυρίων τονάζ, ελέγχει το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς των θαλάσσιων μεταφορών. Μεταφέρει το 16,1% του παγκόσμιου εμπορίου. Αυτή είναι η κυριότερη σύγχρονη ισχύς της Ελλάδας. Αυτή την ισχύ πρέπει να την ενεργοποιήσουμε, να την αξιοποιήσουμε, να την μεγενθύνουμε.
Κυρίες και κύριοι,
Αυτή είναι μια κύρια πολιτική μας επιλογή. Η ελληνική ναυτιλία είναι, όπως ήδη ανέφερα, και ισχυρό πλεονέκτημα για την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας .
Για να γίνει κατανοητό αυτό επιτρέψτε μου να σας δώσω, σε γενικές γραμμές, το πλαίσιο των προτεραιοτήτων και των επιδιώξεων της εξωτερικής πολιτικής που έχει σήμερα η χώρα.
Η κυβέρνησή μας, με συνέπεια και συνέχεια, υλοποιεί μια συγκροτημένη και αποτελεσματική πολιτική για την προάσπιση και προώθηση των πολιτικών και οικονομικών μας συμφερόντων. Προωθούμε την σταθερότητα, την ειρήνη, την ανάπτυξη και τη συνεργασία μεταξύ λαών και κρατών.
Θεμέλιο της πολιτικής μας είναι η ουσιαστική και ενεργός συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που άλλωστε αποτελεί τον πυρήνα της δράσης της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η Ελλάδα έχει ως στόχο τη βαθύτερη δυνατή ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Απορρίπτουμε την αδράνεια και ευνοούμε κάθε κίνηση η οποία συμβάλλει στη διαμόρφωση του μέλλοντος της Ευρώπης.
Η βαλκανική μας πολιτική είναι σαφής και χαίρει ευρείας πολιτικής στήριξης: ισχυρή Ελλάδα στα Βαλκάνια, με ρόλο σταθεροποιητικό και αναπτυξιακό. Έχουμε πετύχει πλέον, με επενδύσεις 9 δισεκατομμυρίων δολλαρίων στις χώρες των Βαλκανίων, να καταστεί η χώρα μας μια οικονομική δύναμη στην περιοχή, η οποία συμβάλει στην ασφάλεια και την πρόοδο ολόκληρης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Η πολιτική μας στηρίζει και ενισχύει την ευρωπαϊκή προοπτική όλων των χωρών της περιοχής. Προωθούμε τα θέματα των γειτόνων μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθιστούμε την Ελλάδα – προς όφελος όλης της περιοχής – μείζονα και ασφαλή ενεργειακό κόμβο και αναβαθμίζουμε τις υποδομές και το δίκτυο μεταφορών της Χερσονήσου.
Όλα αυτά τα κάνουμε, γιατί πιστεύουμε ότι ο ευρωπαϊκός δρόμος είναι η ασφαλής οδός προς ένα καλύτερο μέλλον για όλους τους λαούς των Βαλκανίων. Τμήμα αυτής της στρατηγικής μας επιλογής είναι η υποστήριξή μας στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας.
Επιλογή μας είναι η συνεχής βελτίωση των σχέσεών μας στη βάση των κανόνων του διεθνούς δικαίου και των αρχών της καλής γειτονίας. Με αυτό το πνεύμα ενθαρρύνουμε την ευρωπαϊκή πορεία της γείτονος.
Η εκ μέρους της εκπλήρωση των ευρωπαϊκών κριτηρίων και προϋποθέσεων, καθώς και η προσαρμογή της στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, θα πρέπει να οδηγήσουν στο τέλος της προσπάθειάς της, κατά την άποψη της Ελλάδος, στην πλήρη ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κύριος στόχος μας είναι η επίλυση του Κυπριακού. Η επανένωση της Κύπρου, με τρόπο δίκαιο, βιώσιμο και λειτουργικό, πιστεύουμε ότι θα είναι προς το συμφέρον όλων και φυσικά της σταθερότητας, της ειρήνης και της οικονομικής προόδου στην περιοχή μας
Επιδιώκουμε, επίσης, η Ελλάδα να έχει σημαντική, στο μέτρο των δυνατοτήτων της, παρουσία στη διεθνή σκηνή: παρουσία πολιτική, οικονομική, πολιτιστική. Γι΄ αυτό αναβαθμίσαμε και ενισχύουμε, ακόμη περισσότερο, τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της σύγχρονης οικονομικής διπλωματίας. Στοχεύουμε στο να ανοίξουμε νέους δρόμους και επιλογές για τις ελληνικές επιχειρήσεις και τα προϊόντα, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες που παρέχουν οι πολυμερείς συνεργασίες.
