Κυρίες και κύριοι,
Η εξωτερική πολιτική, ως πεδίο πολιτικής δράσης, έχει πάψει να αφορά μόνο ομάδες γραφειοκρατών και τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου μας. Αποτελεί πλέον αντικείμενο κοινωνικού διαλόγου και έκφρασης. Όσο, λοιπόν, καλύτερα ενημερωμένοι είναι οι πολίτες τόσο πιο αποδοτικός είναι ο διάλογος για τα θέματα που αφορούν στις σχέσεις μας με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό είναι το βασικό παράγωγο της συμμετοχικής μας δημοκρατίας. Αυτό είναι το όφελος και για μας στην χάραξη και άσκηση της εξωτερικής μας πολιτικής.
Ευχαριστώ, λοιπόν, τους εκδότες του Περιοδικού «Διπλωματία» για την πρόσκληση που μου απηύθυναν να μιλήσω σε ένα κοινό με ζωηρό ενδιαφέρον για την ελληνική εξωτερική πολιτική και άμυνα. Πιστεύω ότι ο διάλογος και η συζήτηση για τις πολιτικές επιλογές και τη θέση της χώρας μας στο διεθνές περιβάλλον είναι περισσότερο ωφέλιμη από ποτέ. Και αυτό γιατί οι προκλήσεις σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο είναι πολλές και ο ελληνικός λαός πρέπει να τις γνωρίζει. Να παίρνει θέση γι’ αυτές.
Κυρίες και κύριοι,
Γνωρίζετε πολύ καλά ότι ζούμε σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον. Σε ένα περιβάλλον όπου η διαρκής αλλαγή είναι η μόνη σταθερά. Οι προκλήσεις και οι απειλές για τα σύγχρονα κράτη είναι πολλές και υπερβαίνουν τις εθνικές οριογραμμές. Η παραδοσιακή εικόνα του κυρίαρχου κράτους να αντιμετωπίζει μόνο του τα σύγχρονα προβλήματα έχει παρέλθει. Έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική στην πράξη. Η πρόοδος και η ευημερία κρατών και λαών μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από σχέσεις συνεργασίας.
Οι σχέσεις συνεργασίας, όμως, ορίζονται ή πρέπει να ορίζονται από ένα πλαίσιο αρχών και κανόνων. Αρχές που αντανακλούν το σύστημα αξιών του κόσμου μας. Κανόνες που περιγράφουν τα δικαιώματα και τις συμβατικές υποχρεώσεις στη διεθνή μας συμπεριφορά. Η προσήλωση σε αρχές και θεσμοθετημένους κανόνες συνιστά πολιτική πράξη. Μια πολιτική πράξη με σαφές ιδεολογικό περιεχόμενο.
Η Ελλάδα, ακολουθώντας την ισχυρή της παράδοση, ασκεί εξωτερική πολιτική αρχών και αξιών. Με θεμελιώδη αρχή το σεβασμό της διεθνούς έννομης τάξης, η χώρα μας τηρεί τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Πιστεύει στην ειρηνική επίλυση των διαφορών μεταξύ των κρατών. Υπερασπίζεται το αγαθό της δημοκρατίας. Σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και επικεντρώνει τις πολιτικές της πρωτοβουλίες στην δημιουργία ασφάλειας και σταθερότητας στον πλανήτη.
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο αρχών και κανόνων η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει έναν αμετάθετο, στρατηγικό στόχο. Την προάσπιση του εθνικού συμφέροντος και τη συνεχή αναβάθμιση της χώρας μας σε διεθνές επίπεδο. Προς την επίτευξη αυτού του στόχου η χώρα μας καλείται να αξιοποιήσει στο βέλτιστο βαθμό τους παράγοντες ισχύος της. Καλείται να διευρύνει τα διεθνή της ερείσματα και να ενισχύσει το ρόλο της ως δύναμη φερεγγυότητας και αξιοπιστίας, ως δύναμη σταθερότητας και ανάπτυξης. Να θωρακίσει ακόμη περισσότερο την ανεπτυγμένη και εξωστρεφή της οικονομία.
Ως μια κοινωνία σύγχρονη, ως ένας λαός που θέλει με υπηρηφάνεια να διαμορφώνει τις συνθήκες ενός ευνοϊκότερου μέλλοντος, έχουμε ένα μεγάλο χρέος. Πρέπει, πρώτον, να πολεμάμε για την προώθηση των αμοιβαίων συμφερόντων της χώρας μας με τους διεθνείς συνομιλητές μας. Και, δεύτερον, πρέπει να προσαρμοζόμαστε με επιτυχία στις συνθήκες του διεθνούς περιβάλλοντος, διαβλέποντας και αξιοποιώντας τις προκλήσεις που αυτό παρουσιάζει.
Με βάση αυτές τις δύο αρχές, την αμοιβαιότητα και την προσαρμοστικότητα, θα ήθελα να κάνω μια σύντομη αναφορά στις κυρίαρχες επιλογές μας.
Η Ελλάδα, κυρίες και κύριοι, είναι μέλος της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας, ενός ισχυρού σταθεροποιητικού παράγοντα διεθνούς κύρους. Ως εμπεδωμένο θεσμικό μέλος της ΕΕ συμμετέχει με όλες της τις δυνάμεις στις προσπάθειες για μια Ευρώπη πιο δημοκρατική, πιο πολιτική, με κοινωνικό πρόσωπο. Γι’ αυτό, πρωτοπορεί στην επέκταση του ενοποιητικού της εγχειρήματος και συμμετέχει σε όλες τις ενοποιητικές της διαδικασίες.
Σε θεσμικό επίπεδο, αναγνωρίσαμε τα οφέλη που προκύπτουν από τη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη για την Ευρώπη. Η κύρωσή της θα αυξήσει το κύρος και την αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών πολιτικών θεσμών. Η πολιτική ένωση θα γίνει πιο λειτουργική. Θα αναζωογονήσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμηςγια την πολιτική, γιατί ο Ευρωπαίος πολίτης θα συμμετέχει άμεσα στη λειτουργία των θεσμών της. Έτσι, η ήπια δύναμη που ασκεί η Ένωση σε διεθνές επίπεδο θα πολλαπλασιαστεί. Παράλληλα, η Ένωση θα γίνει πιο ανταγωνιστική, με εξωστρεφή προσανατολισμό.
Θεωρούμε, λοιπόν, ότι η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη είναι ένας σταθμός για το μέλλον της ηπείρου. Είναι μια πρόκληση που δεν πρέπει να μείνει αναπάντητη.
Ο Ευρωπαϊκός χώρος είναι ένας χώρος με διαπιστωμένες δημοκρατικές αρχές. Είναι ένας χώρος πολιτικά ευαισθητοποιημένος για το σύνολο των προβλημάτων που απασχολούν τον πλανήτη. Και θέλουμε από αυτόν τον χώρο να ξεκινήσουν σημαντικές πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος, τη διεθνή ασφάλεια, σταθερότητα και ανάπτυξη.
Σε αυτή την προσπάθεια η Ευρώπη έχει την ανάγκη όλων. Η Ελλάδα αναγνώρισε αυτή την ανάγκη. Αποφάσισε να στηρίξει σταθερά την επέκταση του ενοποιητικού εγχειρήματος και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Θεωρήσαμε ότι υπάρχουν αμοιβαία οφέλη από αυτή την απόφαση. Η νοτιοανατολική Ευρώπη θα εγκαταλείψει τάσεις και αντιλήψεις που την έδεναν με ένα βεβαρημένο ιστορικό παρελθόν και θα εδραιώσει σταδιακά τη σταθερότητα, την ασφάλεια και την ανάπτυξη. Η Ένωση θα επεκτείνει το ενοποιητικό της όραμα και θα αναδείξει εκ νέου το ρόλο της ως «παραγωγός ασφάλειας» στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες για την επέκταση του ευρωπαϊκού ενοποιητικού εγχειρήματος. Με ιδιαίτερη ικανοποίηση δεχτήκαμε, πρωτοστατήσαμε στην ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην μεγάλη πολιτική μας οικογένεια. Τον περασμένο Νοέμβριο καταθέσαμε μια ατζέντα 5 σημείων στο Συμβούλιο για να δοθεί νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων.