Αυτή η εξωτερική πολιτική είναι μια πολιτική αυτοπεποίθησης. Εξωστρεφής και με ανοικτούς ορίζοντες. Χωρίς φοβικά σύνδρομα και ανασφάλειες. Μια πολιτική που εγγυάται την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ανάπτυξη της Ελλάδας.
Κυρίες και κύριοι
Ο κόσμος αλλάζει. Κάθε χρόνος που περνά είμαστε αντιμέτωποι με σκληρότερο ανταγωνισμό, με μεγαλύτερες εντάσεις, με περισσότερη παγκοσμιοποίηση.
Το διεθνές περιβάλλον διαμορφώνει νέες συνθήκες που δημιουργούν ευκαιρίες, αλλά και απειλές. Τόσο στο πολιτικό όσο και στο οικονομικό πεδίο.
Η διεθνής ανάπτυξη σήμερα δεν είναι, πλέον, ομοιόμορφη. Το παγκόσμιο ΑΕΠ ανεβαίνει με ένα συνολικό ρυθμό της τάξεως του 4,5-5%. Αυτό είναι αποτέλεσμα των γρήγορων ρυθμών ανάπτυξης χωρών όπως είναι η Κίνα, που αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια με ρυθμό της τάξης του10%, η Ινδία με 8%, ακόμη και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης με 6%.
Επίσης η αύξηση της σημασίας και του κόστους της ενέργειας και γενικότερα των πρώτων υλών δεν είναι παροδικό φαινόμενο.
Οι εξελίξεις αυτές οδηγούν σε μια ανακατανομή των παγκόσμιων οικονομικών συσχετισμών, προς όφελος των χωρών με μεγάλο ενεργειακό πλούτο. Μέσα από τις καινούργιες γεωοικονομικές αξιολογήσεις, το φυσικό αέριο και τα δίκτυα των αγωγών αερίου και πετρελαίου αναβαθμίζονται και αποκτούν ιδιαίτερη πολιτική σημασία.
Παράλληλα όμως αναπτύσσεται το φυσικό αέριο –συμπιεσμένο και υγροποιημένο- το οποίο είναι το πλέον ταχέως αναπτυσσόμενο ενεργειακό προϊόν. Προβλέπεται να υπάρχει αύξηση της ζήτησής του κατά 23% στα επόμενα 10 χρόνια, η οποία αναμένεται να ξεπεράσει το 44% στην επόμενη εικοσαετία. Για την παγκόσμια ναυτιλία η μεταφορά του συμπιεσμένου και υγροποιημένου αερίου αποτελεί μια νέα αγορά.
Η περίπτωση της Κίνας είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα των καινούργιων δυναμικών που αναπτύσσονται στο διεθνές περιβάλλον. Είναι ήδη ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εισαγωγέας και καταναλωτής αλουμινίου, σιδήρου, χαλκού και λιγνίτη και ο δεύτερος μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου, μετά τις ΗΠΑ. Αν αναλογιστεί κανείς ότι στην Κίνα σήμερα αντιστοιχεί μόλις ένα αυτοκίνητο για κάθε 70 κατοίκους, ενώ στις ΗΠΑ η αναλογία είναι ένα προς δύο, αντιλαμβανόμαστε πόσο πρόκειται να αυξηθούν οι ενεργειακές ανάγκες της Κίνας τα επόμενα έτη.
Κυρίες και κύριοι
Μέσα σ΄ αυτό το διεθνές περιβάλλον η ελληνική εμπορική ναυτιλία έχει μπροστά της μεγάλες προκλήσεις.
Είναι γνωστό ότι ένα σημαντικό τμήμα των εισαγωγών της Κίνας εξυπηρετείται από ελληνόκτητα πλοία. Η ελληνική ναυτιλία -παρά την εμφανιζόμενη πρόσφατη κάμψη των ναύλων- διάγει μια από τις καλύτερες περιόδους της ιστορίας της καθώς εξυπηρετεί τις σχεδόν απεριόριστες εισαγωγικές αλλά και εξαγωγικές ανάγκες της κινεζικής οικονομίας.
Η ελληνική ναυτιλία θα συνεχίσει να διαπρέπει και να συνεισφέρει θέσεις εργασίας και συνάλλαγμα στη χώρα μας όσο η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας συνεχίζεται.
Αντιστοίχως, η μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου αποτελεί έναν ακόμη τομέα όπου η ελληνόκτητη εμπορική ναυτιλία πρωτοπορεί και ανοίγει καινούργιους δρόμους. Οι Έλληνες εφοπλιστές προχωρούν σε ναυπηγήσεις νέων σύγχρονων πλοίων LNG διεκδικώντας ένα σημαντικό μερίδιο στις παγκόσμιες μεταφορές της ενέργειας.
Η κυρίαρχη παρουσία της ελληνικής ναυτιλίας στις αγορές των αναπτυσσόμενων χωρών και του φυσικού αερίου αποτελεί ένα σημαντικό πολιτικό πλεονέκτημα. Πλεονέκτημα το οποίο η ελληνική διπλωματία μπορεί να αξιοποιήσει και στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Είχα την ευκαιρία να επισημάνω την τεράστια σημασία που έχει ο ρόλος της ελληνικής ναυτιλίας για τη διαμόρφωση των συνθηκών της ενεργειακής αγοράς στην ομόλογο μου, υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ κα. Ράις στις πρόσφατες επαφές μας. Όπως επίσης σε κάθε συνάντηση με κυβερνητικούς παράγοντες από την Ευρώπη, την Άπω Ανατολή, τη Μέση Ανατολή, η πρώτη θέση στο παγκόσμιο ανταγωνισμό της ελληνικής ναυτιλίας αποτελεί παράγοντα ισχύος για την Ελλάδα, για την εξωτερική μας πολιτική, για την Ελληνίδα υπουργό Εξωτερικών.
Κυρίες και κύριοι
Η ισχύς της ελληνικής ναυτιλίας έχει ιδιαίτερη αξία γιατί δεν είναι αποτέλεσμα κρατισμού και κρατικής παρέμβασης. Είναι έργο εμπνευσμένων ιδιωτών. Είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, με λίγες δεκάδες ως απόλυτους πρωτοπόρους, μέσα σε συνθήκες ανοικτού διεθνούς ανταγωνισμού. Είναι δημιούργημα ανθρώπων που σκέπτονται και δρουν πρωτοποριακά, τολμηρά, γενναία.
Το πρώτο θέμα που αναφέρω είναι μια εξέλιξη την οποία θεωρώ την πιο καθοριστική για το μέλλον της ελληνικής ναυτιλίας: Την ανανέωση του στόλου της ελληνόκτητης ναυτιλίας.
Οι Έλληνες εφοπλιστές σύμφωνα με όλα τα στοιχεία είναι οι πρώτοι στις παραγγελίες νέων πλοίων. Με την επιλογή αυτή των Ελλήνων πλοιοκτητών, οι οποίοι αξιοποίησαν τα κέρδη από την προσοδοφόρα διετία 2003-2004, τις ευνοϊκές συνθήκες δανεισμού καθώς και την είσοδο στα χρηματιστήρια ,αντιμετώπισαν το βασικό μειονέκτημα του ελληνόκτητου στόλου, που ήταν μέχρι πρότινος, η μεγάλη ηλικία των πλοίων του.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η μέση ηλικία του ελληνόκτητου στόλου μειώθηκε στα 15,3 έτη το 2006 από 20,3 έτη το 2000 – περιορίζοντας έτσι τη διαφορά με το διεθνή μέσο όρο στα 0,4 έτη το 2006, από 3,4 έτη το 1998.
Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί δυναμική και δίνει νέα προοπτική στην ελληνική ναυτιλία.