Υποστηρίζουμε έμπρακτα την ευρωπαϊκή προοπτική της Σερβίας, γιατί θεωρούμε ότι η ασφάλεια και η σταθερότητα της περιοχής προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή και όχι την απομόνωσή της. Προωθούμε την υπογραφή του Συμφώνου Σταθεροποίησης και Σύνδεσης Σερβίας και ΕΕ γιατί πιστεύουμε ότι θα είναι προς όφελος και των δύο πλευρών. Θα είναι προς όφελος της ειρήνης και της ασφάλειας της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Στο Κόσοβο έχει δημιουργηθεί μια νέα πραγματικότητα. Το θέμα της αναγνώρισής του μας απασχολεί αρκετά, αλλά αυτό που προέχει είναι το Κόσοβο να πορευθεί το δρόμο της σταθερότητας. Να ρίξει το βάρος των προσπαθειών του στην ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, στη διατήρηση της πολυεθνικότητας και πολυπολιτισμικότητάς του. Η Αποστολή για την προώθηση της Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και της Αμυντικής Πολιτικής στο Κόσοβο, στη βάση της απόφασης 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας, θα αναδείξει τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Ένωσης. Θα καταδείξει τη σημασία των ευρωπαϊκών αρχών και θεσμών και ενισχύσει το αίσθημα ασφάλειας μεταξύ Σέρβων και Αλβανών. Ο δρόμος θα είναι μακρύς και δύσκολος.
Κυρίες και κύριοι
Επαναλαμβάνω ότι η Ελλάδα ασκεί πολιτική αρχών. Ειλικρινείς φιλίες και άρρηκτες συμμαχίες δεν νοούνται χωρίς τη δημιουργία σχέσεων καλής γειτονίας. Αυτή είναι η απαράβατη αρχή πάνω στην οποία χτίζεται η σταθερότητα στα Βαλκάνια. Αυτή είναι και η ουσία της διαφοράς που έχουμε με την Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.
Στη Σύνοδο Κορυφής του Βουκουρεστίου επιχειρηματολογήσαμε πάνω σε αυτή την αρχή και πείσαμε. Οι θέσεις μας καταγράφηκαν στο κοινό ανακοινωθέν. Έγιναν και συμμαχικές θέσεις.
Το ζητούμενο και για τις δύο χώρες είναι να χτίσουμε σχέσεις μέλλοντος. Σχέσεις που να βλέπουν μπροστά χωρίς να κοιτάζουν με φόβο το παρελθόν.
Απαλλαγμένοι από φοβικά σύνδρομα αναζητούμε την λύση του προβλήματος στη βάση μιας πραγματικά σύνθετης ονομασίας, με γεωγραφικό προσδιορισμό που θα ισχύει έναντι όλων. Αναζητούμε μια λύση κοινά αποδεκτή, και βιώσιμη. Επιθυμούμε, δηλαδή, μια λύση συνεκτική, λειτουργική και εφαρμόσιμη σε όλες τις πτυχές της. Πιστεύουμε στη δύναμη του διαλόγου. Στην ορθότητα του λόγου μας, στη σπουδαιότητα των αρχών μας. Θα συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας σε αυτή τη διαπραγμάτευση με αμείωτο ενδιαφέρον, γιατί η ασφάλεια, η πρόοδος και η ευημερία των Βαλκανίων είναι σπουδαίο όραμα. Είναι μια μεγάλη προοπτική.
Η προάσπιση των εθνικών μας συμφερόντων και η βελτίωση των διμερών μας σχέσεων προς όφελος της ασφάλειας και της ευημερίας των λαών είναι οι στόχοι που έχουμε θέσει και στις σχέσεις μας με την Τουρκία.
Υποστηρίζουμε έμπρακτα την ευρωπαϊκή προοπτική της γειτονικής χώρας στη βάση της αρχής ότι πλήρης προσαρμογή στο ευρωπαϊκό κεκτημένο πρέπει να οδηγήσει σε πλήρη ένταξη.
Σε διμερές επίπεδο, έχουμε εντείνει τους ρυθμούς πολιτικής προσέγγισης, συνεχούς βελτίωσης και ενίσχυσης των σχέσεών μας. Θεωρούμε ότι ο ασφαλέστερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτή η προσέγγιση είναι αυτός του Διεθνούς Δικαίου. Οι κανόνες της διεθνούς έννομης τάξης προσφέρουν, πραγματικά, μια δίκαιη και αντικειμενική βάση πάνω στην οποία τα όποια προβλήματα που σκιάζουν τη δυναμική της διμερούς μας προσέγγισης μπορούν να επιλυθούν με επιτυχία.
Η συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στην οικονομία, την ενέργεια και τον τουρισμό είναι γεγονός.
Προσβλέπουμε στην διεύρυνση αυτού του κλίματος και σε θέματα μείζονος πολιτικής. Αυτό, όμως, θα συμβεί όταν η Τουρκία αποδείξει έμπρακτα ότι σέβεται το ευρωπαϊκό πλαίσιο αρχών συνεργασίας, το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Θα συμβεί όταν η Τουρκία στραφεί οριστικά προς την ειρηνική διευθέτηση των όποιων διαφορών μάς χωρίζουν, εγκαταλείποντας αθεμελίωτες αξιώσεις στο Αιγαίο, αποκηρύσσοντας αναχρονιστικές πρακτικές χρήσης βίας. Όταν ληφθούν εκείνες οι αποφάσεις που θα επιτρέψουν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο να επιτελεί απρόσκοπτα το έργο του, κάτι που προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, και την επαναλειτουργία της θεολογικής σχολής της Χάλκης.
Εμείς έχουμε τη βούληση και την αποφασιστικότητα να προχωρήσουμε. Θέλω να ελπίζω ότι την ίδια βούληση και αποφασιστικότητα θα επιδείξει και η Άγκυρα. Η Ελλάδα δεν υπογράφει λευκές επιταγές.
Χωρίς αμφιβολία, αυτονόητη προϋπόθεση για την πλήρη εξομάλυνση των ελληνο-τουρκικών σχέσεων είναι η εξεύρεση μιας δίκαιης, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης τους κυπριακού προβλήματος. Χαιρετίζουμε με ικανοποίηση τα πρώτα αποτελέσματα της πρόσφατης συνάντησης του Προέδρου Χριστόφια με τον κύριο Ταλάτ. Πιστεύουμε ότι η κινητικότητα των τελευταίων ημερών μπορεί να ανοίξει ένα παράθυρο ευκαιρίας για λύση του κυπριακού. Μια λύση που θα οδηγήσει στην επανένωση του νησιού, ώστε Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι να ζήσουν αρμονικά μέσα σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον ασφάλειας, ανάπτυξης και ευημερίας και να εισπράξουν επιτέλους το μέρισμα ειρήνης και σταθερότητας που τους χρωστάει η ιστορία.
Κυρίες και κύριοι,
Η Ελλάδα, όπως προανέφερα, είναι ένα σύγχρονο κράτος. Ένα κράτος που αναγνωρίζεται διεθνώς ως μια δύναμη κύρους και ήπιας επιρροής. Η ακτίνα της παρεμβατικής της πολιτικής επεκτείνεται και πέρα των ευρωπαϊκών της ορίων. Συναντά τις συλλογικές προσπάθειες και άλλων χωρών για την αντιμετώπιση προβλημάτων σε όλες τις γωνιές του πλανήτη.
Μια από τις πιο κρίσιμες μάχες που δίνει σήμερα η διεθνής κοινότητα είναι η καταπολέμηση της φτώχειας. Από την υιοθέτηση της «Διακήρυξης της Χιλιετίας» μέχρι τη συνεχώς αυξανόμενη οικονομική βοήθεια που παρέχουμε στο τρίτο κόσμο, η χώρα μας δίνει δυναμικό παρόν στην αντιμετώπιση αυτής της μάστιγας. Η Ελλάδα συμμετέχει. Και συμμετέχει δυναμικά.