Η ελληνική ναυτιλία, παρά τις δυσκολίες της συγκυρίας, την ένταση του ανταγωνισμού και τις μεταβολές στην αγορά, δεν χρειάζεται ειδική προστασία από το ελληνικό κράτος. Για να συνεχίσει την ανοδική της πορεία χρειάζεται συγκεκριμένα και συγκροτημένα μέτρα που να ενισχύουν την ανταγωνιστικότητά της. Το λέμε και το ξαναλέμε ότι δεν είναι δυνατόν να μη μας απασχολεί το γεγονός ότι, αυτή τη στιγμή, μόνο ένα στα τέσσερα ελληνόκτητα πλοία φέρει την ελληνική σημαία.
Πέρυσι είχα την ευκαιρία να σας παρουσιάσω μια σειρά από δράσεις που, κατά τη γνώμη μου, μπορούν να στηρίξουν την επιστροφή της Ελληνικής σημαίας στη Ναυτιλία μας. . Η κυβέρνησή μας και ιδιαίτερα η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας έχει κάνει σημαντικά βήματα και έχει βάλει τα θεμέλια για μια σύγχρονη ευρωπαϊκή ναυτιλιακή πολιτική. Έχει δώσει λύσεις σε μεγάλα και χρονίζοντα προβλήματα του χώρου.
Φίλες και φίλοι,
Για να επιτύχουμε τόσο την προσέλκυση περισσότερων πλοίων στην ελληνική σημαία, όσο και την ανταγωνιστικότητα, γενικώς, της ελληνικής ναυτιλίας, απαιτείται χωρίς λαϊκισμούς και δημαγωγίες, να απαντήσουμε σε ένα δίλημμα: μας ενδιαφέρει να έχουμε πολλά πλοία στην σημαία μας, και κατά συνέπεια πολλούς ναυτικούς σ’ αυτά; Ή, αντίθετα, μας ενδιαφέρει η κατοχύρωση απλώς κάποιων θέσεων που υπάρχουν σήμερα – και που μπορεί να χαθούν κι αυτές – στο όνομα ρυθμίσεων που βρίσκονται πέρα απ’ τους κανόνες του ανταγωνισμού;
Η απάντηση σ’ αυτό το δίλημμα οδηγεί την πολιτική ηγεσία της χώρας σε μια αναγκαία επιλογή: να εξετάσει διεξοδικά τι επιπτώσεις έχουν οι διατάξεις περί υποχρεωτικής σύνθεσης των πληρωμάτων και αν θα ήταν προτιμότερο να υπάρξουν προϋποθέσεις μετάβασης από την υποχρεωτική στη λεγόμενη «ασφαλή» σύνθεση.
Κυρίες και κύριοι
Κατακτήσατε τις θάλασσες και τους ωκεανούς της γης και κυβερνάτε σήμερα τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο του κόσμου. Ως υπουργός Εξωτερικών νιώθω περήφανη, νιώθω ισχυρή, κάθε φορά που βρίσκομαι στο Βόσπορο, στη Σαγκάη, στο Σουέζ, στο Αμβούργο, και ακούω ένα ελληνικό καράβι να χαιρετάει την ελληνική σημαία σε ένα άλλο καράβι.
Αν δει κανείς την γεωγραφία της Ελλάδας, δεν αντιλαμβάνεται αν η ελληνική χερσόνησος είναι ένα κομμάτι ξηράς που εισχωρεί στη θάλασσα, ή είναι ένα κομμάτι θάλασσας που σε κάποια σημεία διακόπτεται από ξηρά. Αυτή η περίεργη σχέση ξηράς και θάλασσας δημιουργεί χιλιάδες νησιά.
Σ΄ αυτά τα νησιά, μπορεί να προσθέσει κανείς και τα χιλιάδες «πλωτά νησιά», τα καράβια της ελληνικής και ελληνόκτητης ναυτιλίας, που αρμενίζουν σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη του κόσμου. Αυτά τα καράβια υπηρετούν την Ελλάδα και προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες στην παγκόσμια κοινότητα.
Αυτή είναι η ναυτιλλόμενη Ελλάδα, το κύρος και η ισχύς της Ελλάδος.
Σας ευχαριστώ.