Για την άσκηση της διεθνούς αναπτυξιακής της πολιτικής η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει 21 χώρες προς τις οποίες κατευθύνει την αναπτυξιακή της βοήθεια. Στα πλαίσια του Ελληνικού Σχεδίου για την Οικονομική Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων η Ελλάδα θα επενδύσει έως το 2011 το ποσό των 550 εκατομμυρίων ευρώ σε έργα υποδομής και στη στήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην περιοχή μας. Σε διεθνές επίπεδο, προσφέραμε 2.5 εκατομμύρια ευρώ σε ανθρωπιστική βοήθεια στο Λίβανο και 5 εκατομμύρια ευρώ ήδη επενδύονται σε projects ανοικοδόμησης της χώρας. Επίσης, μέσω του προγράμματος HellenicAid, βοηθάμε χώρες με επείγουσες ανθρωπιστικές ανάγκες. Η ανέγερση νοσοκομείων, σταθμών πρώτων βοηθειών και σχολείων και η παροχή πόσιμου νερού και τροφής είναι οι προτεραιότητες αυτής της προσπάθειας.
Η επιτυχία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής συναρτάται από τα αντανακλαστικά που αναπτύσσει εγκαίρως στις σύγχρονες εξελίξεις και προκλήσεις. Συναρτάται από την προσαρμοστικότητά της σε αυτές, όπως ανέφερα πριν.
Μια πολύ σημαντική αλλαγή σε σχέση με την πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης, είναι ότι το υπουργείο Εξωτερικών, αλλά και η κυβέρνηση στο σύνολό της έχει από την πρώτη στιγμή ενεργοποιηθεί προς την κατεύθυνση της οικονομικής διπλωματίας, με επικεφαλής τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Εκτός από τις παραδοσιακές μας αγορές στην Ευρώπη, την Αμερική και τα Βαλκάνια, όπου υπάρχει μια σταθερή και αυξανόμενη παρουσία της Ελλάδας την τελευταία δεκαπενταετία, τα τελευταία τρία χρόνια έχουμε στραφεί προς τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπου η έγκαιρη τοποθέτηση στις αγορές μπορεί να μας φέρει πολλαπλάσια αποτελέσματα από πλευράς οικονομικής ανάπτυξης. Κίνα, αραβικός κόσμος, με την ενεργό συμπαράσταση και του Προέδρου της Δημοκρατίας, Ρωσία, με την ανάπτυξη της ενεργειακής συνεργασίας, Τουρκία, με την ενεργειακή συνεργασία, την παρουσία των τραπεζών μας και την αύξηση των εξαγωγών και του εμπορίου.
Η κυβέρνηση συντονισμένα και συλλογικά ανοίγει νέες αγορές για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας, συνδράμει τις επιχειρήσεις μας στην προσπάθεια διεθνοποίησής τους και προσελκύει επενδύσεις στην Ελλάδα.
Στον ενεργειακό τομέα, η θέση της χώρας μας έχει αναβαθμιστεί σημαντικά. Η κατασκευή αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου που θα διέρχονται από τμήματα της ελληνικής επικράτειας μάς καθιστά πολύτιμο ενεργειακό εταίρο για την Ευρώπη. Η τελική συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, η πρόοδος που έχει σημειωθεί στην κατασκευή του αγωγού Τουρκίας-Ελλάδας-Ιταλίας και ο Νότιος Ενεργειακός Διάδρομος συνιστούν σημαντικές επιτυχίες της ενεργειακής μας στρατηγικής. Με τα έργα αυτά συμβάλλουμε στην πολιτική διασφάλισης ενεργειακών πόρων της ΕΕ και στην αποφυγή της ενεργειακής της εξάρτησης.
Κυρίες και κύριοι,
Η δύναμη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι η πίστη της στις αρχές που έχουμε ως κοινωνία εθνών θεσπίσει. Ειρήνη, Δημοκρατία, Ασφάλεια, Σταθερότητα, Ευημερία.
Η δύναμή της προέρχεται και από την ισχυρή νομιμοποίηση που απολαμβάνει από τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Ασκούμε μια εξωτερική πολιτική με ξεκάθαρες θέσεις, ανοιχτή στο λαό, χωρίς μυστικές ατζέντες και σφραγισμένες αίθουσες. Και ο λαός μας έχει ανταμείψει με την υποστήριξή του.
Σας ευχαριστώ που με ακούσατε και σας καλώ να συνεχίσετε με τον ίδιο ζήλο το έργο της έγκυρης και ολοκληρωμένης ενημέρωσης που επιτελείτε.